O Στρατής Μυριβήλης ήταν Έλληνας συγγραφέας και αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους πεζογράφους της γενιάς του ’30. Ξεχωριστή θέση στην ελληνική λογοτεχνία κατέχει το έργο του Στρατή Μυριβήλη «Η Ζωή εν Τάφω», ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα που έχει τη μορφή ημερολογίου και αναπαριστά την φρικαλεότητα του πολέμου.
Βιογραφία ωτου Στρατή Μυριβήλη
Ο Στρατής Μυριβήλης γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου του 1890 στο χωριό Συκαμιά της Λέσβου, που βρισκόταν ακόμη υπό Οθωμανική κυριαρχία. Η οικογένεια του Στρατή Μυριβήλη είχε συνολικά πέντε παιδιά, εκ των οποίων ο Στρατής ήταν το πρώτο. Ο Στρατής είχε τρεις αδερφές και έναν αδερφό. Η κύρια ασχολία της οικογένειάς του ήταν το εμπόριο. Ο πατέρας του κατείχε και το αξίωμα του δημογέροντα του χωρίου, ενώ η μητέρα του ήταν γόνος οικογένειας με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, καθώς πολλά μέλη της ήταν πτυχιούχοι ελληνικών και ξένων πανεπιστημιων.
Τα χρόνια της εκπαίδευσης
Μετά το πέρας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσής του στο χωριό της Συκαμιάς, ο Στρατής Μυριβήλης συνέχισε την εκπαιίδευσή του στο γυμνάσιο, πλέον, της Μυτιλήνης απ’ όπου και αποφοίτησε το 1909. Την αμέσως επόμενη χρονιά, δηλαδή το 1910, ο Μυριβήλης θα εργαστεί ως δάσκαλος σε αλληλοδιδακτικό σχολείο της περιοχής. Ωστόσο, την ίδια περίπου περιόδο, ο Μυριβήλης θα εμφανιστεί και στα έντυπα μέσα της εποχής, καθώς συχνά δημοσίευε κείμενά του στο περιοδικό Νεότης. Το 1911, θα κερδίσει το βραβείο διηγήματος στον διαγωνισμό που διοργάνωσε το περιοδικό για το διήγημά του, «Άσπρο Στεφάνι».
Το 1912, ο Μυριβήλης αποφασίζει να συνεχίσει την εκπαίδευσή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου παρακόλουθουσε μαθήματα από τη Φιλοσοφική και τη Νομική Σχολή. Παράλληλα με την επιμόρφωσή του, ο Μυριβήλης εργαζόταν στην εφημερίδα Πατρίς για να μπορέσει να αυτοσυντηρηθεί. Ωστόσο, την ίδια χρονιά αποφασιζεί να συμμετέχει στους Βαλκανικούς πολέμους. Εκεί είχε έναν σοβαρό τραυματισμό από δυο σφαίρες στο πόδι.
Η επιστροφή του Μυριβήλη από τους Βαλκανικούς πολέμους
Ύστερα από τον σοβαρό τραυματισμό του, ο Στρατής Μυριβήλης αποφασίζει να επιστρέψει στη Μυτιλήνη και να συνεργαστεί με την τοπική εφημερίδα Σάλπιγγα. Ωστόσο, το 1915 θα κυκλοφορήσει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Κόκκινες Ιστορίες» . Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μυριβήλης θα πολεμήσει με το βαθμό του δεκανέα στο μακεδονικό μέτωπο. Οι στιγμές που βίωσε στα χαρακώματα είναι εκείνες που οδήγησαν αναντίρρητα στη δημιουργία του μυθιστορήματος «Η Ζωή εν Τάφω». Επιπλέον, ο Μυριβήλης στη Μικρασιατική Εκστρατεία θα υπηρετήσει ως λοχίας. Ωστόσο, θα αποχωρήσει από το ελληνικό σώμα το 1922 με παράσημα και με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού και θα επιστρέψει στη Λέσβο για δέκα περίπου χρόνια.
Στο μεσοδιάστημα αυτών των γεγονότων, ο Μυριβήλης θα παντρευτεί την αγαπημένη του Ελένη Δημητρίου τον Ιούνιο του 1920 και λίγους μήνες αργότερα θα αποκτήσουν το πρώτο τους παιδί. Συνολικά είχαν τρία παιδιά, την Χάρις, τον Λάμπη και τη Δροσούλα.
H ζωή του στην Αθήνα
Ο Στρατής Μυριβήλης, περίπου την περίοδο του 1932, αποφασίζει με την οικογένειά του να εγκαταλέιψουν το νησί και να μεταφερθούν μόνιμα στην Αθήνα, καθώς είχε αναλάβει τη θέση του διευθυντή στην εφημερίδα Δημοκρατία, η οποία ήταν σε συνεργασία με το κόμμα του Παπαναστασίου. Ωστόσο, η συνεργασία αυτή δεν είχε μεγάλη διάρκεια. Ενάμιση χρόνο αργότερα, ο Μυριβήλης θα αποχωρήσει από την εφημερίδα και θα συνεργαστεί με την εφημερίδα «Πρωίαν». Από το 1936 και για το διάστημα τριών ετών θα συνεργαστεί με την εφημερίδα «Η εθνική». Πολιτικά, θα υιοθετήσει τις απόψεις του Μεταξά και θα θεωρηθεί φανατικός αντικομμουνιστής. Το 1938 θα εργαστεί στην Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων και θα αποχωρήσει περίπου το 1955, καθώς είχε συμπληρώσει τα χρόνια εργασίας του.
