Ο Σωτήρης Πέτρουλας (Οίτυλο, 1942- Αθήνα,1965) ήταν Έλληνας φοιτητής που έχασε τη ζωή του σε διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο κέντρο της Αθήνας, όταν έγινε σύγκρουση με τις αστυνομικές αρχές. Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από την δολοφονία του.
Βιογραφικό
Ο Σωτήρης Πέτρουλας γεννήθηκε το 1942 στο Οίτυλο της Μάνης από αγρότες γονείς. Το 1946, η οικογένεια του αναγκάζεται να μεταβεί στην Αθήνα λόγω των αριστερών αντιλήψεων και των προβλημάτων με τις τοπικές αρχές. Εγγράφεται στο δημοτικό σχολείο της περιοχής Ακαδημίας Πλάτωνος. Το 1954 εγγράφεται στην Μέση Εμπορική σχολή εμποροϋπαλλήλων Αθηνών, στην πλατεία Μητροπόλεως, όπου φοίτησε για 3 χρόνια. Στη συνέχεια, εγγράφεται στη Μέση εμπορική σχολή στην πλατεία Κουμουνδούρου, όπου αποφοίτησε το 1960. Την ίδια χρονιά γίνεται δεκτός στην Α.Σ.Ο.Ε.Ε. (νυν Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), έπειτα από επιτυχείς εξετάσεις. Από νεαρή ηλικία είχε μυηθεί με την πολιτική και είχε εγγραφεί στη Νεολαία της Ε.Δ.Α. (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), το 1959. Ήταν γνωστός για την συμμετοχή του στην αριστερή αντιπολιτευόμενη τάση, πρωταγωνιστούσε συχνά σε διαδηλώσεις και είχε τιμωρηθεί για πολιτικούς λόγους από τη σχολή του. Σε όλα τα χρόνια τον σπουδών του εργαζόταν και ήταν άριστος μαθητής.
Δολοφονία
Στις 21 Ιουλίου 1965 πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση στο κέντρο της Αθήνας για την πολιτική αστάθεια της εποχής, των λεγόμενων γεγονότων της Αποστασίας ή Ιουλιανών ’65. Στις 15 Ιουλίου είχε παραιτηθεί ο Γεώργιος Παπανδρέου και τον είχε διαδεχθεί ο Γεώργιος Αθανασιάδης Νόβας. Η αστυνομία προσπάθησε να διαλύσει το πλήθος, με χρήση βίας και δακρυγόνων. Διακόσια πενήντα άτομα συνελήφθησαν και αρκετός ήταν ο κόσμος που τραυματίστηκε. Μέσα στους τραυματίες βρισκόταν και ο Πέτρουλας, από ρίψη δακρυγόνου που εβλήθην στο κεφάλι από αστυνομικό, στην διασταύρωση των οδών Σταδίου και Εδουάρδου Λο. Ο τραυματισμός του σημειώθηκε στις 22:00 της 21ης Ιουλίου. Ωστόσο, η αναφορά για τον τραυματισμό του έγινε στις 3:00 το ξημέρωμα της 22ης Ιουλίου στον σταθμό πρώτων βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού.
Το επίσημο πόρισμα της ιατροδικαστικής έκθεσης δήλωνε ασφυκτικό θάνατο από τα δακρυγόνα, εκδοχή ψευδής καθώς δε δικαιολογούσαν τα σημάδια στον λαιμό του θύματος. Το ψευδές ιατρικό πόρισμα το έκαναν αστυνομικοί ντυμένοι γιατροί, και το επίσημο πόρισμα δεν άλλαξε ποτέ, παρ’ότι έγινε μεταγενέστερη νεκροψία από γιατρούς της οικογένειας, με το νέο πόρισμα να είναι ασφυκτικός θάνατος από στραγγαλισμό.
Πολλά ήταν τα ερωτήματα γύρω από τον θάνατο του Σωτήρη Πέτρουλα. Παραμένει άγνωστο το πού βρισκόταν η σορός του από τις 22:00 το βράδυ, που διαπιστώθηκε ο θάνατός του, έως τις 3:00 το ξημέρωμα, όπου έγινε η αναφορά θανάτου του. Παράξενο αποτελεί το γεγονός ότι η αστυνομία ήθελε να πραγματοποιηθεί γρήγορα η ταφή του, πριν καν ακόμα ξημερώσει. Επιπρόσθετα, το πόρισμα της ιατροδικαστικής εξέτασης δε συνάδει με τα σημάδια στον λαιμό του. Σύμφωνα με μαρτυρία της μητέρας του, είχαν εκδοθεί εισιτήρια για να φυγαδεύσουν το νεκρό σώμα του, και το κρανίο του ήταν ραμμένο όταν πραγματοποιήθηκε η εκταφή του.
