Σελλάδες, το πανέμορφο αυτό χωριό εντοπίζεται 12 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης της Άρτας κοντά στο όριο με το νομό Αιτωλοακαρνανίας. Η σημερινή τοποθεσία του χωριού είναι μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα των «Παλιοσελλάδων», δηλαδή του παλιού χωριού. Τα σπίτια λουσμένα από το ζεστό φως του ήλιου απλώνονται αρμονικά στην πλαγιά ενός λοφίσκου. Γκριζογάλαζοι ελαιώνες στεφανώνουν το χωριό από βόρεια και στη νότια πλευρά του απλώνεται μια καταπράσινη πεδιάδα γεμάτη πορτοκαλιές, που τη διασχίζουν ποτάμια, τα οποία εκβάλουν στον Αμβρακικό Κόλπο. Ο επισκέπτης μπορεί να μαγευτεί απο το τοπίο κάθε εποχή, αλλά ο χειμώνας ίσως είναι η εποχή που κολακεύει το χωριό περισσότερο από κάθε άλλη, γιατί παρόλο που το χιόνι δεν αγγίζει σχεδόν ποτέ τη περιοχή μας, οι αμυγδαλιές το Γενάρη δημιουργούν την εντύπωση ενός χιονισμένου τοπίου. Βλέποντας κανείς τις Σελλάδες από μακρυά, παρατηρεί ότι οι κατοικίες ξεχύνονται σαν μια άσπρη θάλασσα από τη κορυφή του λόφου μέχρι και το κάμπο, ενθουσιάζεται και γοητεύεται επειδή μοιάζει σαν ένα νησί και ας μη περιβάλλεται από θάλασσα. Τα σπίτια ολόλευκα, με κόκκινες στέγες και περιποιημένες αυλές, στολισμένες με πολύχρωμα λουλούδια, δίνουν την αίσθηση στον επισκέπτη ότι βρίσκεται σε έναν ονειρεμένο τόπο.
Οι κάτοικοι του χωριού είναι εργατικοί σαν τις μέλισσες και μόλις ξημερώνει ξεκινούν για τα χωράφια τους σαν δραπέτες μιας άλλης εποχής. Κύρια ασχολία τους είναι η καλλιέργεια της γης και η εκτροφή αιγοπροβάτων. Πολλοί συντηρούν διάφορες επιχειρήσεις και καταστήματα εντός του χωριού. Οι Σελλάδες όμως δεν στερούνται επιστημόνων και καλλιεργημένων ανθρώπων. Σε αυτό το τόπο έχουν ανδρωθεί καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι που σημάδεψαν την ιστορία της χώρας μας.
Για τη προέλευση της ονομασίας του χωριού έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διάφορες απόψεις αλλά καμία δεν έχει ως τώρα επιβεβαιωθεί ως πραγματική. Καταρχήν, πιστεύεται ότι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν οι Σελλοί, ένας αρχαίος ηπειρώτικος λαός προερχόμενος από τη περιοχή της Δωδώνης των Ιωαννίνων και ίσως αυτή να είναι η πιο σωστή αντίληψη. Μια άλλη άποψη θέλει το χωριό να οφείλει την ονομασία του στην ασχολία των πρώτων κατοίκων, οι οποίοι ήταν κατασκευαστές σελών αλόγου και μια τρίτη θέλει το χωριό να ονομάστηκε έτσι επειδή είναι κτισμένο με τρόπο ώστε τοπογραφικά να μοιάζει σαν σέλα αλόγου. Επιπλέον, ο Στράβωνας ονομάζει την περιοχή από το χωριό ως το Μακρύν όρος Σελλαΐδα και αυτό είναι επίσης μια πιθανή εκδοχή για την ονομασία του χωριού. Τέλος μια άλλη μαρτυρία αναφέρει ότι ο πρώτος κάτοικος του χωριού είχε το επώνυμο Σελλαδίτης. Καμιά ωστόσο άποψη δεν είναι ικανή να αναιρέσει την άλλη γιατί όλες αποτελούν πραγματικές εκδοχές για την ονομασία του χωριού.
