Το παρόν άρθρο, με τίτλο Είναι όντως ΔΕΠΥ; Η διάγνωση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου το οποίο μπορεί να βρεθεί εδώ.
Είναι όντως ΔΕΠΥ; Η διάγνωση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες
Είναι όντως ΔΕΠΥ; Πολλές κλινικές έρευνες για τη ΔΕΠΥ σε ενήλικες πάσχουν από σοβαρές μεθοδολογικές παραλείψεις οι οποίες δυσκολεύουν τη χρήση των αποτελεσμάτων στην πράξη, δείχνουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και το Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο σε μια νέα μελέτη.
Οι ερευνητές εξέτασαν σχεδόν 300 κορυφαίες δοκιμές φαρμάκων για τη ΔΕΠΥ και διαπίστωσαν ότι οι μισές παρέλειψαν τις αυστηρές, υπό την καθοδήγηση ειδικών, αξιολογήσεις οι οποίες απαιτούνται για να αποκλειστούν άλλες διαταραχές όπως η κατάθλιψη ή η σχιζοφρένεια.
Με τις διαγνώσεις να δίνονται συχνά από μη εξειδικευμένο προσωπικό – ή ακόμη και από τον υπολογιστή – πολλοί συμμετέχοντες μπορεί να μην είχαν στην πραγματικότητα ΔΕΠΥ, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τα αποτελέσματα των μελετών τα οποία διαμορφώνουν τις κατευθυντήριες γραμμές θεραπείας.Πολλές δοκιμές για τη ΔΕΠΥ εμπιστεύονταν τις αμφίβολες διαγνώσεις, επομένως οι «αποδεδειγμένες» θεραπείες τους μπορεί να παραμένουν σε αβέβαια θεμέλια.
Η αρχικά αναπτυγμένη για τα παιδιά διάγνωση της ΔΕΠΥ είναι συχνά δύσκολο να δοθεί σε ενήλικες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι τα διαγνωστικά κριτήρια βασίζονται στη συμπεριφορά των παιδιών. Κατά τη διάγνωση των ενηλίκων, ωστόσο, αυτά τα κριτήρια βασίζονται συχνά στις υποκειμενικές εμπειρίες των ενηλίκων, όπως, επί παραδείγματι, τη δυσκολία συγκέντρωσης ή την παρορμητικότητα.
«Ο αυξανόμενος αριθμός των ενηλίκων οι οποίοι διαγιγνώσκονται με ΔΕΠΥ εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη διαγνωστική εγκυρότητα –ειδικά επειδή πολλοί δεν εντοπίστηκαν ποτέ στην παιδική τους ηλικία και τώρα αναζητούν βοήθεια, μερικές φορές υποκινούμενοι από περιεχόμενο ΔΕΠΥ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό μας έκανε περίεργους: πώς έχουν αντιμετωπίσει αυτή τη διαγνωστική πρόκληση οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές για τη ΔΕΠΥ;» εξηγεί ο Δρ. Studart.
Επιπλέον, η ΔΕΠΥ έχει κοινά συμπτώματα με μια σειρά από άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως, επί παραδείγματι, η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή, καθιστώντας κρίσιμο τον αποκλεισμό αυτών των διαταραχών κατά τη διάγνωση της ΔΕΠΥ.
Αυτά απαιτούν μια διεξοδική διαγνωστική αξιολόγηση από έναν έμπειρο ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Αλλά, δεν συμβαίνει πάντα να γίνεται μια τόσο διεξοδική αξιολόγηση.
Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και το Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο στη Βραζιλία δείχνει τώρα ότι ακόμη και η ψυχιατρική έρευνα για τη ΔΕΠΥ συχνά παραμελεί αυτό το θεμελιώδες έργο.
«Έχουμε εξετάσει πώς 292 από τις πιο αξιόπιστες μελέτες στην ιατρική οι οποίες βασίζονται σε στοιχεία –οι λεγόμενες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές– διέγνωσαν τα ενήλικα υποκείμενα», λέει η Καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Σύμβουλος Ψυχίατρος Julie Nordgaard, η οποία διεξήγαγε τη μελέτη μαζί με τον Αναπληρωτή Καθηγητή και Κύριο Ερευνητή Mads Gram Henriksen και τον Δρ. Igor Studart.
