Τα goblin (γκόμπλιν) πρόκειται για τερατόμορφα μυθικά πλάσματα, με ρίζες σε πολλές Ευρωπαϊκές λαογραφίες, είναι μικρά σε μέγεθος, σχεδόν πάντα αποκρουστικά, ύπουλα, άπληστα, τσιγκούνικα και κατέχουν μαγικές ιδιότητες, όμοιες των νεράιδων ή των δαιμόνιων. Χρησιμοποιούνται συχνά στην παιδική λογοτεχνία, καθώς και σε πολυάριθμα έργα φαντασίας. Το Goblin Market ωστόσο αποτελεί ένα διαφορετικό ποίημα. Η Christina Rossetti (Κριστίνα Ροσέτι), αδελφή του γνωστού Προραφαηλίτη ζωγράφου και ποιητή Dante Gabriel Rossetti (Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι), γράφει ένα πειραματικό ποίημα με παραμυθένια φαινομενικά θεματολογία, ωστόσο τα μηνύματα που επικοινωνεί είναι συγχρόνως πολυάριθμα και ιδιαιτέρως ενήλικα. Μεταμφιεσμένο στο πέπλο της παιδικότητας το Goblin Market διαπραγματεύεται θέματα σεξουαλικότητας, θρησκείας, φιλίας, πειρασμού, θυσίας και σωτηρίας.
Η Πλοκή
Το ποίημα αφορά τις γεμάτες κινδύνους συναντήσεις των δύο αδερφών Laura (Λόρα) και Lizzie (Λίζυ) με διάφορους κακόβουλος goblin-εμπόρους. Οι δύο κοπέλες ζουν μία ικανοποιητική, αυτάρκη και ευτυχισμένη ζωή κοντά στην φύση. Στο κοντινό ποτάμι βρίσκονται μαζεμένα αρσενικά goblin τα οποία επιθυμούν να πουλήσουν στα κορίτσια φρούτα. Οι προθέσεις τους ωστόσο δεν είναι αθώες. Όταν η Laura ανταλλάσσει μία τούφα των ξανθών μαλλιών της για το απαγορευμένο καρπό των goblin, αρχίζει σταδιακά να αποδυναμώνεται και να γερνάει πρόωρα. Η ψυχολογία της χειροτερεύει όταν συνειδητοποιεί ότι έπειτα από αυτήν την μία δοκιμή δεν μπορεί να ξαναδεί τα goblin, οπότε και οι καρποί τους είναι πλέον απρόσιτοι. Η Lizzie μην αντέχοντας να αντικρίζει την ολοένα επιδεινούμενη κατάσταση της αδελφής της, αποφασίζει να αγοράσει για χάρη της μερικά από τα φρούτα των αρσενικών goblin. Επιχειρεί να τους πληρώσει με ένα νόμισμα, ωστόσο εκείνα οργίζονται εξαιτίας της άρνησης της να γευτεί η ίδια τους καρπούς τους και της επιτίθενται, τρίβοντας τα φρούτα τους στο πρόσωπο της, προσπαθώντας να την κάνουν να τα φάει με την βία, αδιαφορώντας για το αν τελικά τα γεύτηκε ή όχι. Η αντίσταση της τελικά τους εξουθενώνει και η Lizzie επιστρέφει στην αδελφή της λερωμένη από τα υγρά των καρπών. Η Laura γεύεται λίγη από την γεύση τους φιλώντας την Lizzie και, συγκινημένη από την πράξη της αδελφής της, θεραπεύεται.
