Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος (20 Μαρτίου 1931) – ή, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, Κωνσταντίνος Δημητριάδης – είναι ένας από τους σπουδαιότερους εναπομείναντες ποιητές της σύγχρονης εποχής. Γιος προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη· στην πόλη που αγάπησε και δεν πρόδωσε ποτέ με την απουσία του.
«50 φορές έχω κατέβει όλες και όλες στην Αθήνα και αυτές είναι πολλές», δήλωνε, γελώντας ο ποιητής. «Ο βλάσφημος του Βορρά» ή «Ο εξόριστης του έρωτα», όπως έχει χαρακτηριστεί, είναι ένας ποιητής του οποίου η προσωπικότητα και το έργο προκάλεσε αναστατώσεις στο κοινωνικό κατεστημένο, γράφοντας για την εφήμερη ομοφυλοφιλική σχέση και τον έρωτα που οδηγεί στον πόνο και την μοναξιά. Έτσι, λοιπόν, καθιερώθηκε ο Χριστιανόπουλος. Ένα τόσο θρησκευόμενο όνομα σε ένα τόσο ασεβές σώμα και στόμα.
Η ποίηση του Χριστιανόπουλου
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, τουλάχιστον ένας πολυγραφότατος ποιητής. Έχει γράψει περίπου 350 ποιήματα, εκ των οποίων τα μισά ανήκουν στην κατηγορία των μικρών ποιημάτων (ουσιαστικά, επρόκειτο για δύο στίχους το εκάστοτε ποίημα). Αυτά τα μικρά ποιήματα, όμως, αποτελούν το χαρακτηριστικό γνώρισμα του ποιητή, καθώς μπόρεσε να συμπεριλάβει σε ελάχιστες λέξεις νοήματα «πολλών γραμμών». Σαφέστατα επηρεασμένος από τον Καβάφη και τον Τ. Σ. Έλιοτ, η «πένα» του κινείται γύρω από τον έρωτα. Ωστόσο, αποφάσισε από την αρχή να ακολουθήσει μία διαφορετική πορεία από αυτή των «δασκάλων» του. Ενώ ο Καβάφης υμνούσε την ηδονή του έρωτα, ο Χριστιανόπουλος αποκάλυπτε τον πόνο που κρύβει ο έρωτας.
ΒΡΟΧΟΣ
Advertising
Τώρα που σ’ έχω διαγράψει απ’ την καρδιά μου,
ξαναγυρνάς όλο και πιο πολύ επίμονα,
όλο και πιο πολύ τυραννικά·
δεν έχουν έλεος τα μάτια σου για μένα,
δεν έχουν τρυφερότητα τα λόγια σου,
τα δάχτυλά σου έγιναν τώρα πιο σκληρά,
έγιναν πιο κατάλληλα για το λαιμό μου.
Η ερωτική αγωνία, η λατρεία για την σάρκα και η απόγνωση μοναξιάς που κυριεύει κάθε σώμα είναι τα κύρια θέματα που τον απασχολούν. Στα έργα του σκιαγραφεί διαρκώς μία ψυχή στο πρόσωπο των ανθρώπων, αλλά όχι μία οποιαδήποτε ψυχή. Μια ψυχή στεγνή που στερείται την πηγή ανεφοδιασμού της και υφίσταται την ξηρασία. Συνεπώς, το μόνο που χρειάζεται είναι η υγρασία στο έδαφος της. Με αυτή την ιδεολογία, λοιπόν, ο άνθρωπος εμφανίζεται ως ερωτικό στοιχείο που του λείπει η πνευματική ολοκλήρωση μέσω της αγάπης.
Πόνος και έρωτας
Πάντα ο έρωτας δημιουργεί πόνο. Όχι γιατί είναι η φύση του τέτοια, αλλά γιατί αυτή είναι η λειτουργία του στις ανθρώπινες σχέσεις. Έξω από τα πέπλα της ειδωλολατρίας του έρωτα θα παρατηρήσει κανείς την ψυχική οδύνη αυτής. Αυτή είναι και η πορεία σκέψης που ακολούθησε ο Χριστιανόπουλος. Σε τέτοιο βαθμό, που σχεδόν ψηλάφισε τους ηθικούς φραγμούς περί έρωτος που σφυρηλατεί ο Χριστιανισμός. Όταν τα ποιήματα του Χριστιανόπουλου μεταφράστηκαν στα σουηδικά, ένας Σουηδός κριτικός είχε αναφέρει πως: «Μα, ο Χριστιανόπουλος είναι εκατό τοις εκατό χριστιανός». Πράγματι, στα έργα του λογοτέχνη αντιλαμβάνεται κανείς την απόκρυψη της χαράς και της ηδονής από το στοιχείο του έρωτα, γεγονός που τον διαχωρίζει από τον τρόπο γραφής του Καβάφη.
Ο Χριστιανόπουλος μίλησε για την Θάλασσα του έρωτα που μπαίνεις και δεν ξέρεις αν θα βγεις, αποκάλυψε πως κάτι σκοτεινιάζει μέσα του «όταν σε φιλώ» και ζήτησε από τους ερωτευμένους να κρατήσουν Ενός λεπτού σιγή για τις «άστεγες καρδιές». Έτσι· ανορθόδοξα, απέριττα και αλόγιστα πραγματευόταν τον έρωτα.