Συνεχίζει:
«Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι μισές από τις μελέτες δεν εξασφάλισαν μια ευρεία και ενδελεχή διαγνωστική αξιολόγηση των ασθενών πριν από τη δοκιμή για να αποκλειστούν άλλες διαταραχές. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν στην πραγματικότητα να γνωρίζουν εάν οι συμμετέχοντες είχαν άλλες ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη ή η σχιζοφρένεια. Και δεν είναι μόνο αυτό.
Περισσότερες από τις μισές μελέτες συμπεριέλαβαν συμμετέχοντες οι οποίοι είχαν επίσης διαγνωστεί με άλλες ψυχικές διαταραχές, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την εύρεση της διάγνωσης», εξηγεί η Julie Nordgaard.
Ανάγκη μιας συνεπούς διαγνωστικής μεθόδου
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ένα από τα προβλήματα με τη διαγνωστική αξιολόγηση σε πολλές από τις κλινικές δοκιμές είναι ότι φαίνεται να έχει διεξαχθεί από άτομα που δεν είναι εκπαιδευμένα για να δώσουν τη διάγνωση. Και συχνά με μεθόδους οι οποίες δεν είναι αρκετά διεξοδικές.
«Στο 61% των μελετών, δεν αναφέρεται ποιος κάνει τη διάγνωση στα άτομα. Μόνο στο 35% των μελετών, αναφέρεται ότι ένας ψυχίατρος ή ψυχολόγος έκανε τη διάγνωση. Αλλά η διαγνωστική αξιολόγηση θα πρέπει πάντα να πραγματοποιείται από έναν έμπειρο επαγγελματία με την απαραίτητη εκπαίδευση για να διασφαλιστεί ότι η διάγνωση γίνεται σωστά, και αυτό θα πρέπει να αναφέρεται στην ενότητα της Μεθόδου των μελετών», εξηγεί ο Mads Gram Henriksen.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αξιολόγηση, και επομένως, η διάγνωση έγινε από το ίδιο το άτομο, και σε μια ιδιαίτερη περίπτωση, έγινε με τη βοήθεια του υπολογιστή, εξηγούν οι ερευνητές.
«Στην ψυχιατρική, χρειαζόμαστε πραγματικά όλες οι διαγνώσεις, όχι μόνο η ΔΕΠΥ, να γίνονται με τα ίδια ομοιόμορφα κριτήρια και από εκπαιδευμένους επαγγελματίες. Διαφορετικά, δεν μπορούμε να βασιστούμε στα αποτελέσματα ή να τα συγκρίνουμε μεταξύ των μελετών», λέει η Julie Nordgaard και καταλήγει:
«Ειδικά στην περίπτωση όπου μια διάγνωση όπως η ΔΕΠΥ στους ενήλικες, αυξάνεται, πρέπει να είμαστε πολύ σχολαστικοί και να έχουμε μια σταθερή βάση. Διαφορετικά, διατρέχουμε τον κίνδυνο να λάβουν πολλοί άνθρωποι λανθασμένη διάγνωση και να μην μπορέσουμε να τους δώσουμε την πιο αποτελεσματική θεραπεία. Ή διατρέχουν τον κίνδυνο να λάβουν μία περιττή θεραπεία η οποία θα τους προκαλέσει παρενέργειες».
Βιβλιογραφία
Studart, I., Henriksen, M. G., & Nordgaard, J. (2025). Diagnosing ADHD in adults in randomized controlled studies: a scoping review. European psychiatry: the journal of the Association of European Psychiatrists, 68(1), e64. https://doi.org/10.1192/j.eurpsy.2025.2447
University of Copenhagen – Faculty of Humanities. (2025, July 1). Is that really ADHD? Why flawed trials may be misleading millions. ScienceDaily. Retrieved July 1, 2025 from www.sciencedaily.com