Πληροφορίες για τη χρονολογία που χτίστηκε ο οικισμός δεν υπάρχουν και το μόνο στοιχείο που δηλώνει για πρώτη φορά την ύπαρξη του στην ιστορία είναι η μαρτυρία του καθηγητή Κ. Μέρτζου, ο οποίος ερευνώντας τα αρχεία της Βενετίας, μας πληροφορεί ότι το 1696 οι Σελλάδες με το γειτονικό χωριό Μεγάρχη, πλήρωναν φόρο υποτέλειας στους Ενετούς. Μεταγενέστερα και μέχρι τους χρόνους του μεγάλου ξεσηκωμού της Επανάστασης της 25ης Μαρτίου 1821 δεν έχουμε καμία γραπτή αναφορά για την ύπαρξη των Σελλάδων, εκτός από τα ονόματα κάποιων Σελλαδιτών που έλαβαν μέρος στην Επανάσταση.
Αξιοθέατα
Ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Υπάρχουν πολλά ιστορικά μνημεία που διασώζουν την παράδοση και την ιστορία αυτού του τόπου, η οποία είναι ζωντανή στη μνήμη μας και ως πιο αντιπροσωπευτικό θεωρείται το μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη νότια πλευρά του χωριού. Το μοναστήρι είναι τυλιγμένο με μια πληθώρα θρύλων και μαρτυριών. Κτίστηκε τον 17ο αιώνα με τη συνδρομή όλων των κατοίκων και το θεμέλιο λίθο τοποθέτησε ο μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος ο οποίος απάλλαξε με πολλούς κόπους ένα μέρος των κτισμάτων της βουλής από τα κατακτητικά χέρια του Απτούλ Εφέντη των Ιωαννίνων που κατείχε τότε το χωριό. Στη μονή φυλάσσονταν άγια λείψανα, όπως η κάρα του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος Πατριάρχου Αλεξανδρείας του Θαυματουργού. Στην Ιερά μονή των Σελλάδων υπήρχαν κτισμένα κελιά ολόγυρα που φιλοξενούσαν τους επισκέπτες κατά τη γιορτή της Παναγίας το δεκαπενταύγουστο, καθώς επίσης και στάβλοι για τα ζώα.
Πολλοί καπεταναίοι γνωστοί για την έντονη αγωνιστικότητα τους κατά την επανάσταση του 1821, όπως ο Κατσαντώνης, ο Κουτελίδας, ο Καραϊσκάκης, ο Μπακόλας και άλλοι, επισκέπτονταν το μοναστήρι. Η σημαντικότερη όμως αναφορά είναι αυτή που λέει ότι ο Νικόλαος Σκουφάς, ιδρυτικό μέλος της Φιλικής Εταιρίας, έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο κρυφό σχολειό της Παναγίας από τον Κωνσταντίνο Γεροστάθη. Δυστυχώς δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια όλα αυτά τα χρόνια να έρθει στο φως το περιβόητο κρυφό σχολειό των Σελλάδων που διέσωσε την ελπίδα στους βασανισμένους Σελλαδίτες και χάρισε το φως της γνώσης στους γενναίους ανθρώπους που μας πρόσφεραν την ελευθερία. Η είσοδος του ήταν στο πηγάδι που βρίσκονταν στο κέντρο της αυλής του μοναστηριού. Μερικοί χωριανοί μας προσπάθησαν χρησιμοποιώντας ερασιτεχνικά μέσα να το εξερευνήσουν, αλλά η προσπάθεια τους απέτυχε καθώς το κύριο πρόβλημα που αντιμετώπισαν ήταν η έλλειψη οξυγόνου αφού έπρεπε να φτάσουν πολύ βαθειά και ο χώρος ήταν πολύ στενός. Κατά καιρούς γίνονται προσπάθειες να εξερευνήσει η αρχαιολογία το χώρο, αλλά ακόμα παραμένουν άκαρπες. Στη σκέψη κάθε Σελλαδίτη είναι να έρθει στο φως το κρυφό σχολειό που όλοι το έχουν παραμελήσει, παραγκωνίζοντας επανειλλημμένα τα αιτήματα μας για ανασκαφή του χώρου. Σήμερα πλέον, η μονή χρησιμοποιείται μόνο ως ναός αφού τα κελιά και οι στάβλοι γκρεμίστηκαν από τους βάναυσους κατακτητές που πέρασαν από τις Σελλάδες.
