‘‘Για την ροπή μου προς τον θάνατο που ήταν μία αποτυχία της βούλησης, θα υποκαταστήσω την λαχτάρα για τον θάνατο που είναι η αποθέωση της βούλησης”, σημειώνει με μία τόλμη ο συγγραφέας Joe Bousquet. Σίγουρα, ο Δημήτρης Λιαντίνης θα αναγνώριζε αμέσως την συνομιλία της φράσης με την δική του καρδιά και έργο, όταν στην Γκέμμα, καταγράφει:
“Θα πεθάνω, Θάνατε, όχι όταν θελήσεις εσύ, αλλά όταν εγώ θα θελήσω. Σε τούτη την έσχατη ολική πράξη , δεν θα γίνει το δικό σου, αλλά το δικό μου. Παλεύω τη θέλησή σου. Παλεύω τη δύναμή σου. Σε καταπαλεύω ολόκληρο. Μπαίνω μέσα στη γη, όταν εγώ αποφασίσω, όχι όταν αποφασίσεις εσύ. Και σένα σε αφήνω ρέστο και ταπί. Με βλέπεις κατεβασμένο στον Άδη αφ’ εαυτού μου και αυτοθέλητα. Και ανατριχιάζεις εσύ και το βασίλειό σου. Ο τάφος, η ταφόπλακα, το σκοτάδι, το “ποτέ πια” και όλα σου τα υπάρχοντα μπροστά στην πράξη μου και στην επιλογή μου μένουν εμβρόντητα και χάσκουν”.
Αποτελεί μεγάλο ρίσκο το να προσεγγίσουμε φευγαλέα το αξιοπρόσεκτο αυτό φαινόμενο που ακούει στο όνομα Δημήτρης Λιαντίνης ή Δημήτρης Νικολακάκος. Αν το επιχειρούσαμε, θα λέγαμε ότι αποτελεί τον πιο έντιμο και αυτοαναφορικό διάδοχο των Μετασωκρατικών φιλοσόφων. Όλο του το έργο, τις ομιλίες, τις διαλέξεις τα διαπερνά αυτή η αρχέγονη πολεμική του ζωηρού πνευματικού σφρίγους που αναδεύεται με τον ασίγαστο υπαρξιακό ψίθυρο του memento mori.
”Για ν’ ανέβεις στους αμπελώνες του στήθους εφτά φορές θα σου λυθούν τα γόνατα. Έως ότου κοντά στα λυχνανάματα, πατημένοι οι λυνοί, θα φτάσεις να πέφτεις μαζί με την νύχτα αποζητώντας τον ευεργέτη ύπνο. Που μπορεί και τον αδελφό του τον θάνατο. Ή το ποικιλόβουλο γένος των ονείρων.” Άσκρας Χείμα, Ησίοδος
Advertising
Είναι γεγονός ότι πρόκειται για μία χαρισματική περίπτωση ενός πολυδιάστατου δημιουργού και αναγνώστη. Ειδικότερα, συγκεντρώνει στο πρόσωπο του τις διαδρομές του καθηγητή, του λογοτέχνη, του φιλοσόφου, ενός ακόρεστου μελετητή της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και την οξυδέρκεια ενός παθιασμένου, διεισδυτικού στοχαστή πάνω σ’ όλα τα δημιουργήματα της δυτικής κλασικής παιδείας. Η βασικότερη όμως ιδιότητα που πρέπει να του απονεμηθεί είναι αυτή του αυτούσιου κοινωνού της μελέτης θανάτου.
Ο Δημήτρης Λιαντίνης και οι επιρροές του.
Καθ’ όλη την διάρκεια της τριβής του με το πνεύμα, αναπτύσσει μία παθιασμένη έλξη για όλες τις πτυχές του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Ειδικότερα, δεν σταματά να εκθειάζει την πληθωρικότητα του Ομήρου, της αρχαίας τραγωδίας και των λυρικών ποιητών του Αισχύλου, του Ευριπίδη, του Σοφοκλή. Ακόμα, ξεχωρίζει την φιλοσοφική ιδιοφυία του Ηρακλείτου, την αξεπέραστη κληρονομιά των σωκρατικών διδαχών, του πλατωνικού έργου και του Επίκουρου. Περίοπτη θέση αποδίδει στους Έλληνες ποιητές όπως τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Διονύσιο Σολωμό. Συγχρόνως, μαγεύεται από μεταγενέστερους δημιουργούς όπως ο Δάντης, ο Ρίλκε, ο Σίλερ. Δεν πρέπει να παραλείψουμε την αδυναμία στον Ντοστογιέφσκι, τον Γκαίτε και σε φιλοσοφικά αναστήματα όπως αυτό του Νίτσε, του Σοπενχάουερ και του Χάιντεγκερ. Μεγάλη αγάπη τρέφει για τα σαιξπηρικά αριστουργήματα.
