Η Rosalind Franklin (Ιούλιος 1920 – Απρίλιος 1958) γεννήθηκε στο Νότινγκ Χιλ του Λονδίνου, σε μια οικογένεια Αγγλοεβραίων που έδινε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση. Ήταν χαρισματική μαθήτρια, με αγάπη για την επιστήμη και ευχέρεια στις ξένες γλώσσες. Ήταν αφοσιωμένη στην οικογένειά της και ευγενική με τους συναδέλφους της, ενώ παράλληλα είχε πάθος για τη μαγειρική, την ορειβασία, τη φύση και τα ταξίδια.
Ως επιστήμονας, η Rosalind Franklin έγινε γνωστή για τη σημαντική συνεισφορά της στην ανακάλυψη της δομής της διπλής έλικας του DNA και στη μελέτη της δομής των ιών, θέτοντας τα θεμέλια για τη σύγχρονη ιολογία.
Εκπαίδευση
Η Franklin φοίτησε στο St. Paul’s Girls’ School (1941) και αργότερα ακολούθησε τον κλάδο της φυσικοχημείας, σπουδάζοντας στο Newnham College του Πανεπιστημίου του Cambridge. Το 1941, έλαβε υποτροφία για ερευνητική δραστηριότητα στο Τμήμα Φυσικοχημείας του Cambridge, η οποία όμως δεν μπόρεσε να αξιοποιηθεί λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, υπηρέτησε ως φύλακας αεροπορικών επιδρομών στο Λονδίνο και εργάστηκε στο Βρετανικό Σύνδεσμο Έρευνας Χρήσης Άνθρακα, συνεισφέροντας στις επιστημονικές προσπάθειες για τον πόλεμο.
Αυτή η μελέτη αποτέλεσε τη βάση για το διδακτορικό της δίπλωμα, που απέκτησε το 1945 από το Cambridge. Στη συνέχεια, εργάστηκε για τέσσερα χρόνια στο Χημείο του Κράτους, εστιάζοντας στην τεχνολογία περίθλασης ακτίνων Χ.
Το 1951, η Franklin ξεκίνησε να εργάζεται στο Βιοφυσικό Εργαστήριο του King’s College, υπό τη διεύθυνση του John Randall, κατόπιν προτροπής του Maurice Wilkins, ο οποίος πίστευε ότι η συμβολή της θα ήταν πολύτιμη στη μελέτη του DNA. Η Franklin αξιοποίησε τις γνώσεις της στην περίθλαση ακτίνων Χ για να μελετήσει τη δομή του DNA. Μέσα από αυτά τα πειράματα, κατάφερε να προσδιορίσει την πυκνότητα και την ελικοειδή μορφή του.
Πρώτα αποτελέσματα και οι άσχημες σχέσεις με συναδέλφους
Τόσο η Franklin όσο και οι Watson και Crick μελετούσαν το ίδιο μόριο, το DNA, όμως οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες, με συχνές συγκρούσεις λόγω κακής επικοινωνίας. Για να μετριαστούν οι εντάσεις, ο John Randall χώρισε το πείραμα σε δύο μέρη. Ο Watson, φανερά εκνευρισμένος, παραχώρησε στη Franklin μέρος του δείγματος DNA. Λόγω των διαφωνιών της με τον Randall και με τους Watson και Crick, η Franklin αποφάσισε να συνεχίσει την έρευνά της στο Birkbeck College.
Με το δείγμα που της δόθηκε και αξιοποιώντας την έρευνα του Wilkins, η Franklin ανακάλυψε ότι το DNA εμφανίζεται σε δύο μορφές, Α και Β. Με την αύξηση της υγρασίας στον θάλαμο δειγμάτων, κατάφερε να μετατρέψει τη δομή Α (κρυσταλλική) στη μορφή Β (παρακρυσταλλική). Αντίθετα, η μείωση της υγρασίας επανέφερε το μόριο στη δομή Α. Η Franklin επικεντρώθηκε στη μελέτη της δομής Α, ενώ ο Wilkins στη δομή Β, και μέσω βομβαρδισμού με ακτίνες Χ κατέγραφαν ευκρινείς εικόνες περίθλασης, αποκαλύπτοντας τη λεπτομερή μορφή του DNA.
Η σημαντικότερη ανακάλυψη της εποχής
Το DNA είναι ένα χημικό μόριο με πολύπλοκη δομή, που υπάρχει σε προκαρυωτικούς, ευκαρυωτικούς οργανισμούς και σε ορισμένους ιούς. Αποτελεί το γενετικό υλικό κάθε οργανισμού και είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση και μεταβίβαση της γενετικής πληροφορίας. Η πρώτη ανακάλυψη του DNA έγινε το 1868, αλλά μόνο το 1943 έγινε σαφές ότι αποτελεί το γενετικό υλικό. Το 1953, οι Watson και Crick, αξιοποιώντας τα πειράματα της Rosalind Franklin και του Maurice Wilkins, παρουσίασαν τη δομή του DNA ως δίκλωνη έλικα. Η ανακάλυψη αυτή έθεσε τα θεμέλια για την κατανόηση του ημισυντηρητικού μηχανισμού αντιγραφής του DNA.
