Πηγή εικόνας: www.pressroom.gr
Ο Κωστής Παλαμάς ήταν Έλληνας ποιητής ,δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας καθώς και θεατρικός συγγραφέας που αποτέλεσε μια από τις σπουδαιότερες πνευματικές φυσιογνωμίες του νέου Ελληνισμού αλλά και κεντρική μορφή της λογοτεχνικής «γενιάς του 1880» . Η γενιά αυτή «περιλάμβανε» νέους ποιητές που αντιδρούσαν στις υπερβολές του αθηναϊκού ρομαντισμού και έδειχναν την προτίμηση τους στη δημοτική γλώσσα κυρίως στον ποιητικό λόγο. Στην ποίηση του Παλαμά κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και σύμβολο αγάπης.
Βιογραφία
Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859. Σε ηλικία μόλις επτά ετών έμεινε ορφανός από τους γονείς του και μετακόμισε στο Μεσολόγγι, στο θείο του Δημήτρη Παλαμά. Στην πόλη του Μεσολογγίου έμεινε ως το 1875, ύστερα έφυγε για την Αθήνα και φοίτησε στη Νομική Σχολή. Σύντομα, ο Παλαμάς εγκατέλειψε τις σπουδές του μόλις κατάλαβε πως η πραγματική του κλίση και αγάπη ήταν στην ποίηση. Το 1879 άρχισε να δημοσιεύει στον έντυπο τύπο της εποχής, ενώ λίγα χρόνια αργότερα το 1886 τύπωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Τραγούδια της Πατρίδος μου». Το 1887 παντρεύτηκε τη Μαρία Βάλβη και μαζί απέκτησαν τρία παιδιά. Το 1897, ο Παλαμάς ανέλαβε γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ωστόσο, την ίδια χρονιά εξέδωσε και τη συλλογή του «Ίαμβοι και Ανάπαιστοι».
Η ξαφνική απώλεια του μικρότερου παιδιού του ήταν ένα γεγονός που οδήγησε τον Παλαμά στη δημιουργία της συλλογής «Τάφος» (1898). Στη συνέχεια , οι συλλογές «Ασάλευτη ζωή» (1904), «Οι καημοί της λιμνοθάλασσας», «Πολιτεία και Μοναξιά» , «Οι βωμοί» , «Ο δωδεκάλογος του γύφτου» (1907) και «Η φλογέρα του Βασιλιά» (1910). Η τελευταία ποιητική συλλογή του Κωστή Παλαμά ήταν «Οι νύχτες του Φήμιου» (1935). To 1926 , ο Παλαμάς έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1930 πρόεδρος της. Ωστόσο, η φήμη του Παλαμά ξεπέρασε αδιαμφισβήτητα τα σύνορα του ελληνικού κράτους. Η υποψηφιότητα του για το Νόμπελ λογοτεχνίας ήταν ένα μικρό δείγμα για τη φήμη του ποιητή . Ο Κωστής Παλαμάς πεθαίνει στις 27 Φεβρουαρίου του 1943 και η κηδεία του στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών κατέληξε σε αντικατόχικο συλλαλητήριο.
Το ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά
Το ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά αναντίρρητα έχει τεράστια πνευματική αξία καθώς και μεγάλη απήχηση στην εποχή του αλλά και στις μεταγενέστερες περιόδους. Οι δυο πρώτες ποιητικές συλλογές έχουν έκδηλα χαρακτηριστικά του ρομαντισμού της Α’ Αθηναϊκής Σχολής καθώς και κατάλοιπα της καθαρεύουσας. Οι «Ίαμβοι και Ανάπαιστοι» αποτελούν σταθμό για την ποίηση του Παλαμά. Η ανανεωμένη μετρική , με την εναλλαγή ιαμβικού και αναπαιστικού ρυθμού , η εκφραστική λιτότητα και η σαφήνεια του είναι μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα.
Ωστόσο, η συλλογή «Τάφος» είναι ένα συνονθύλευμα από ποιήματα- μοιρολόγια για το θάνατο του μικρότερου γιου του Παλαμά. Η κορυφαία έκφραση της λυρικής δημιουργίας του Παλαμά είναι αδιαμφισβήτητα ο «Δωδεκάλογος του Γύφτου» (1907) . Ο πρόλογός του είναι το 1906 αλλά η αφιέρωση του χρονολογείται από το 1899, όταν ξεκίνησε η σύνθεση του έργου. Ο ποιητής προετοίμαζε ήδη μια τριλογία, όπου μέσα από συμβολικούς ήρωες θα εμφανιζόταν η λατρεία της τέχνης αλλά και ο επιστημονικός σκεπτικισμός.
Η «Φλογέρα του Βασιλιά» (1910) λαμβάνει χώρα στο Βυζάντιο και εξιστορεί το ταξίδι του Βασιλείου Β’ . Η έμπνευση πηγάζει από το ενδιαφέρον του ποιητή προς τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και συγκεκριμένα το Μακεδονικό Αγώνα. Επιπρόσθετα, πηγή έμπνευσης για τον ποιητή αποτελούν οι επίκαιρες πικρίες και απογοητεύσεις, οι οποίες όμως προσδίδουν στον ποιητικό του λόγο μια σατυρική χροιά. Αναμφισβήτητα, στο έργο αυτό πρωτοστατούν και το έντονο ζήτημα των γλωσσικών αγώνων αλλά και τα λαογραφικά ενδιαφέροντα.