Έχουν συνδεθεί πολλοί θρύλοι με το μοναστήρι της Παναγίας. Οι Σελλαδίτες, ανέκαθεν ήταν πολύ πιστοί στη Παναγία και πιστεύεται ότι όταν το 1806 έπεσε στο χωριό η επιδημία πανώλης, η Παναγία ως θαύμα γλίτωσε τους χωριανούς από τη φοβερή αυτή αρρώστια. Συγκεκριμένα υπάρχει ένας γλαφυρότατος μύθος ότι η Παναγία κυνήγησε μακριά τη πανώλη με τη ρόκα της. Βέβαια σήμερα λίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν αυτές τις δοξασίες, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι από σεβασμό στη παράδοση να διαδώσουμε στη μνήμη μας και στην ιστορία μας ο,τι μας κληροδότησαν οι πρόγονοι μας.
Μνημείο των πεσόντων Σελλαδιτών
Στη νότια πλευρά του χωριού, μέσα σε ένα άλσος με πεύκα είναι κτισμένο ένα μνημείο για τους εκτελεσθέντες Σελλαδίτες τη περίοδο της κατοχής. Εκεί καταθέτουμε στεφάνια σε μια σεμνή τελετή κάθε εθνική επέτειο, ως φόρο τιμής για όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία μας. Σε ένα μάρμαρο υπάρχουν χαραγμένα τα ονόματα δώδεκα νέων ανθρώπων που εκτελέσθηκαν βάναυσα από το κατακτητή τη μαρτυρική εκείνη ημέρα της 24ης Σεπτεμβρίου 1943 και υπήρξαν τα εξιλαστήρια θύματα μιας δραματικής περιπέτειας που έζησαν όλοι οι χωριανοί. Οι εκδηλώσεις προς τιμήν των δώδεκα αυτών ηρώων δεν έχουν σκοπό να υπενθυμήσουν τραγικές στιγμές και να προκαλέσουν πόνο και θλίψη, αλλά να διδάξουν την αποφυγή παρόμοιων γεγονότων στο μέλλον. Πράγματι, αυτές οι μνήμες είναι οδυνηρές και προκαλούν πόνο, τείνουν ωστόσο να κλείσουν με το πέρασμα των χρόνων και μένει μόνο η ανάμνηση του ηρωισμού και της ανδρείας εκείνων των ανθρώπων που η συμπεριφορά τους αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
Εκτελεσθέντες:
- Γιώτης Χαρίλαος του Κωνσταντίνου, ετών 38
- Ζορμπαλάς Ευάγγελος του Αναστασίου, ετών 35
- Ζορμπαλάς Ευθύμιος του Ιωάννη, ετών 49
- Κατσιμπόκης Παναγιώτης του Χρήστου, ετών 39
- Σαπρίκης Δημήτριος του Χρήστου, ετών 37
- Σταύρος Αθανάσιος του Νικολάου, ετών 37
- Στεργίου Γεώργιος του Ευσταθίου, ετών 27
- Στεργίου Νικόλαος του Κωνσταντίνου, ετών 48
- Τζουβάνος Δημήτριος του Βασιλείου, ετών 30
- Τζουβάνος Ευάγγελος του Βασιλείου, ετών 27
- Τζουβάνος Σπυρίδων του Βασιλείου, ετών 21
- Τσουπράς Βασίλειος του Κωνσταντίνου ιερέας, ετών 54
Ο Πολιούχος των Σελλάδων Άγιος Γεώργιος
Ο πολιούχος του χωριού μας είναι ο Άγιος Γεώργιος. Η μεγαλοπρεπής αυτή εκκλησία είναι κτισμένη το 1855 επί Μητροπολίτου Σοφρωνίου στο υψηλότερο σημείο του λοφίσκου των Σελλάδων και σχεδιάστηκε από το Νεόφυτο Σαπρίκη, ο οποίος σχεδίασε τη περιοχή γύρω από τον Άγιο Γεώργιο και κατασκεύασε περιτείχισμα που περιέχει την ομώνυμη εκκλησία, το κοινοτικό κατάστημα εκείνης της εποχής και το σχολείο. Το 1989 και συγκεκριμένα στις 16 Απριλίου, με δαπάνες χωριανών και ξένων επί Μητροπολίτου Ιγνατίου και ιερέα Βασιλείου Δ. Καρακώστα, ο ναός ανακαινίστηκε και έχει τη σημερινή του μορφή. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η περιοχή αυτή μοιάζει με ακρόπολη που δηλώνει το τέλος του χωριού προς το βορά. Ο ναός αυτός ανακαινίστηκε πριν από μερικά χρόνια και εκεί σήμερα τελούνται οι περισσότερες Θείες Λειτουργίες. Δίπλα στην εκκλησία στέκεται το πρώτο σχολείο των Σελλάδων και το παλιό καμπαναριό. Το σχολείο αυτό είναι πετρόχτιστο, διόροφο με ψηλή πέτρινη σκάλα και χτίστηκε προσεγμένα. Σήμερα ο χώρος αυτός λειτουργεί ως αίθουσα κατηχητικών μαθημάτων και ως χώρος συνάθροισης των χωριανών κάθε Κυριακή μετά τη Θεία Λειτουργία.