Αποτελέσματα από τις μελέτες της Franklin παρουσιάστηκαν χωρίς την έγκρισή της από τον Maurice Wilkins στον Watson, λίγο πριν η ίδια μεταφερθεί στο Birkbeck College. Αυτά περιλάμβαναν μια φωτογραφία περίθλασης ακτίνων Χ του DNA, γνωστή ως «Φωτογραφία 51», η οποία επιβεβαίωνε τη διπλή έλικα του DNA. Η Franklin είχε επίσης ανακαλύψει ανεξάρτητα τη μορφή Α του DNA (κρυσταλλική) και είχε ενημερώσει προφορικά τους Watson και Crick ότι ο σκελετός των δύο ελίκων του DNA βρίσκεται στο εξωτερικό του μορίου, αντίθετα με το μοντέλο τους που περιλάμβανε τρεις έλικες με τους σκελετούς στο εσωτερικό και τις βάσεις στο εξωτερικό μέρος του μορίου.
Η Franklin συνέχισε την καριέρα της στο εργαστήριο κρυσταλλογραφίας του Birkbeck College στο Λονδίνο. Ολοκλήρωσε την έρευνά της σχετικά με τον άνθρακα και συνέχισε τις μελέτες της πάνω στο DNA. Αργότερα, ασχολήθηκε με τη μοριακή δομή του ιού του καπνού, ο οποίος αποτελείται από μια μονόκλωνη έλικα RNA.
Τα αποτελέσματα της εργασίας της Franklin αποτέλεσαν τη βάση για τη διατύπωση του μοντέλου της διπλής έλικας του DNA από τους James Watson και Francis Crick. Το 1962, τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό της, οι Watson, Crick και Wilkins τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ για αυτή την ανακάλυψη, χωρίς να αναγνωριστεί επίσημα η συνεισφορά της Franklin, ούτε μετά θάνατον.
Η αλήθεια αποκαλύπτεται
Το έργο της Franklin θα μπορούσε να είχε παραμείνει στην αφάνεια, αν ο Watson δεν την παρουσίαζε αρνητικά στα απομνημονεύματά του Η διπλή έλικα. Υπό το ψευδώνυμο «Ρόζι», την περιέγραφε ως αλαζονική ερευνήτρια που κρατούσε μυστική την έρευνά της και αδυνατούσε να την ερμηνεύσει, παρά την ουσιαστική της συνεισφορά. Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη απήχηση, αν και υπήρξαν αντιδράσεις από κριτικούς και ακόμη και από τους Crick και Wilkins.
Το 1975, μια φίλη της Franklin δημοσίευσε βιογραφία της, εξοργισμένη με τις ανακριβείς παρουσιάσεις, γεγονός που συνέβαλε στην αναγνώριση και εκτίμηση του έργου της.
Δημοσιεύσεις, αναγνωρισιμότητα και οι δυσκολίες να αντεπεξέλθει
Η Franklin είχε δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά: 19 για τον άνθρακα, 5 για το DNA και 21 για τους ιούς. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, ήταν ιδιαίτερα περιζήτητη, δεχόμενη προσκλήσεις για ομιλίες σε συνέδρια στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, συχνά ως η μόνη ομιλήτρια. Η δουλειά της στον τομέα των ιών της απέφερε βραβεία και διεθνή αναγνωρισιμότητα.
Παρά τη φήμη της, η Franklin αντιμετώπιζε δυσκολίες στη χρηματοδότηση και στον εξοπλισμό της έρευνάς της, ενώ έπρεπε να αγωνίζεται για την αμοιβή και τη θέση της. Δεν είχε εργασιακή ασφάλεια, και όταν, μετά το τέλος της υποτροφίας της, της προτάθηκε θέση για μελέτη των ιών, υπέστη μείωση μισθού και της αρνήθηκαν τη θέση της κύριας ερευνήτριας, χωρίς καμία εξήγηση.
Φόρος τιμής στην μνήμη της και την έρευνα της
Η μελέτη της Rosalind Franklin για τη διπλή έλικα του DNA αποτελεί το πιο γνωστό της επίτευγμα, λόγω της σημασίας του μορίου. Η έρευνά της δημοσιεύτηκε τρίτη σε σειρά στο περιοδικό Nature, μετά την πρώτη αναφορά των Watson και Crick. Παρά τη σημασία των πειραμάτων της, η συνεισφορά της συχνά παραβλέπεται στην ιστορία της ανακάλυψης της δομής του DNA. Πολυάριθμα ντοκιμαντέρ και αφιερώματα τονίζουν τον ρόλο της, χαρακτηρίζοντάς την ως φεμινίστρια και μάρτυρα της επιστημονικής ακεραιότητας.
Ο Δρ. Μπερνάλ επαίνεσε το έργο της, αναγνωρίζοντας την αταλάντευτη αφοσίωσή της στην επιστημονική έρευνα, τη σαφήνεια, την ευφυΐα και την τελειότητα της εργασίας της.