Αναγγελία θανάτου
Η αστυνομία κατέφθασε στο σπίτι της οικογένειας του Πέτρουλα, αργά το βράδυ. Ανακοίνωσαν τον τραυματισμό του φοιτητή και ότι βρισκόταν στο νοσοκομείο. Φίλοι του Πέτρουλα ανέφεραν τα όσα είχαν συμβεί, με τους γονείς του να βρίσκονται σε κατάσταση σοκ, χωρίς να έχουν καταλάβει ότι ο γιος τους δεν είναι πια στη ζωή. Στις 5 το ξημέρωμα, αστυνομικοί οδήγησαν τους γονείς του Πέτρουλα στο τμήμα για να δώσουν κατάθεση. Ωστόσο, οδήγησαν σε ξεχωριστό γραφείο τον κάθε γονιό, τους πρότειναν να τους κεράσουν γλυκό και τους ζητήθηκε να υπογράψουν ένα έγγραφο που να δηλώνει τον θάνατο του γιου τους ως ατύχημα. Η αστυνομία δήλωσε πρόθυμη να καλύψει και τα έξοδα της κηδείας. Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησαν τι είχε συμβεί. Οι γονείς και ο αδερφός του Πέτρουλα έφυγαν από το αστυνομικό τμήμα, αρνούμενοι κάθε πρόταση των αστυνομικών. Πήγαν στο νεκροτομείο μόνοι τους να ψάξουν τη σορό του γιου τους, όμως δεν ήταν εκεί. Οι αστυνομικοί προσπάθησαν να πραγματοποιήσουν την κηδεία του μέσα στη νύχτα, όμως ο παπάς αρνήθηκε να την τελέσει.
Κηδεία
Η αστυνομία προσπάθησε να συγκαλύψει τον θάνατο του Σωτήρη Πέτρουλα, με άμεση ταφή μέσα στη νύχτα, με τον ιερέα να αρνείται να την τελέσει. Οι γονείς του παρέλαβαν τη σορό του. Η νεκρώσιμη ακολουθία έγινε στον μητροπολιτικό ναό, παρουσία ηγετών όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου. Πλήθος κόσμου συνόδευσε την νεκρική πομπή του Πέτρουλα ως το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, μετατρέποντας την ημέρα σε μια τεράστια διαδήλωση.
Αποστασία – Ιουλιανά 1965
Τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου του 1965 καθιερώθηκαν ως “Ιουλιανά”. Η κυβέρνηση του Γεώργιου Παπανδρέου αμφισβητείται για τα καθήκοντα της από τον νέο βασιλιά Κωνσταντίνο. Η κυβέρνηση τελεί υπό βασιλική κηδεμονία και Ο Γ. Παπανδρέου παραιτείται με εξαναγκασμό από τον νεαρό βασιλιά Κωνσταντίνο. Ο Γ. Παπανδρέου ήθελε να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αντί του Πέτρου Γαρουφαλιά, που ήταν εκλεκτός του βασιλιά. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αρνείται να υπογράψει το προεδρικό διάταγμα για την αντικατάσταση του Γαρουφαλιά. Στις 15 Ιουλίου, παραιτείται ο Γεώργιος Παπανδρέου και τον διαδέχεται ο Γεώργιος Αθανασιάδης Νόβας (Πρώτη Κυβέρνηση των Αποστατών).
Ο λαός βγαίνει στους δρόμους υποστηρίζοντας τον Γ. Παπανδρέου, ενώ παράλληλα σχηματίζεται η νέα κυβέρνηση του Νόβα. Ο λαός είναι κάθε βράδυ στους δρόμους, ζητώντας Δημοκρατία. Συνθήματα που ακούγονταν ήταν “Κάτω οι αυλόδουλοι”, “Δημοκρατία”, “Παπανδρέου”, “Προδότες”, “Κάτω η Χούντα”. Σε μία από αυτές τις διαδηλώσεις βρίσκει θάνατο ο Σωτήρης Πέτρουλας.
