Το πιο περίεργο πράγμα με το ποδόσφαιρο είναι η τεράστια αποδοχή από τον κόσμο. Αμέτρητοι άνθρωποι είναι οπαδοί και γεμίζουν τα γήπεδα κάθε βδομάδα. Είναι σαν κάτι που κυλάει στις φλέβες. Το αγγλικό πρωτάθλημα ειδικά, καθηλώνει οπαδούς σε όλον τον κόσμο που περιμένουν εναγωνίως τη σέντρα σε κάθε αγώνα. Ήταν 26 Δεκεμβρίου του 1860 όταν καταγραφόταν ο πρώτος αγώνας στην ιστορία του ποδοσφαίρου στο Σέφιλντ της Αγγλίας ανάμεσα στην Hallam FC και την Sheffield FC.
Οι απαρχές του ποδοσφαίρου
Το ποδόσφαιρο όπως το ξέρουμε ορίστηκε τον 19ο αιώνα. Ως τότε, υπήρχαν παιχνίδια τα οποία έμοιαζαν πολύ με αυτό που σήμερα ξέρουμε ως ποδόσφαιρο. Στην Ιταλία του 14ου αιώνα έπαιζαν ένα παιχνίδι που το ονόμαζαν «calcio», λέξη που χρησιμοποιείται ακόμα από τους Ιταλούς για την απόδοση του όρου ποδόσφαιρο. Υπήρχαν επίσης τα «melees», ένα παιχνίδι που για μπάλα χρησιμοποιείτο φουσκωμένη ουροδόχος κύστη ζώου και οι παίκτες, που ανέρχονταν περίπου στους 100 και προέρχονταν από δύο γειτονιές, έπρεπε να την περάσουν είτε με κλωτσιές είτε με σπρωξιές από την άκρη της μιας γειτονιάς στην αντίστοιχη της άλλης. Η Αγγλία εμπνεύστηκε από το παραπάνω παιχνίδι σε ένα γήπεδο με δύο εστίες και μπάλα πάλι μια ουροδόχο κύστη ζώου. Όμως, μόλις μια ομάδα κατόρθωνε να σκοράρει στην εστία της άλλης, το παιχνίδι έληγε. Στην Κίνα του 11ου αιώνα, υπάρχουν μαρτυρίες για το “τσου-κου”, μια δερμάτινη μπάλα γεμισμένη με γυναικεία μαλλιά την οποία κλωτσούσαν σε ένα “τέρμα” από μπαμπού και αποτελούσε μέρος της στρατιωτικής εκπαίδευσης των Κινέζων,
Η FIFA αναγνώρισε ένα παιχνίδι που έπαιζαν στην αρχαία Ελλάδα με το όνομα «Επίσκυρος» το οποίο συνδύαζε ποδόσφαιρο και ράγκμπι, ως πρόδρομο του ποδοσφαίρου. Το παιχνίδι πήρε το όνομά του από τη γραμμή με σκύρα, που χώριζε το γήπεδο στο οποίο παιζόταν. Ωστόσο, ακόμα και στα Ομηρικά έπη υπάρχουν πληροφορίες για παιχνίδι με μπάλα στη λεκάνη της Μεσογείου. Από το παιχνίδι «επίσκυρος» εμπνεύστηκαν και οι Ρωμαίοι για το δικό τους «harapastum». Έπαιζαν κυρίως οι στρατιωτικοί αλλά υπήρχε και ένα είδος μπάλας, η «pilapaganica» που χρησιμοποιούσαν κυρίως οι χωρικοί και ήταν φτιαγμένη από δέρμα και γεμισμένη με πούπουλα και τη follies που ήταν από δέρμα αλλά γεμισμένη με μια φούσκα γεμάτη αέρα.
Στον δρόμο για το σύγχρονο ποδόσφαιρο
Οι κανόνες που όρισαν το σύγχρονο ποδόσφαιρο δημιουργήθηκαν το 1848 φυσικά στην Αγγλία και συγκεκριμένα στο Κέιμπριτζ. Στις 26 Οκτωβρίου 1863 ιδρύθηκε η Ένωση ποδοσφαίρου Αγγλίας και καθιερώθηκε ο όρος «soccer» που προέρχεται από το social ceremony (= κοινωνική τελετή). Γρήγορα τέθηκε το ζήτημα του επαγγελματικού ποδοσφαίρου καθώς ήδη πολλές ομάδες έδιναν ένα μικρό αντίτιμο στους παίκτες τους για το χρόνο που αφιέρωναν στο παιχνίδι. Η Αγγλία, ενώ στην αρχή ήταν υπέρ του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου, στα 1892 είχε ήδη 28 επαγγελματικές ομάδες.