Μετά θάνατον, η αναγνώριση του έργου της συνεχίστηκε:
-
Το 2003 καθιερώθηκε το Βραβείο Rosalind Franklin για τους τομείς των φυσικών επιστημών, της μηχανικής και της τεχνολογίας.
-
Το King’s College London χαρακτηρίστηκε Εθνικό Ιστορικό Χημικό Ορόσημο.
Advertising
-
Το 2004 ιδρύθηκε το Rosalind Franklin University of Medicine and Science στις ΗΠΑ, το πρώτο ιατρικό ίδρυμα που αναγνώρισε γυναίκα επιστήμονα, με τη Φωτογραφία 51 ως λογότυπό του.
-
Το 2005 η Συμμαχία Έρευνας για τον Καρκίνο των Ωοθηκών καθιέρωσε το ετήσιο βραβείο “Rosalind Franklin” για την αριστεία στην έρευνα για τον καρκίνο των ωοθηκών.
-
Το 2013 η Google τίμησε την Franklin με ειδικό αφιέρωμα.
-
Το 2020, ένα εξερευνητικό μη επανδρωμένο σκάφος για αποστολή στον Άρη πήρε το όνομά της.
Advertising
Πολλά πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και οργανισμοί έχουν επίσης αφιερώσει κτήρια, βραβεία και άλλα μνημεία στη μνήμη της.
Πρόωρος θάνατος
Το Σεπτέμβριο του 1956, η Rosalind Franklin διαγνώστηκε με καρκίνο ωοθηκών. Παρά τις δυσκολίες στην υγεία της, συνέχισε την έρευνά της και τα ταξίδια όσο της το επέτρεπαν οι δυνάμεις της. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εξακολούθησε να αναζητά χρηματοδότηση για την ερευνητική της ομάδα στο Birkbeck, η οποία είχε στόχο να δημιουργήσει μοντέλα ιών για την Παγκόσμια Έκθεση στις Βρυξέλλες. Η Franklin απεβίωσε στις 16 Απριλίου 1958.
Συζήτηση
Η Franklin αναζητούσε αποφασιστικά απαντήσεις στα επιστημονικά ερωτήματα που την ενδιέφεραν. Η ιστορία της απευθύνεται στις νέες γενιές επιστημόνων, που δίνουν αγώνα για ισότητα και αναγνώριση απέναντι σε εδραιωμένες αδικίες, και προσφέρει ελπίδα σε πολλούς. Η κληρονομιά της συνεχίζει να προσφέρει ανεκτίμητη αξία στην ανθρωπότητα, ενώ η ανακάλυψη της δομής της έλικας του DNA έφερε επανάσταση στις βιολογικές επιστήμες.
“Η επιστήμη και η καθημερινή ζωή δεν μπορούν και δεν πρέπει να διαχωρίζονται. Η επιστήμη, για μένα, δίνει μια μερική εξήγηση για τη ζωή. Βασίζεται σε γεγονότα, εμπειρία και πειράματα. Συμφωνώ ότι η πίστη είναι απαραίτητη για την επιτυχία στη ζωή, αλλά δεν αποδέχομαι τον ορισμό σας για την πίστη, δηλαδή την πίστη στη ζωή μετά τον θάνατο. Κατά την άποψη μου, το μόνο που χρειάζεται για την πίστη είναι η πεποίθηση ότι κάνοντας το καλύτερο δυνατό θα πλησιάσουμε στην επιτυχία και ότι η επιτυχία θα μας οδηγήσει στους στόχους μας.” (βελτίωση της μοίρας της ανθρωπότητας στο παρόν και στο μέλλον) –Rosalind Franklin.
Advertising
Βιβλιογραφία:
The Editors of Encyclopaedia Britannica, 2025,”Rosalind Franklin”, Encyclopedia Britannica. Ανάκτηση από https://www.britannica.com/biography/Rosalind-Franklin. Accessed 24 July 2025. (τελευταία πρόσβαση 10/08/2025)
Ρόζαλιντ Φράνκλιν, 2022, Βικιπαίδεια: Η ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια. Ανάκτηση από https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%A1%CF%8C%CE%B6%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BD%CF%84_%CE%A6%CF%81%CE%AC%CE%BD%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%BD&oldid=9487952 (Τελευταία πρόσβαση 10/08/2025)
Rosalind Franklin, Brief Chronology, National Library of Medicine, NIH, Ανάκτηση από https://profiles.nlm.nih.gov/spotlight/kr/feature/biographical-overview (τελευταία πρόσβαση 10/08/2025)
What Rosalind Franklin truly contributed to the discovery of DNA’s structure, Nature, 2023, 616, 657-660. Ανάκτηση από https://www.nature.com/articles/d41586-023-01313-5 (τελευταία πρόσβαση 10/08/2025)
Rosalind Franklin, Rosalind Franklin University of medicine and science, Ανάκτηση από https://www.rosalindfranklin.edu/about/facts-figures/dr-rosalind-franklin/ (τελευταία πρόσβαση 10/08/2025)