Ξέρουμε αν ερωτευτήκαμε ποτέ;
Τελικά, τι είναι ο έρωτας; Είναι ένα βαθύ αίσθημα ή ένα ισχνό πέρασμα από την ζωή μας; Δυστυχώς πολλοί θα ερωτευτούν χωρίς να το συνειδητοποιήσουν, πολλοί δεν θα αντιληφθούν ποτέ τι είναι ο έρωτας και πολλοί δεν θα ερωτευτούν ποτέ. Οι παράμετροι που καθορίζουν τι είναι ο έρωτας μοιάζουν αρκετά θολές. «Όσο πιο πολύ αγάπησες, τόσο λιγότερο ο έρωτας βάστηξε». Σημασία στον έρωτα δεν έχει εάν υπήρχε ανταπόκριση. Τουναντίον, βασική προϋπόθεση αποτελεί ότι ο έρωτας είναι ενός και συμβαίνει χωρίς την ανταπόκριση του άλλου. Σημασία στον έρωτα έχει πόσο βάσταξε η ένταση, η διάρκεια από την μεριά του βιώματος – πόσο θυμόμαστε τον άλλον ή όχι. Μπορεί να είναι γνωριμία μερικών ημερών ή μπορεί να μην πραγματοποιήθηκε ούτε μία φορά η σεξουαλική πράξη και, όμως, αυτό να είναι ένας ολοζώντανος έρωτας. Μία αγάπη αυτούσια και αγνή.
«Καλύτερα να αγαπάς παρά να αγαπιέσαι»
Όπως κάθε έννοια, έτσι και ο έρωτας στη ζωή μας μπορεί να εξεταστεί σε διάφορα στάδια – στάδια τα οποία θα οδηγήσουν τον άνθρωπο σε έναν απολογισμό. Αρχικά, θα πρέπει να σκεφτεί κανείς πόσες φορές ερωτεύτηκε στην ζωή του. Προφανώς, ο αριθμός θα είναι μεγάλος. Ύστερα, θα πρέπει να αναλογιστεί πόσες φορές πιστεύει πως τον ερωτεύτηκαν. Ο προηγούμενος αριθμός θα αρχίσει να ελαττώνεται αισθητά. Τέλος, θα πρέπει να σκεφτεί πόσες φορές ερωτεύτηκε με ένα άλλο άτομο ταυτόχρονα. Άραγε, υπάρχει αυτός ο αριθμός; Σε αγάπησαν ποτέ, όσο αγάπησες εσύ; Αγαπήθηκες ποτέ, όσο δεν αγάπησες εσύ; «Μιάμιση φορά μού έχει συμβεί», αναφέρει, χαριτολογώντας ο ποιητής. Πάντως, καλύτερα να αγαπάς, παρά να αγαπιέσαι στην τελική, διότι η αγάπη είναι μόνος δρόμος που οδηγεί στην ευτυχία. Βέβαια, η αγάπη δεν μπορεί να προκύψει σε όλες τις ηλικίες, καθώς όλα καταλήγουν σε ένα μηδέν κάποια στιγμή. Όμως, ο άνθρωπος στην τρίτη ηλικία μπορεί να αγαπήσει με μυστήριο τρόπο, χωρίς να καυλώσει όπως ο νέος. Και αυτό συμβαίνει, γιατί η ψυχή και το σώμα είναι δύο παράγοντες που συνεργάζονται διαχρονικά και το ένα συμβαδίζει με τους ρυθμούς του άλλου.
Η απογύμνωση της ποίησης από τις αναστολές της Χριστιανοσύνης
Η ποίηση είναι ο χώρος μέσα στον οποίο μπορεί το πνεύμα να οργιάσει και να μην απολογηθεί για τίποτε. Ένας χώρος, όμως, που αποξενώνεται και παράλληλα οικειοποιείται με την κοινωνία. Η ποίηση πρέπει να συμβαδίζει με τις κοινωνικές καταβολές και όταν αυτή δεν τιθασεύεται ως προς τα στερεότυπα της Εκκλησίας και της κοινωνίας, τότε κυνηγιέται. Και στην περίπτωση του Χριστιανόπουλου, κατακρίθηκε και κυνηγήθηκε έντονα.
Κατά τον ποιητή, είναι παράλογο να υπάρχουν λέξεις που επιτρέπονται και λέξεις που δεν επιτρέπονται. Η καύλα βαφτίστηκε έρωτας και πλέον ο έρωτας μπορεί να σημαίνει τα πάντα και την ίδια στιγμή το τίποτα. Ενοχοποιούν τις λέξεις για να ντροπιάσουν τις πράξεις και σε αυτό ακριβώς το σημείο φαίνεται η μεγάλη συμβολή του Χριστιανόπουλου στην ποίηση. Ο τεράστιου βεληνεκούς λογοτέχνης κατάφερε να απενοχοποιήσει τις λέξεις καθώς, όπως μαρτυρά ο ίδιος, μπόρεσε να εκφράσει καλύτερα τον καθ’ αυτό έρωτα λόγω της διαφορετικότητάς του σε αυτόν. Έκανε, λοιπόν, την υπερευαισθησία του σπαθί και την οξύνοιά του ασπίδα για να μπορέσει να προστατεύσει την ουσία του έρωτα από κάθε τυχόν παρερμήνευση.