Οι Διάφορες Ερμηνείες του Ποιήματος
Το ποίημα είναι γραμμένο σε στυλ παιδικού τραγουδιού. Απαριθμώντας, παραδείγματος χάριν, τα φρούτα των goblin σε μορφή τραγουδιστής λίστας, η Rossetti δημιουργεί μία αισθητική παιδικού παραμυθιού και επιτυγχάνει να σαγηνεύσει τους αναγνώστες, εισάγοντας τους σε έναν φαινομενικά αθώο κόσμο, που όμως κρύβει πολλούς κινδύνους, όπως άλλωστε μαθαίνουμε αργότερα. Η εξέλιξη της πλοκής έχει ανά καιρούς ερμηνευθεί με πολλούς και διάφορους τρόπους. Το μοτίβο της ιστορίας είναι ξεκάθαρο: πρόκειται για μια αφήγηση της τυπικής θεματολογίας πειρασμού – αυτοθυσίας – σωτηρίας/εξιλέωσης. Μία παραδοσιακή οπτική θα ερμήνευε το ποίημα υπό το πρίσμα της χριστιανικής θρησκείας. Οι καρποί που προσφέρουν τα αρσενικά goblin ομοιάζουν του βιβλικού καρπού του πειρασμού που προσφέρθηκε στην Εύα στην Εδέμ και είναι φυσικά αλληγορικοί της σεξουαλικής πράξης. Το ποίημα διδάσκει την σημασία της αντίστασης στο σεξ που προσφέρουν τα goblin (δηλαδή οι άνδρες) στις νεαρές κοπέλες και την θρησκευτική αξία της παρθενίας. Ωστόσο αυτή είναι μία αδίκως συντηρητική και παραδοσιακή εξήγηση του έργου, αν σκεφτούμε ειδικά την πολυπλοκότητα και την πρωτοτυπία πολλών στίχων. Αρχικά, πολλές εικόνες είναι εξαιρετικά περιγραφικές των σεξουαλικών ορμών και πράξεων, γεγονός που έχει οδηγήσει στον χαρακτηρισμό του ποιήματος ως πορνογραφικό. Έπειτα δεν θα μπορούσαν να λησμονηθούν οι πολλαπλές αναφορές στην λεσβιακή αγάπη και πράξη. Αν και οι δύο κοπέλες είναι αδελφές, η αγάπη που μοιράζονται ομοιάζει του έρωτα. Στίχοι όπως “She clung about her sister, Kiss’d and kiss’d and kiss’d her/ She kiss’d and kiss’d her with a hungry mouth”, όπως και εκείνοι της τελικής έκστασης “She fell at last; Pleasure past and anguish past, Is it death or is it life?”, μαρτυρούν την λεσβιακή σεξουαλική ένωση των δύο κοριτσιών. Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει, αναλόγως της ιδιοσυγκρασίας και της ιδεολογίας του, ότι το ποίημα χαιρετάει την αιμομιξία, ότι προωθεί τον αθώο λεσβιακό πειραματισμό αντί των ετεροφυλόφιλων πράξεων πριν τον γάμο, ότι υποστηρίζει την ανωτερότητα και την αγνότητα του λεσβιανισμού, ή ότι η ερωτική πράξη πρόκειται για συμβολική της γυναικείας αλληλοϋποστήριξης, αγάπης και κατανόησης. Το γεγονός ωστόσο παραμένει ότι οι γυναίκες της Rossetti έχουν μία πολύ ισχυρή και όμορφη σχέση, διαφορετική από την τυπική συγγενική. Η ομορφιά του ποιήματος έγκειται στην πολυπλοκότητα του. Μερικοί ακόμη τρόποι κατά τους οποίους έχει ερμηνευθεί είναι ως προειδοποιητικό για τους κινδύνους της ελεύθερης οικονομίας, ως μία αλληγορία για την ανορεξία, αλλά και ως φόρος τιμής στην λεκτική και ακουστική απόλαυση της ίδιας της ποιητικής τέχνης.
Μπορεί η ίδια η Christina Rossetti να είχε πει για το Goblin Market ότι «δεν στοχεύω σε κάτι βαθυστόχαστο με αυτό το ποίημα», ωστόσο τόσο οι λογοτεχνικοί κριτικοί, όσο και οι καθημερινοί αναγνώστες, έχουν ανά καιρούς παράγει πολλαπλές και ιδιαιτέρως ουσιαστικές ερμηνείες του ποιήματος. Τα λόγια της συγγραφέως δεν μειώνουν την φιλοσοφική αξία του, αλλά αντιθέτως ωθούν τους αναγνώστες και μελετητές να εξάγουν τα δικά τους συμπεράσματα. Το ενδιαφέρον του Goblin Market ως λογοτεχνικό έργο έγκειται ακριβώς στο ότι επιδέχεται πολυάριθμες κατανοήσεις.
Πηγές
“’Goblin Market’ by Christina Rossetti”. Poetry Foundation. www.poetryfoundation.org
Roe, Dinah. “An Introduction to ‘Goblin Market’”. British Library. www.bl.uk
