Alice Ball και η πρώτη θεραπεία της λέπρας

Η Alice Ball γεννήθηκε στις 24 Ιουλίου 1892, στο Σιάτλ της Ουάσινγκτον. Είχε γονείς τους James Presley Ball και Laura Louise (Howard) Ball. Ήταν το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας. Είχε δύο μεγαλύτερους αδελφούς, τον William και τον Robert, και μια μικρότερη αδελφή, την Addie. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας της ήταν συντάκτης της εφημερίδας The Colored Citizen, φωτογράφος και δικηγόρος, ενώ η μητέρα της και ο παππούς της ήταν επίσης φωτογράφοι.

Το 1902, η Ball μετακόμισε με την οικογένεια της στην Χονολουλού. Φοίτησε στο Κεντρικό Δημοτικό Σχολείο και στο Κεντρικό Γυμνάσιο (τώρα γνωστό ως Γυμνάσιο Πριγκίπισσας Ρουθ Κεελικολάνι). Μετακόμισαν ξανά το 1905 στη Χαβάη, λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε ο παππούς της. Εκείνη την περίοδο, μόνο το 0.2% του πληθυσμού της Χαβάης αποτελούταν από Αφροαμερικάνους. Ωστόσο, ο παππούς της κατέληξε λίγες μέρες μετά την μετακόμιση. Έτσι, επέστρεψαν στο Σιάτλ.

---

Η Ball φοίτησε στο Λύκειο του Σιάτλ. Συμμετείχε ενεργά στη θεατρική ομάδα του σχολείου. Αποφοίτησε από το σχολείο με αριστεία και τιμές το 1910 και ακολούθησε τις θετικές επιστήμες.

Άρχισε τις σπουδές της στο τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον. Έλαβε το πτυχίο της φαρμακευτικής χημείας το 1912, και πτυχίο Φαρμακευτικής το 1914. Μαζί με τον καθηγητή William Dehn δημοσίευσαν άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό, με τίτλο “Βενζοϋλιώσεις σε αιθερικό διάλυμα”. Οι δημοσιεύσεις εκείνη την εποχή ήταν πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθούν από γυναίκες.

Η Ball κέρδισε πολλές υποτροφίες από πανεπιστήμια, όπως το Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ και το Κολλέγιο της Χαβάης. Αποφάσισε να σπουδάσει στο μεταπτυχιακό της χημείας στο Κολλέγιο της Χαβάης και ολοκλήρωσε διατριβή με θέμα “Τα χημικά συστατικά της ρίζας Άβα”. Χάρη σε αυτήν την έρευνα, ο Harry T. Hollman, αναπληρωτής Βοηθός χειρούργος στον σταθμό διερεύνησης Λέπρας της υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ, προσέγγισε την Ball για να μελετήσει το έλαιο chaulmoogra και τις χημικές ιδιότητες του. Το 1915, αποφοίτησε από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα ως πρώτη Αφροαμερικανίδα από το Κολλέγιο Χαβάης. Επίσης, υπήρξε και η πρώτη ερευνήτρια χημικός και εκπαιδεύτρια.

---

Η λέπρα αποτελούσε μια από τις πιο παρεξηγημένες και τρομερές ασθένειες. Εκείνη την εποχή, η λέπρα, ή αλλιώς νόσος του Χάνσεν, ήταν μια ασθένεια με καμία πιθανότητα για ίαση. Για πολύ καιρό η νόσος θεωρούταν τιμωρία από τον θεό. Για 103 χρόνια, όσοι νοσούσαν από λέπρα εξορίζονταν στο νησί Μολοκάι της Χαβάης. Πίστευαν ότι επρόκειτο για κληρονομική και εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια. Ο Gerhard Amaeur Hansen ήταν Νορβηγός γιατρός και ο πρώτος που ανακάλυψε το αιτιολογικό παράγοντα της λέπρας, το Mycobacterium leprae, το 1873, διαψεύδοντας την κληρονομικότητα.

Η ασθένεια επηρεάζει το δέρμα, τα νεύρα, τον βλεννογόνο της ανώτερης αναπνευστικής οδού και τα μάτια, με σοβαρές καταστροφικές συνέπειες. Οι βλάβες που εμφανίζονταν έφερναν προκαταλήψεις και φόβο.