«Ο Έλληνας δεν παρακαλεί για άλλη ζωή. Δεν ικετεύει για παράδεισο. Κοιτάει τον θάνατο στα μάτια. Και λέει, όπως ο Σωκράτης, ‘ὁ δε θάνατος είτε λύσις είτε μετάβασις, καλόν ἐστι.’» Τα Ελληνικά
«Γνωρίζουμε πως την τραγωδία των Ελλήνων τη γέννησε το δράμα της ζωής του Διονύσου. Και ο θεός Διόνυσος εικόνιζε μυθικά την πορεία της φύσης από το γέννημό στη χαρά της αύξησης, στην οδύνη του θανάτου, στην ταφή του σπόρου, και στον ξαναγεννημό. Την ώρα που πεθαίνει ο παππούς έχει κιόλας γεννηθεί το εγγόνι του.»
Advertising
«Η ποίηση του Ρίλκε έτσι φαίνεται να συνοψίζεται από το βιβλίο η ιδέα του- μοιάζει μ’ εκείνον τον ήρεμο, τον σοβαρό, τον πικροδάφνινο λαό που το ήθος του το λάξεψε η θηλυκή πεδιάδα της Σπάρτης. Με το νωχελικό κύλισμα του ποταμιού τα πράσινα καλάμια το ερωτοπάλεμα του κύκνου και της Λήδας-θυμηθείτε τη Leda του Ρίλκε με τις ασημένιες ελιές, τους χωμάτινους λόφους, τους ευκάλυπτους, τις λόχμες της Όρθιας Αρτέμιδας- θυμηθείτε την Artemis του Ρίλκε- με τα πλατάνια, τα κυπαρίσσια, τις λεύκες του έλους, τα κριθάρια της Σελλασίας και την πράσινη πέτρα στο Ψηφί.» ο Ρίλκε του Λούβαρι
Ο Λιαντίνης και η θεώρηση του θανάτου
Όλα αυτά αντηχούν μέσα του σε μία μανιώδη συμπαιγνία, έναν διονυσιακό συμφυρμό των αρχαιοελληνικής παραγωγικής πανδαισίας με τους ευρωπαίους σύγχρονους κλασικούς που εμπνέουν το δικό του έργο. Πιο αναλυτικά και ο ίδιος επιδόθηκε σε μία ανεξάντλητη συγγραφική κατεργασία ιδεών και κειμένων που πάντα στροβιλιζόταν μέσα τους η επίμαχη διερώτηση του θανάτου. Πάντοτε όμως σε συνάρτηση με τον έρωτα. Ο θάνατος και ο έρωτας αποτελούν γι αυτόν το ύστατο διακύβευμα και τα σοβαρότερα συμβάντα στην ανθρώπινη ζωή. Στέκει αμετακίνητος και υπερήφανος σε όλες τις μεταφυσικές ερμηνείες και τις υποσχέσεις του επέκεινα. Συγχρόνως, θεωρεί τον θάνατο αντίστροφη και αναγκαία όψη της ζωής και της γέννησης. Μάλιστα, ανάγει σε ύψιστη φιλοσοφική άσκηση την ηρωική και καταφατική συμφιλίωση του ανθρώπου μαζί του. Ομοιοτρόπως, δεν παύει να εκθέτει ως αναγκαία και την διαγωγή μίας καταφατικής και περήφανης ζωής, η οποία κατακτά την ελευθερία του ανθρώπου.
“Να ζεις το θάνατό σου, όχι να πεθαίνεις τη ζωή σου”
Ο Λιαντίνης και η πράξη της αυτοθέλητης φυγής
Μέσα του εσωκλείει την υπερφίαλη λεπτότητα ενός αχόρταγου ηρωικού εκσκαφέα του υπαρξιακού αινίγματος του θανάτου. Για αυτό και ο ίδιος δεν διστάζει στην μετέπειτα ζωή του, να επιχειρήσει με απροσμέτρητο θάρρος και κατάφαση, χωρίς να απωλεί τον σαιξπηρικό του ρομαντισμό, μία μετάληψη με την αλήθεια της ίδιας του της σάρκας στην μυστηριακή αυτή τελετή της ποιητικής αυτοχειρίας της θανατοφοβίας. Καταφεύγει σε ένα σπήλαιο του Ταΰγετου για να τελέσει την πράξη του.