Ωστόσο, τα ποιήματα ήσσονος τόνου είναι αδιαμφισβήτητα άξια αναφοράς Πιο συγκεκριμένα, στις ποιητικές αυτές συλλογές επικρατεί έντονα η ανάπτυξη σχημάτων αντίθεσης, του μείζονος αλλά και του ελάσσονος. Χαρακτηριστικά δείγματα ελάσσονος τόνου είναι τα σατιρικά του ποιήματα που αποτελούνται κυρίως από τα «Σατιρικά γυμνάσματα» (1912). Μια ενότητα 44 ποιημάτων σε τερτσίνες που στόχο έχουν να σατιρίσουν τις πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις της εποχής.
Οι τελευταίες συλλογές του Παλαμά έχουν το χαρακτηριστικό των σύντομων τετράστιχων ποιημάτων. Ο ποιητής είναι πια εβδομήντα ετών και πάνω. Δίνει στο αναγνωστικό κοινό την πνευματική του διαθήκη. Όλα τα γνωστά θέματα επανέρχονται εδώ με τον λόγο του ποιητή να είναι αποσταγμένος.
Πηγή εικόνας: www.greek-language.gr
Η σχέση του Παλαμά με το δημοτικισμό
Ο Παλαμάς το 1901 δοκιμάζει την αυτόνομη έκδοση πεζού με το διήγημα «Θάνατος Παλικαριού», ενώ παράλληλα συνθέτει και το μοναδικό θεατρικό έργο «Τρισεύγενη», «ένα ποιητικό δράμα σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε στο θέατρο ο νατουραλισμός» (Πολίτης, 1995: 198-199). Στο μεσοδιάστημα αυτό, ο δημοτικισμός ήταν σε κρίσιμη φάση. Τα Ευαγγελικά καθώς και οι συνθήκες της εποχής κλονίζουν την κυβέρνηση της εποχής, ενώ δεν αφήνουν αμέτοχο και τον ποιητή. Ο ποιητής ήταν στη θέση του γραμματέα του Πανεπιστημίου και συμμετείχε άμεσα στις έντονες εκδηλώσεις. Αδιαμφισβήτητα, υποστήριζε την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Ο ποιητής γράφει το ποίημα « Το χαίρε της τραγωδίας» για την παράσταση της Ορέστειας και διώκεται για τις δημοκρατικές του απόψεις. Ωστόσο, συνεχίζει να συμμετέχει ενεργά σε δράσεις υπέρ της δημοτικής, όπως είναι και η ίδρυση της εταιρίας «Εθνική Γλώσσα» (1904) αλλά και του Εκπαιδευτικού Ομίλου (1910). Ωστόσο, το άρθρο του «Για να το διαβάσουν και τα παιδιά» ήταν η αφορμή της συζήτησης του γλωσσικού στην Αναθεωρητική Βουλή του 1911. Τον Απρίλιο χάνει τη δουλεία του προσωρινά, για ένα μήνα, από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 1917-1920 με την οποία η δημοτική μπαίνει στα σχολεία δηλώνει και την οριστική επικράτησή της.
Πηγή εικόνας: www.wiki.gr | Η οικία του Παλαμά στην Πάτρα στην οδό Κορίνθου 241, στο κέντρο της πόλης.
Η κηδεία του Παλαμά
Ο Παλαμάς πέθανε σε βαθιά γεράματα το 1943, έπειτα από σοβαρή ασθένεια. Η σύζυγός του είχε πεθάνει μόλις σαράντα ημέρες πριν, γεγονός που δεν το γνώριζε ο Παλαμάς λόγω της ήδη επιβαρυμένης υγείας του. Ωστόσο, η οικογένεια του ποιητή δεν επιθυμούσε η κηδεία να λάβει εθνικές διαστάσεις. Οι φόβοι ήταν κυρίως για πιθανή στέρηση διαβατηρίου των μελών της οικογένειας του ποιητή από την Ιταλική Κατοχή. Ωστόσο, η κηδεία έμεινε στην ιστορία καθώς πλήθος κόσμου συνόδεψαν τον ποιητή στην τελευταία του κατοικία μπροστά στα έκπληκτα μάτια των Γερμανών κατακτητών. Η κηδεία έγινε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, ψάλλοντας μάλιστα και τον Εθνικό Ύμνο.
Μεταφράσεις
Τα πρώτα έργα του Κωστή Παλαμά που μεταφράστηκαν στην αγγλική γλώσσα ήταν «Η ασάλευτη ζωή», «Η τρισεύγενη», ο «Θάνατος Παλικαριού» και ακολούθησαν άλλα. Στη δε γαλλική γλώσσα πρώτα ήταν «Ο τάφος», «Ο Δωδεκάλογος του γύφτου», ο «Θάνατος Παλικαριού» κ.ά., ενώ πλείστα αποσπάσματα άλλων συλλογών μεταφράστηκαν σε διάφορες άλλες γλώσσες όπως στη γερμανική, ιταλική, ισπανική αραβική και τουρκική γλώσσα.
Πηγή εικόνας: www.greeklanguage.gr
Στο βίντεο που παρατίθεται ο Κωστής Παλαμάς απαγγέλει το ποίημα «Ο Τάφος»:
Πηγές :
Κωστής Παλαμάς , www.wiki.gr, τελευταία πρόσβαση 6/1/2023
Κωστής Παλαμάς, www.greeklanguage.gr, τελευταία πρόσβαση 6/1/2023
Κωστής Παλαμάς,www.scribd.com, τελευταία πρόσβαση 6/1/2023