Στις 8 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, ορίστηκαν οι αρχικοί κανόνες που ονομάστηκαν “Κώδικας του Σέφιλντ”:
1. Το μέγιστο μήκος του γηπέδου θα είναι 200 γυάρδες και το μέγιστο πλάτος θα είναι 100 και θα οριοθετούσαν το γήπεδο με σημαίες. Το τέρμα θα είναι μεταξύ δυο όρθιων δοκών απόστασης 8 γυαρδών, χωρίς καμιά ταινία η δοκό να τα ενώνει.
2. Οι εστίες θα επιλέγονταν με νόμισμα και η ομάδα που έχασε στο στρίψιμο θα έκανε την πρώτη σέντρα. Η αντίπαλη ομάδα θα έπρεπε να απέχει από την μπάλα 10 γυάρδες μέχρι να γίνει η σέντρα.
3. Μόλις μπει ένα γκολ, η ομάδα που το δέχτηκε οφείλει να κάνει σέντρα ενώ μετά από κάθε γκολ, οι δύο ομάδες αλλάζουν εστίες.
Ο παλαιότερος θεσμός στην ιστορία του σύγχρονου ποδοσφαίρου είναι το Κύπελλο Αγγλίας το οποίο διεξήχθη για πρώτη φορά στα 1871 με τον τελικό να συμβαίνει ανάμεσα στις ομάδες «Γουόντερερς» και «Ρόιγιαλ Ιντζηνίαρς» με νικήτρια την πρώτη με 1-0. Το ποδόσφαιρο άρχισε να διαδίδεται ευρέως με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η ανάγκη κωδικοποίησης των υπαρχόντων κανονισμών ώστε να εφαρμόζονται παγκοσμίως. Έτσι, στα 1882 ιδρύθηκε το Διεθνές Συμβούλιο από τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες που κωδικοποίησε τους ισχύοντες κανονισμούς και συνεχίζει να τους ελέγχει και να τους τροποποιεί. Η σημαντικότερη τροποποίηση ήταν η καθιέρωση της ποινής του πέναλτι στα 1891 ενώ στα 1895 εφαρμόστηκε το πλάγιο άουτ με τη ρίψη της μπάλας με δύο χέρια. Στα 1880, περίοδο που η βρετανική αυτοκρατορία απολάμβανε στιγμές αίγλης, το ποδόσφαιρο άρχισε να διαδίδεται σε όλον τον κόσμο και να ιδρύονται Ποδοσφαιρικές Ομοσπονδίες: Ιταλική (1898), Γερμανική (1900), Ουρουγουάης (1900), Βελγίου (1895), Δανίας (1879), Ελβετίας (1895), Ισπανίας (1905), Νέας Ζηλανδίας (1891), Νότιας Αφρικής (1892), Ουγγαρίας (1901), Σουηδίας (1906). Η ανάγκη για ομαλή διεξαγωγή των αγώνων οδήγησε στην ίδρυση της Ομοσπονδίας Διαιτητών Αγγλίας στα 1893.
Στα 1904, ο Γάλλος Ζιλ Ριμέ διατύπωσε την ανάγκη σύστασης ενός διεθνούς οργανισμού που θα προγραμματίζει και θα ελέγχει τους ποδοσφαιρικούς αγώνες ανά τον κόσμο και θα φροντίζει για την εφαρμογή των Κανονισμών. Έτσι, στα 1904 ιδρύθηκε η FIFA (Federation Internationale de Football Association) στην οποία εν αρχή ανήκαν μόνο 7 χώρες.
Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα
Το ποδόσφαιρο έφτασε και στην Ελλάδα στην εκπνοή του 19ου αιώνα από Άγγλους ναυτικούς που αγκυροβολούσαν στα λιμάνια του Πειραιά, της Πάτρας, της Θεσσαλονίκης, της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης και έπαιζαν μεταξύ τους ποδόσφαιρο. Επιπλέον, πολλοί Έλληνες που φοιτούσαν σε αγγλικά πανεπιστήμια είτε μετανάστευαν σε άλλες χώρες, όταν επέστρεφαν στην Ελλάδα έφερναν μαζί τους το ποδόσφαιρο όπως ο Ανδριανόπουλος που αργότερα θα ιδρύσει τον Ολυμπιακό. Η πρώτη ομάδα σε ελληνικό έδαφος συστάθηκε στη Θεσσαλονίκη με το όνομα “Ουνιόν Σπορτίβ” από ξένους που βρίσκονταν στην περιοχή ενώ ακολούθησαν ο «Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος» και ο «Πανελλήνιος» στην Αθήνα, ο «Πειραϊκός Σύνδεσμος» στον Πειραιά, ο «Πανιώνιος» και ο «Απόλλωνας» στη Σμύρνη και η «Πέρα Κλουμ» στη Κωνσταντινούπολη, από τους κόλπους της οποίας γεννήθηκε η ΑΕΚ. Οι κανόνες μεταφράστηκαν πρώτη φορά στα ελληνικά στα 1898 από τον Ιωάννη Χρυσαφή και προκηρύχθηκαν πρώτη φορά ποδοσφαιρικοί αγώνες στις 12 Ιανουαρίου του 1899 από τον Σ.Ε.Γ.Α.Σ, στον οποίο υπαγόταν το ποδόσφαιρο.
Το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα έλαβε χώρα στα 1906 με τον Εθνικό Αθηνών να πετυχαίνει πανηγυρική νίκη έναντι του Πανελληνίου και την ίδια χρονιά συστάθηκε η Ελληνική Εθνική ομάδα η οποία ηττήθηκε στην αναμέτρηση με την αντίστοιχη της Δανίας. Στα 1908, ιδρύθηκε ο Ποδοσφαιρικός Αθλητικός Όμιλος Αθηνών ο οποίος στα 1923 μετονομάστηκε σε Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, οι ομάδες της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης επανιδρύθηκαν στην Αθήνα, όπως η ΑΕΚ στα 1924. Ένα χρόνο αργότερα, ιδρύθηκε ο Ολυμπιακός στον Πειραιά και στα 1926 οι ποδοσφαιρικές ομάδες Αθηνών, Πειραιά και Θεσσαλονίκης ίδρυσαν την ΕΠΟ (Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία) στην οποία υπάγονται μέχρι και σήμερα. Στα 1928 αναδείχθηκε πρωταθλητής ο Άρης Θεσσαλονίκης ενώ στα 1932 η ΑΕΚ. Στα 1929, διεξήχθη ο πρώτος φιλικός αγώνας της Εθνικής Ελλάδος έναντι άλλης εθνικής σε ελληνικό έδαφος. Το σημερινό «Απόστολος Νικολαΐδης» είναι ασφυκτικά γεμάτο με κόσμο που παραληρεί ενώ το τελικό αρνητικό για την Ελλάδα αποτέλεσμα δεν μπορεί να μετριάσει τη χαρά την οπαδών.
Η ίδρυση του ΟΠΑΠ το 1958, έδωσε μεγάλη ώθηση στη διάδοση του ελληνικού ποδοσφαίρου αφού το ενδεχόμενο κέρδους εδραίωσε το ποδόσφαιρο για τα καλά σε κάθε Κυριακή. Σήμερα, κάποιος που δεν ξέρει ποδόσφαιρο μπορεί να στοιχηματίσει υπέρ ομάδων, ακόμα και αν αυτές παίζουν στην τρίτη κατηγορία στις Φιλιππίνες. Είναι έως προϋπόθεση για τον μέσο Έλληνα να υπάρχει προποτζίδικο κοντά στην καφετέρια ώστε ο καφές να συνοδεύεται από συζήτηση για τις αποδόσεις των ομάδων, τα οφσάιντ, τα κόρνερ. Πλέον, ένα άθλημα που ξεκίνησε με σαθρά θεμέλια, εδραιώθηκε σε όλον τον κόσμο και μετουσιώθηκε σε μια από τις πιο αγαπημένες ενασχολήσεις μικρών και μεγάλων, ανδρών και γυναικών. Το ποδόσφαιρο, που εκεί στο ημίχρονο στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα ήταν ισόπαλο και προσπαθούσε με νύχια και με δόντια να ανέλθει, σήμερα έχει κάνει το διπλό στις καρδιές όλων και συνεχίζει ακάθεκτο.
Πηγές:
Τσακίρης, Δημήτρης & Σταθόπουλος, 60 χρόνια Α’ Εθνική