Τα έργα του Στρατή Μυριβήλη
Ο Στρατής Μυριβήλης εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1915 με το έργο «Κόκκινες ιστορίες». Η θεματική των έργων του επικεντρώνεται κυρίως στη ζωή του στο νησί, αλλά και στις εμπειρίες και τα κατάλοιπα από τη συμμετοχή του στους πολέμους. Από τα σημαντικότερα έργα του είναι «Η Ζωή εν Τάφω», βασισμένο στη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πόλεμου και έχοντας τη μορφή ημερολογίου, καθώς ο πρωταγωνιστής καταγράφει καθημερινά γεγονότα και συναισθήματα. Το βιβλίο απέκτησε την οριστική του μορφή το 1954 στην έβδομη έκδοση, παρά το γεγονός ότι κυκλοφόρησε το 1924. Επίπλεον, για το διάστημα της δικτακτορίας του Μεταξά, αλλά και για το διάστημα των τεσσάρων χρόνων μετα τη δικτακτορία, είχε απαγορευτεί ρητά η κυκλοφορία του βιβλίου. Πέρα από την κυκλοφορία του βιβλίου, δεν επιτρεπόταν ούτε η ανατύπωσή του. Η Ζωή εν Τάφω αποτελεί το πρώτο μέρος της τριλογίας, ενώ ακολουθούν «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», καθώς και το τρίτο μέρος, «Παναγιά Γοργόνα».
Στη συνέχεια , ο Μυριβήλης στράφηκε στο λογοτεχνικό είδος της νουβέλας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν: «Ο Βασίλης ο Αρβανίτης» (1943), «Τα Παγανά» ( 1945) , «Ο Παν» (1946). Η θεματική του σ’ αυτήν την περίοδο συσχετίζεται με το παρελθόν του και τις παιδικές του αναμνήσεις.
Τα χαρακτηριστικά του έργου του
Αναντίρρητα, η χρονική περίοδος και τα γεγόνοτα της εποχής επηρέασαν την ελληνική λογοτεχνία, στοιχεία που δε θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρεάστο και τον Στρατή Μυριβήλη. Από τα πρώτα κιόλας έργα του, σκιαγραφείται η σύνδεσή του με την παράδοση και η διαρκής επαφή με τα σύγχρονα γεγονότα της εποχής, αλλά και η μάχη του να τα καταγράφει έχοντας πάντα ως άξονα το αναγνωστικό κοινό. Επίπλεον, είναι αρκετά άμεσος και κατανοήτος, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη χρήση της δημοτικής γλώσσας, στην αίσθηση του προφορικού λόγου που δίνει το κείμενο, στις περιγραφές και την πληθώρα λυρικών στοιχείων. Αδιαμφισβήτητα έντονο είναι και το στοιχείο του ρεαλισμού.
Είναι σημαντικό ότι τα έργα του Μυριβήλη λάμβαναν θετική ανταπόκριση και από τους σύγχρονους λογοτέχνες. Πιο συγκεκριμένα, και ο Ηλίας Βενέζης αλλά και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος εκθίαζαν το έργο «Η Ζωή εν Τάφω», καθώς κατέγραφαν θετικές κριτικές και το τοποθετούσαν σε ξεχωριστή θέση ανάμεσα σε έργα της ευρύτερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας.
Διακρίσεις του Στρατή Μυριβήλη
Ο Στρατής Μυριβήλης τιμήθηκε το 1940 με το Κρατικό Βραβείο για το έργο του «Γαλάζιο Βιβλίο». Επιπλέον, το 1959, εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και της Εθνικής Εταιρίας Λογοτεχνών Ελλάδας. Ωστόσο, ύστερα από κάποιο διάστημα, ανέλαβε και πρόεδρος και αντιπρόεδρος καθώς και τιμητικό μέλος στο Διεθνές Ινστιτούτο Γραμμάτων και Τεχνών. Ύπήρξε αρκετές φορές υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας και συγκεκριμένα το 1960, 1692, αλλά και το 1963.
Το 1962 ο Μυριβήλης θα παραμείνει στο κρεβάτι αρκετά άρρωστος από καρκίνο. Ωστόσο, το 1969 θα πεθάνει από βρογχοπνευμονία στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού.
Ακολουθεί βίντεο από αποσπάσματα του έργου «Η ζωή εν Τάφω»:
Πηγές:
Στρατής Μυριβήλης, www.wikipedia.org, τελευταία πρόσβαση 28/6/2023
Στρατής Μυριβήλης, www.ascsa.edu.gr , τελευταία πρόσβαση 28/6/2023
Στρατής Μυριβήλης, www.sansimera.gr, τελευταία πρόσβαση 28/6/2023
Στρατής Μυριβήλης, www.stratis-myrivilis.weebly.com, τελευταία πρόσβαση 28/6/2023