Ποίηση ως εξομολόγηση
«Ο μόνος ακατάλληλος για να ερμηνεύσει τι είναι η ποίηση, είναι ο ίδιος ο ποιητής». Αναπάντητο για πολλούς τι είναι η ποίηση. Τόσο δύσκολο να οριστεί, ώστε ούτε οι δημιουργοί της δεν μπορούν να την εξηγήσουν. Η σκέψη του Χριστιανόπουλου μπορεί να μαρτυρήσει μόνο πως η ποίηση είναι μία μορφή εξομολόγησης που ανακουφίζει και λυτρώνει την ψυχή και όσο πιο ειλικρινείς είμαστε, τόσο ανακουφίζεται η ψυχή μας. Αλλά γιατί κάποιος να ψευδομαρτυρήσει στην ποίηση; «Ποιος θέλει να παραδεχτεί τις αδυναμίες του;». Μην παίρνουμε ως παράδειγμα τους ποιητές – δεν έχουν την δύναμη να κρυφτούν. Οι ίδιοι είναι χειραγωγούμενα πλάσματα απροσδιόριστων καταστάσεων που δεν τις ελέγχουν. Το «χέρι» τους λειτουργεί ανεξάρτητα της λογικής τους. Μιας λογικής παραδομένης στην αλήθεια της ψυχής.
Ντίνος Χριστιανόπουλος: Η μετά θάνατον ζωή
Ο θάνατος δεν φαίνεται να τον τρομάζει. Στην ουσία, δεν τον απασχολεί καθόλου. Ο πραγματικός αγώνας που δίνει δεν είναι υπέρ της αθανασίας του σώματος αλλά του πνεύματος. Η αδιαφορία του για το θάνατο, το μίσος του για την λησμονιά και το ενδιαφέρον του για το μέλλον των ποιημάτων του είναι οι τρεις πυλώνες, βάσει των οποίων δρα και φέρεται στην σήμερον ημέρα. Μοναδική του ευχή; Το έργο του να συνεχίσει να συγκινεί.
Εγώ που κατάφερα να κερδίσω δυόμιση γενιές, γιατί να φοβηθώ ότι δεν θα κερδίσω τρεις;
Σε ηλικία 89 ετών πλέον, έχει αφήσει εδώ και πολλά χρόνια την πένα του. Στο διάστημα αυτών των 89 χρόνων, όμως, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος κατόρθωσε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση χάρη στο ριζοσπαστικό του πνεύμα, την έντονη κριτική του προς την νεοελληνική νοοτροπία και την αντίσταση του προς την τηλεόραση και τις εφημερίδες. «Περνώ ωραία όταν δεν σας ακούω και όταν σας αγνοώ περνώ ακόμα ωραιότερα». Η επιτομή των ουσιωδών πράξεων μακριά από την «καλοσύνη» των λέξεων. Αυτό είναι ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.
Στο απόσπασμα που ακολουθεί διακρίνεται η απέχθεια του ποιητή προς τις τιμητικές διακρίσεις και τα βραβεία που έχουν ως απώτερο σκοπό την ικανοποίηση κάθε ματαιοδοξίας, αλλά ταυτόχρονα την ταπείνωση της αξίας του.
«Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατώτερου μου -και κάποτε θα πρέπει να απαλλαγούμε από την συγκατάβαση των μεγάλων. Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά -και κάποτε θα πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από τη ζωή μας».
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Εκπομπή: Κοινωνία Ώρα MEGA, 30/01/2012. Ανακτήθηκε από www.youtube.com/watch?v=t6mVDaOZ5EU&t=79s , τελευταία πρόσβαση 18/03/2020
Εκπομπή: Πρωταγωνιστές, 01/09/2009. Ανακτήθηκε από www.youtube.com/watch?v=-dkxQ527Nh0&t=272s, τελευταία πρόσβαση 18/03/2020
Εκπομπή: Στα άκρα – Ντίνος Χριστιανόπουλος (Α’ Μέρος), 01/04/2011 . Ανακτήθηκε από www.youtube.com/watch?v=PFPkhIdamFU&t=4493s, τελευταία πρόσβαση 18/03/2020
Εκπομπή: Στα άκρα – Ντίνος Χριστιανόπουλος (Β’ Μέρος), 08/04/2011 . Ανακτήθηκε από www.youtube.com/watch?v=1Cdpp_YM5vU, τελευταία πρόσβαση 18/03/2020
Ντίνος Χριστιανόπουλος, ανακτήθηκε από el.wikipedia.org/wiki/Ντίνος_Χριστιανόπουλος, τελευταία πρόσβαση 18/03/2020