Διοτίμα μου,
φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος. Ετοίμασα τούτη την ώρα βήμα- βήμα ολόκληρη τη ζωή μου, που υπήρξε πολλά πράγματα, αλλά πάνω από όλα εστάθηκε μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Τώρα που ανοίγω τα χέρια μου και μέσα τους συντρίβω τον κόσμο, είμαι κατάφορτος με αισθήματα επιδοκιμασίας και κατάφασης.Γράμμα αποχαιρετισμού στην κόρη του Διοτίμα
«Νέκυια σημαίνει να ζήσεις ζωντανός σε όλη τη ζωή σου τη γνώση και τη λύπη του θανάτου σου εδώ στον απάνω κόσμο. Νέκυια σημαίνει να στοχαστείς και να ζήσεις τη ζωή σου όχι μισή αλλά ολόκληρη. Με την απλή, δηλαδή και τη βέβαιη γνώση ότι ενώ υπάρχεις ταυτόχρονα δεν υπάρχεις. Ότι ενώ ζεις αυτό που είσαι, δηλαδή ζωντανός του σήμερα, ταυτόχρονα ζεις κι αυτό που δεν είσαι δηλαδή το νεκρός του αύριο. Η ζωή σου στην ουσία της είναι η δυνατότητα και η δικαιοδοσία της φαντασίας σου. Όχι άλλο.»
Γκέμμα
Ο Λιαντίνης και οι βασικές του ιδέες
Σ’ όλη την δημιουργική του παρακαταθήκη ο Λιαντίνης προτάσσει το φιλοσοφικό σύστημα ιδεών του. Αρχικά, αποδίδει εξέχουσα θέση στην αναγκαιότητα της κλασικής παιδείας ως απαραίτητο όπλο απέναντι στην τυποποιημένη γνώση του ύστερου δυτικού πολιτισμού. Παράλληλα, ως θεμέλιο της φιλοσοφίας του θεωρεί την παράμετρο της ομορφιάς και του έρωτα ως αισθητικές αξίες. Τονίζει, δηλαδή, την σημασία τους ως εμπειρίες που μεγαλώνουν το φιλοσοφικό ανάστημα της ηθικής και του κόσμου του ανθρώπου. Αξίζει να αναφέρουμε και την καθοριστική θέση που διαδραματίζει η επιρροή του αρχαιοελληνικού πνεύματος και παιδείας. Τα θεωρεί ως βάσεις για την αναγέννηση και την βελτίωση του κόσμου. Καταλήγοντας, ο Δημήτρης Λιαντίνης αποτελεί μία περίπτωση-σταθμό για τον χώρο του ελληνικού πνεύματος που συγκίνησε με την στάση του και την ύπαρξη του χιλιάδες ανθρώπους.
«Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του. Και κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος, πεθαίνει το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος στη γη, στον ουρανό εκρήγνυται ένας αστέρας supernova.» Γκέμμα
«Έτσι, από την άποψη της ουσίας ο έρωτας και ο θάνατος δεν είναι απλώς στοιχεία υποβάθρου. Δεν είναι δύο απλές καταθέσεις της ενόργανης ζωής. Πιο πλατιά, και πιο μακρυά, και πιο βαθιά, ο έρωτας και ο θάνατος είναι δύο πανεπίσκοποι νόμοι ανάμεσα στους οποίους ξεδιπλώνεται η διαλεκτική του σύμπαντος. Το δραστικό προτσές, δηλαδή, ολόκληρης της ανόργανης και της ενόργανης ύλης. Είναι το Α και το Ω του σύμπαντος κόσμου και του σύμπαντος θεού. Είναι το είναι και το μηδέν του όντος. Τα δύο μισά και αδελφά συστατικά του.»
Βιβλιογραφία:
Λιαντίνης Δ, Ασκραίον Χείμα (Ησίοδος) Ανάκτηση από liantinis.gr (12-06-2025)
Δημοκίδης Α. (2016)«Ο Λιαντίνης ήταν γεμάτος αντιφάσεις. Πήγε να πεθάνει, κι όμως ήταν γεμάτος ζωή» Ανάκτηση από lifo.gr (13-06-2025)
Αγνώστου, «καθώς περνούν τα χρόνια, θα ‘ρθεί μια μέρα που θα …», Ανάκτηση από lavart.gr (12-06-2025)
Λιαντίνης Δ(2006), Γκέμμα, Λιαντίνη Διοτίμα (11-06-2025)
Λιαντίνης Δ(2005) Τα ελληνικά, Βιβλιογονία (13-06-2025)