Μετά τον θάνατο του Πέτρουλα, η κυβέρνηση Νόβα δε θα λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή και θα παραιτηθεί στις 5 Αυγούστου του ίδιου έτους. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος δίνει εντολή για σχηματισμό άλλης κυβέρνησης στον Ηλία Τσιριμώκο, σχηματίζοντας την 2η κυβέρνηση των Αποστατών. Στις 20 Αυγούστου η κυβέρνηση Τσιριμώκου δεν θα λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή και θα παραιτηθεί.
Τα δύο μεγάλα κόμματα, του Γεωργίου Παπανδρέου και του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ζητούν να γίνουν εκλογές. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αρνείται και προτείνει για νέα κυβέρνηση τον Στέφανο Στεφανόπουλο, την 3η κυβέρνηση των Αποστατών. Λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή, όμως στις 22 Δεκεμβρίου του 1966, πέφτει ξανά η κυβέρνηση, οδηγώντας την χώρα σε εκλογές.
Αφιερώματα
Στη μνήμη του ακολούθησε έμπνευση για καλλιτεχνικά δρώμενα και για φόρους τιμής στο όνομα του. Το 1975, το διοικητικό συμβούλιο της Ανώτατης σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών κατονόμασε τον φοιτητικό σύλλογο “Σωτήρη Πέτρουλα”. Ο Δήμος Ζωγράφου έδωσε το όνομα του στο δημοτικό αθλητικό κέντρο, κοντά στην Πανεπιστημιούπολη. Πολλοί δρόμοι της Αθήνας φέρουν το όνομα του (Ηράκλειο, Φυλής, Άγιοι Ανάργυροι, Αγία Βαρβάρα).
Ο καλλιτεχνικός κόσμος εμπνεύστηκε από τον θάνατό του. Ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε το τραγούδι “Σωτήρης Πέτρουλας”. Ο συγγραφέας Γιώργος Αλεξάτος έγραψε το βιβλίο “Σωτήρης Πέτρουλας-Μυθιστορηματική βιογραφία”. Ο γλύπτης Θόδωρος Παπαδημητρίου παρουσίασε την ίδια κι όλας χρονιά την έκθεση το “Ξυπνητήρι του μεσονυχτίου”, που περιελάμβανε ένα γκλοπ. Επιπλέον, αυτό το διάστημα (8 Φεβροαρίου 2025- Φεβρουαρίου 2026) παρουσιάζεται η έκθεση του “Θόδωρος, Γλύπτης: Αντί αναδρομικής” στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- ΕΜΣΤ. Στην έκθεση του, παρουσιάζεται το σύμβολο της Ματράκ Φαλλός, με κύριο στοιχείο της έκθεσης να αποτελεί ένα γκλοπ.
Βιβλιογραφία
Σωτήρης Πέτρουλας, Σαν σήμερα.gr, Ανακτήθηκε από: www.sansimera.gr (τελευταία πρόσβαση 12/08/2025)
Σωτήρης Πέτρουλας. (2025, Ιουνίου 15). Βικιπαίδεια, Η Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 12/08/2025)
Σωτήρης Πέτρουλας: Η δολοφονία του φοιτητή από την αστυνομία στα «Ιουλιανά», ertnews, Βλάσης Κομνηνός, 2023, Ανακτήθηκε από: www.ertnews.gr (τελευταία πρόσβαση 12/08/2025)
Σαν σήμερα / Η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα και η εποχή του, tvxs, ανεξάρτητη ενημέρωση, Αλέξανδρος Χατζηκώστας, Ιούλιος 2025, Ανάκτηση από: tvxs.gr (τελευταία πρόσβαση 12/08/2025)
Τα «Ιουλιανά» του 1965 και η «Αποστασία», Σαν σήμερα.gr www.sansimera.gr
Θόδωρος, Γλύπτης – Αντί αναδρομικής, Theater Project 365.gr Ανάκτηση από: theaterproject365.gr (τελευταία πρόσβαση 14/08/2025)
Θόδωρος, Γλύπτης: Αντί Αναδρομικής, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ανάκτηση από: www.emst.gr (τελευταία πρόσβαση: 14/08/2025)
Σαν σήμερα δολοφονήθηκε από την αστυνομία ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας – Σπάνιες φωτογραφίες, lifo.gr, 2019, Ανακτήθηκε από www.lifo.gr (τελευταία πρόσβαση: 14/08/2025)