Τα εξωκλήσια του χωριού μας
Τη πιστότητα και την ευλάβεια των χωριανών αποδεικνύουν τα πολυάριθμα εκκλησάκια που είναι διάσπαρτα σε όλη την έκταση του χωριού. Σε κάθε λόφο γύρω από τις Σελλάδες είναι κτισμένο ένα εξωκλήσι που τιμά τους Αγίους Παντελεήμονα, Ιωάννη και Νικόλαο. Στο νεκροταφείο του χωριού, προστάτης των ψυχών των προσφιλών μας προσώπων που κείτονται θαμμένοι εκεί, στέκει το όμορφο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής.
Το δημοτικό σχολείο
Το δημοτικό σχολείο στεγάζεται σε έναν ανακαινισμένο χώρο στο κέντρο του χωριού, δίπλα στη πλατεία, το λεγόμενο «κοτσέκι». Η λέξη αυτή είναι τούρκικης προέλευσης και δηλώνει τη χρήση του κτηρίου από τους Τούρκους ως αποθήκη. Στην αποθήκη αυτή συσσωρεύονταν τα προϊόντα από το φόρο της δεκάτης που πλήρωναν οι χωριανοί στον τούρκο διοικητή των Ιωαννίνων και της ευρύτερης Ηπείρου. Γύρω από το σχολείο υπάρχει μια πελώρια αυλή, στο μέσο της οποίας υπήρχε ένας μακρόβιος πλάτανος, όπου έβγαινε ο τελάλης του χωριού και ανακοίνωνε στους χωριανούς όποια είδηση τους ενδιέφερε.
Το ρολόι
Το ρολόι, που αποτελεί ένα κόσμημα για τη πλατεία του χωριού, χτίστηκε το 1975 με δαπάνη όλων των χωριανών. Σχεδιάστηκε από τον αείμνηστο Βασίλειο Τζουβάρα, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου για πολλά χρόνια. Ανήκει στη δικαιοδοσία του πολιτιστικού συλλόγου και συμβολίζει την ομόνοια και την αλληλεγγύη που διακατέχει τις ψυχές των κατοίκων του χωριού.
Η Κόπραινα
Η Κόπραινα είναι μια περιοχή του δήμου Νικολάου Σκουφά κοντά στις Σελλάδες. Παλιότερα κατείχε σημαντική θέση στο εμπόριο της Άρτας καθώς ήταν μεγάλο λιμάνι που χρησιμοποιούνταν για τη διακίνηση αγαθών. Σήμερα τη θέση των εμπορικών πλοίων έχουν πάρει τα αλιευτικά σκάφη και η Κόπραινα φημίζεται για το νόστιμο ψάρι της. Η διαδρομή έχει διάρκεια περίπου 13 λεπτά με το αυτοκίνητο. Μόλις φθάσετε υπάρχει μεγάλος χώρος για να σταθμεύσετε το όχημα σας στο πίσω μέρος των κτηρίων όπου στεγάζονται το μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το μουσείο Αλιείας και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Μην αμελήσετε να τα επισκεφτείτε, είναι πολύ ενδιαφέροντα και επιμορφωτικά. Περπατήστε στο παλιό λιμάνι και δείτε το πανέμορφο χωριό Μενίδι απέναντι να σας χαιρετά. Υπάρχει και ειδική διαδρομή που μπορείτε να ακολουθήσετε είτε με ποδήλατο είτε με τα πόδια και διασχίζοντας περιμετρικά τον Αμβρακικό να βρεθείτε στο Μενίδι. Λίγο έξω από τη Κόπραινα και σε απόσταση 900 περίπου μέτρων βρίσκεται ο περίφημος φάρος της Κόπραινας, το πιο γνωστό και εξέχον αξιοθέατο της περιοχής. Αξίζει να περπατήσετε ως εκεί και να θαυμάσετε τη φυσική ομορφιά του τοπίου. Μάλιστα στο πρώην κτήριο του φαροφύλακα λειτουργεί και μουσείο Φάρων.
Πηγές:
Σύνταξη κειμένου: Μίλτος Γήτας
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου