Πηγή εικόνας: www.blogspot.com
O Φλάβιος Ηράκλειος ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 610 έως το 641 όπου και απεβίωσε. Ο Ηράκλειος αποτέλεσε πρότυπο υποδειγματικού κυβερνήτη καθώς πραγματοποίησε πληθώρα άξιων έργων, αναμεσά τους και η καθιέρωση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημη γλώσσα του βυζαντινού κράτους. Η άνοδος στην εξουσία ξεκίνησε περίπου το 608, όταν ο ίδιος και ο πατέρας του οδήγησαν σε εξέγερση ενάντια του αυτοκράτορα Φωκά.
Βιογραφία
Το οικογενειακό περιβάλλον του Ηράκλειου είχε ιδιαίτερη ιστορική αξία καθώς ο πατέρας του, Ηράκλειος ο πρεσβύτερος ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και αποτελούσε ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα στρατηγικά πρόσωπα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου. Ανάμεσα στην πληθώρα των επιτυχιών, έχει ιδιαίτερη αξία ο θρίαμβος που πραγματοποίησε απέναντι στο περσικό μέτωπο κατά την πολεμική περίοδο 572-591. Ο Ηράκλειος ήταν στη βασιλεία από το 610 έως και το 641 και απέκτησε με την πρώτη του γυναίκα Ευδοκία έναν γιο, τον Κωνσταντίνο. Ο γιος του, βασίλευσε για λίγους μόνο μήνες καθώς πέθανε και αυτός το 641. Ωστόσο, ο Ηράκλειος είχε και άλλον γιο από τη δεύτερη γυναίκα του, τη Μαρτίνα. Ο Ηρακληνάς, ο άλλος του δηλαδή γιος, ανέλαβε το θρόνο μετά το θάνατο του αδερφού του. Σύντομα όμως, απομακρύνθηκε από τα βασιλικά καθήκοντα του για να αναλάβει αυτοκράτορας ο γιος του Κωνσταντίνου Γ’, ο Κώνστας Β’, ο οποίος και ήταν στη βασιλεία από το 641 μέχρι το 668.
Πηγή εικόνας: www.wikipedia.org
Οι πολεμικές αναμετρήσεις
Ο Ηράκλειος άρχισε άμεσα την προετοιμασία του για την αντιμετώπιση των εχθρών του. Κατά το 614, η περιοχή της Παλαιστίνης πέφτει στα χέρια του Πέρση βασιλιά Χοσρόη Β’ , ο οποίος σκοτώνει περίπου 90.000 χριστιανούς και παίρνει μαζί του τον το κειμήλιο του Τίμιου Σταυρού, από το ναό του Πανάγιου Τάφου στην Ιερουσαλήμ. Λίγα χρόνια αργότερα, περίπου το 618, η Κωνσταντινούπολη καθώς ήταν υπό την απειλή και των Περσών και των Αβάρων, ο Ηράκλειος οργανώνει ένα σχέδιο. Το σχέδιο αυτό περιλάμβανε τη μεταφορά της ρωμαϊκής πρωτεύουσας στην Καρχηδόνα. Σύντομα, το σχέδιο αυτό δεν θα λειτουργήσει. Το 622 θα ξεκινήσει τελικά την εκστρατεία. Η πολεμική αναμέτρηση με τον Πέρση στρατηγό Σαρ-Μπαράζ στην Ισσό, θα φέρει στον Ηράκλειο μια λαμπρή στρατιωτική επιτυχία, οπού και θα δικαιώσει τα δώδεκα χρόνια σκληρής προετοιμασίας του.
Το 623 ο Ηράκλειος έχει ως άμεσο στόχο του την Τραπεζούντα. Έτσι, προσθέτει στο δυναμικό του άλλη μια στρατιωτική επιτυχία απέναντι και πάλι στην περσικό στρατό. Αυτή τη φορά στην πόλη Νινευή. Από την Τραπεζούντα περνά στην πρωτεύουσα των Περσών, Κτησιφώντα. Οι στρατιωτικές νίκες εναντίον των Περσών συνεχίζονται με μεγάλη επιτυχία και πλέον ο Ηράκλειος ξεκινά μια μεγάλη πορεία προς τον Αμύντα. Εκεί συναντά ξανά τον Σαρ-Μπαράζ στο πεδίο της μάχης και καταφέρνει να μετατρέψει την αληθοφανή ήττα σε μεγαλοπρεπή νίκη.
Σε εισερχόμενη απειλή προς την αυτοκρατορία του, ο Ηράκλειος θα απαντήσει με τον εξής τρόπο. Θα διαχωρίσει το ρωμαϊκό στρατό σε τρία μέρη, τοποθετώντας το σε καίρια σημεία της αυτοκρατορίας , ενώ συγχρόνως διατηρεί ένα μέρος του στρατού στην Τραπεζούντα. Η Πόλη, παρά την απουσία του Ηράκλειου, τελεί υπό την ηγεσία του Πατριάρχη Σέργιου, ο οποίος καταφέρνει να δράσει επιτυχώς με μαζική λαϊκή κινητοποίηση. Παράλληλα, στη Μεσοποταμία, ο αδερφός του Ηράκλειου εξοντώνει τον περσικό στρατό. Ο Ηράκλειος πραγματοποιεί στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Αρμενία αλλά και στη βόρεια Ανατολία.
Πηγή εικόνας:www.wikipedia.org
Η τελική σύγκρουση με τους Πέρσες
Ο Ηράκλειος θα αντιμετωπίσει εκ νέου τους Πέρσες στη Νινευή. Ο αυτοκράτορας θα μονομαχήσει με τον επικεφαλής στρατηγό των Περσών, Ραζάτη, σημειώνοντας μια ακόμη προσωπική στρατιωτική νίκη. Οι συνεχόμενες νίκες του Ηράκλειου οδήγησαν αναπόφευκτα στην πτώση του Χοσρόη Β΄καθώς και στην οριστική απομάκρυνση του Περσικού κινδύνου για την αυτοκρατορία. Μετά το πέρας των στρατιωτικών αναμετρήσεων και έχοντας εξασφαλίσει ευημερία και ασφάλεια για την αυτοκρατορία, ο Ηράκλειος επιστρέφει στη Βασιλεύουσα. Κατά την είσοδο του από τη Χρυσή Πύλη μπροστά του ήταν το κειμήλιο του Τίμιου Σταυρού.
Ο κίνδυνος από το Ισλάμ
Παράλληλα, την ίδια εποχή το Ισλάμ έρχεται να αντικαταστήσει τον Περσικό κίνδυνο. Σιγά- σιγά διάφορες περιοχές γίνονται κτήσεις των μουσουλμάνων όπως η Παλαιστίνη, ενώ σε λιγότερο χρονικό διάστημα από έναν αιώνα στις κατακτημένες περιοχές του Ισλάμ θα προστεθούν η Βόρεια Αφρική, η Ιβηρική Χερσόνησος, η Συρία και η Αντιόχεια. Ο Ηράκλειος παρακολουθεί την πτώση των περιοχών όντας ιδιαίτερα συντετριμμένος καθώς κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για την απελευθέρωση όλων αυτών των κτήσεων. Άξιο αναφοράς είναι ότι ο Ηράκλειος βρισκόταν ήδη σε ηλικία μεγάλη και ψυχικά ήταν ιδιαίτερα καταβεβλημένος. Γεγονός που επιβάρυνε την ψυχική του υγεία ήταν αναντίρρητα η ήττα στη μάχη του ποταμού Γιαρμούκ της Γαλιλαίας, το 636.
Πηγή εικόνας:www.wikipedia.org
Το νέο σύστημα του Βυζαντίου
Ο Ηράκλειος κατά την διάρκεια της αυτοκρατορίας του θα εισάγει πολλές καινοτομίες στο σύστημα διαχείρισης και διοίκησης των Θεμάτων. Η πρώτη ενέργεια του ήταν να αντικαταστήσει την παραδοσιακή ρωμαϊκή διοικητική διαίρεση, η οποία είχε τον ίδιο θεσμό λειτουργίας από τα χρόνια του Διοκλητιανού. Το νέο σύστημα περιλάμβανε το διαχωρισμό της αυτοκρατορίας σε επαρχίες που είχαν την ονομασία Θέματα. Η κάθε επαρχία-Θέμα διοικητικά άνηκε σε έναν στρατηγό, ο οποίος είχε και την ευθύνη σχετικά με τα στρατιωτικά, οικονομικά καθώς και δικαστικά ζητήματα. Παράλληλα, το στράτευμα είχε στην πλειονότητα του στρατιωτικούς και γαιοκτήμονες.
Ωστόσο, ο Ηράκλειος έλαβε κάποια επιπλέον μέτρα τα οποία αφορούσαν την ενίσχυση των οικονομικών ζητημάτων της αυτοκρατορίας και συγκεκριμένα των δημόσιων ταμείων. Ταυτόχρονα, μερίμνησε και για τα θρησκευτικά θέματα, εισάγοντας κάποιες θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αφορούσαν κυρίως την απομάκρυνση του μονοφυσιτισμού . Ο μονοφυσιτισμός προκαλούσε αποκλίσεις από το επίσημο χριστιανικό δόγμα των Οικουμενικών Συνόδων, με άμεσο αποτέλεσμα τη δημιουργία πολιτικής αστάθειας. Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει άμεσα αυτή τη δυσχερή κατάσταση και για να εξασφαλίσει την ευημερία της αυτοκρατορίας του, αποφάσισε την εισαγωγή θεολογικών δογμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο μονοθελητισμός, ο οποίος όμως δεν καρποφόρησε.
Πηγή εικόνας: www.wikipedia.org
Το τέλος του Ηράκλειου
Αναμφισβήτητα, ο Ηράκλειος είναι στη λίστα με τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Η στρατιωτική του παρουσία είναι σίγουρα αξιοσημείωτη και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την τεράστια επιτυχία του. Θεωρώντας για τον εαυτό του ότι διαθέτει θεία εύνοια, είχε την ικανότητα να πείσει και να εμπνεύσει τον κάθε διαφορετικό στρατιώτη προκειμένου να ανταπεξέλθει στις εκάστοτε στρατιωτικές αναμετρήσεις. Στις αρχές του 7ου αιώνα, η αυτοκρατορία ήταν σε δυσχερή θέση. Η παρουσία του Ηράκλειου στην αυτοκρατορία αναμφισβήτητα οδήγησε στην διατήρηση της αυτοκρατορίας και στην επιβίωση της παρά τις δύσκολες συνθήκες που υπήρχαν. Ο Ηράκλειος πέθανε το Φεβρουάριο του 641 και η ταφή του έγινε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.
Ακολουθεί βίντεο για τον Ηράκλειο:
Πηγές :
Ηράκλειος, www.wikipedia.org, τελευταία πρόσβαση 5/2/2023
Ηράκλειος, www.byzantin-history.blogspot.com, τελευταία πρόσβαση 5/2/2023
Ηράκλειος, www.protothema.gr, τελευταία πρόσβαση 5/2/2023
Ηράκλειος, www.impantokratoros.gr, τελευταία πρόσβαση 5/2/2023