Το έλαιο Chalmoogra ήταν η καλύτερη διαθέσιμη θεραπεία εκείνη την εποχή. Προερχόταν από σπόρους του δέντρου Hydnocarpus wightianus, που ανήκουν στην οικογένεια Flacourtiaceae/Achariaceae. Το δέντρο έχει βελούδινο καφέ καρπό στο μέγεθος ενός μεγάλου πορτοκαλιού. Η θεραπεία που ανέπτυξε ο Βρετανός γιατρός John Moaut το 1854 δεν ήταν αποτελεσματική. Ήταν πολύ κολλώδης και το έλαιο συσσωρευόταν πάνω στο δέρμα και δημιουργούσε φουσκάλες. Η κατάποση του ελαίου ήταν αδύνατη εξαιτίας της στιφής γεύσης που έφερνε τάση προς έμετο.

Η Ball κατάφερε να αναπτύξει μια πιο υδατοδιαλυτή μορφή, με τεχνική σαπονοποίησης λιπαρών οξέων και μετατρέποντας σε οξύ και μετέπειτα το έλαιο σε αιθυλεστέρα, μια πιο σταθερή μορφή του. Δεν μπόρεσε να δημοσιεύσει όμως την ανακάλυψή της πριν τον θάνατό της το 1916.

Ο Arthur L. Dean χημικός και σύμβουλος της Ball, γνώριζε για το πείραμά της και συνέχισε δοκιμές έως και το 1919. Κατάφερε να παρασκευάσει μεγάλες ποσότητες του ενέσιμου εκχυλίσματος. Ο Dean δημοσίευσε τη μέθοδο χωρίς να γίνει καμία αναφορά στο όνομα της Alice Ball. Η τεχνική έφερε το όνομα “Μέθοδος Dean”. Για δεκαετίες, ο Dean λάμβανε εύσημα και επαίνους για την ανακάλυψη της θεραπείας. Η επιστημονικη κοινότητα θεωρούσε τον Dean πρωτοπόρο, και το όνομα της Ball δεν αναφερόταν πουθενά.

Σήμερα, η λέπρα αντιμετωπίζεται με πολυφαρμακευτική αγωγή, με συνδυασμό αντιβιοτικών όπως δαψόνη, ριφαμπικίνη και κλοφαζίμη. Η θεραπεία με ένα αντιβιοτικό δεν είναι αποτελεσματική, καθώς το βακτήριο Mycobacterium leprae αποκτά γρήγορα αντοχή σε μεμονωμένα αντιβιοτικά. Οι ασθενείς που έχουν προσληφθεί με λέπρα μπορούν να επιστρέψουν ξανά στην κανονικότητα, λαμβάνοντας τη θεραπεία τους.

---

Το 2000, χάρη στο έργο των Κάθριν Γουάντελ Τακάρα και Πολ Βάρμαγκερ, έγινε γνωστό το όνομα της Alice Ball. Η Τακάρα μελετούσε τη συνεισφορά των μαύρων γυναικών στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης, για τη χρονιά 1977, και έπεσε πάνω στο όνομα της Ball.

Τον Μάρτιο του 2016, το περιοδικό Hawai Magazine κατέταξε την Ball στη λίστα με τις πιο επιδραστικές γυναίκες στην ιστορία της Χαβάης. Το 2017 καθιερώθηκε υποτροφία στο όνομά της για φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν χημεία, βιολογία, βιοχημεία, μικροβιολογία. Το 2018, δόθηκε το όνομά της σε νέο πάρκο στο Σιάτλ. Το 2019, η Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου πρόσθεσε το όνομα της Ball στην κορυφή του κτιρίου για τη συμβολή της στην επιστήμη, μαζί με το όνομα της Marie Curie.

Το 2020, κυκλοφόρησε ταινία μικρού μήκους, “The ball method”, στο Παναφρικανικό Φεστιβάλ Κινητοματογράφου.

Η ιστορία της Ball απεικονίζει για ακόμη μια φορά τις διακρίσεις που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες επιστήμονες, παρά την συμβολή τους στην επιστήμη. Η κληρονομιά της αποτελεί έμπνευση για τη νέα γενιά επιστημών, ιδιαίτερα των μαύρων γυναικών στις STEM επιστήμες. Σημαντική είναι, επίσης, η υπενθύμιση για να λαμβάνουν όλοι οι επιστήμονες αναγνώριση για τη συμβολή τους στην έρευνα και την υγεία.

Απόσπασμα από το σχολικό της λεύκωμα:

– Museum of Natural history, Oxford University. Ανάκτηση από: oumnh.ox.ac.ukl (τελευταία πρόσβαση 26/10/2025)

– National Women’s History Museum, Ανάκτηση από: www.womenshistory.orgl (τελευταία πρόσβαση 26/10/2025)