Σχέσεις. Τι δύσκολο πράγμα…
Οι σχέσεις των ανθρώπων είναι πολύπλοκες και ενίοτε δύσκολες. Προϋποθέτουν εν συναίσθηση, δόσιμο, χρόνο, αντίληψη και προσπάθεια κατανόησης ως προς την αλήθεια του κάθε άλλου, κοιτώντας μέσα από τα δικά του μάτια και προσπαθώντας να κατανοηθεί μια άλλη ανθρώπινη αλήθεια.
Τα όρια και η διάρκεια της ανοχής μας όμως, είναι έννοιες που πρέπει να «μπαίνουν» ως θεμέλια σε όλες τις σχέσεις, και δυστυχώς δεν είναι αυτονόητο. Τα προσωπικά μας όρια, θα πρέπει να ορίζονται με σθένος από την αφετηρία όλων των σχέσεων. Τοιουτοτρόπως, επιτρέπω στον φίλο μου να με πειράζει, αλλά όχι να με προσβάλει, επιτρέπω στην σχέση μου να με επιθυμεί με τρόπο που ποθούμε και οι δυο, χωρίς να κάνουμε κακό ο ένας στον άλλο. Επιτρέπω στους γονείς μου να λένε την άποψη τους, αλλά όχι να πράττουν αντί εμού. Επιτρέπω στον εργοδότη μου να ορίζει την φύση της εργασίας, αλλά λέω όχι όταν το περιβάλλον ή το φόρτο με ξεπερνά και με κάνει να νιώθω άσχημα.
Μια υγιής σχέση εξελίσσεται και προοδεύει για καλό και των δυο. Μπορούμε όμως να καταλάβουμε πότε μια σχέση μετατρέπεται σε κακοποιητική;
Μορφές κακοποίησης
Η κακοποίηση έχει πολλές μορφές. Σωματική, λεκτική, ψυχολογική, οικονομική, σεξουαλική, κοινωνική και συναισθηματική κακοποιήση. Πόσοι από εμάς πιστεύετε πώς διαθέτουμε την ικανότητα να αναγνωρίσουμε τα σημάδια; Θέλετε να απαριθμήσετε τις φορές που ενδεχομένως κακοποιηθήκατε ή κακοποιήσατε εσείς ή κάποιος άλλος του περιβάλλοντος σας; Πώς είπατε; Αποκλείεται να έχει συμβεί σ’ εσάς; Ας δούμε τα παρακάτω παραδείγματα και ας κάνουμε τον προσωπικό απολογισμό μας.
Σημάδια κακοποιήσης
Η σωματική κακοποίηση αφορά τραυματισμούς και κακώσεις που δεν οφείλονται σε ατυχήματα. Την εποχή που πήγαινα δημοτικό, οι δάσκαλοι είχαν δικαίωμα (ή έτσι θεωρούσε η κοινωνία) να κτυπάνε στο εσωτερικό των χεριών τα «ανυπάκουα» παιδιά με τον χάρακα. Αρκετά παιδιά έκλαιγαν από ντροπή και πόνο. Ένα το κρατούμενο.
Εκατό κρατούμενα στην λεκτική και ψυχολογική βία/κακοποίηση. Πόσα παιδιά σου είπαν ότι είσαι χοντρή, ψηλή, κοντή, ξένη, διαφορετική/ος; Πόσοι δάσκαλοι σε κορόιδεψαν γιατί δεν ήσουν κάλος σε κάποιο μάθημα; Πόσες φορές άλλαξες ή προσποιήθηκες κάποια/ον άλλη/ο έτσι ώστε να ανήκεις σε ομάδες που στην τελική ανάλυση δεν σε αντιπροσωπεύαν, απλά και μόνο για να μην σε κοροϊδεύουν ή γιατί ήθελες κάπου να ανήκεις;
Πόσοι εργοδότες σε πρόσβαλαν, σε μείωσαν λεκτικά , γιατί ήταν ανεπαρκής οι ίδιοι; Πόσοι από αυτούς έκαναν κατάχρηση εξουσίας;
Πόσοι σύζυγοι διαμαρτύρονται συνεχώς για τα χρήματα στερώντας στις οικογένειες τους ακόμα και τα βασικά έτσι ώστε να έχουν τον πλήρη έλεγχο τους;
Πόσες φορές σε έκαναν να αισθανθείς άσχημα λόγω μικρότερου εισοδήματος, ανεργίας ή ταπεινής καταγωγής;
Με το κίνημα metoo συνειδητοποιήσαμε το μέγεθος της σεξουαλικής κακοποίησης. Με τo revenge porn αντιληφθήκαμε ακόμα μια μορφή κακοποίησης. Με τον ομαδικό βιασμό σιγουρευτήκαμε πως η κατάσταση έχει ξεφύγει..
Υπήρξαν μήπως άνθρωποι πού θέλησαν να σε απομακρύνουν από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον σου; Τότε έχεις υποστεί κοινωνική κακοποίηση.
Προσπάθησε κάποιος να σε χειραγωγήσει στο όνομα της αγάπης του; Φράσεις του στυλ αν με αγαπάς δεν θα βγεις με τις φίλες σου, δεν θα πας στο σεμινάριο που θα σε κάνει καλύτερη, δεν θα μάθεις κάτι νέο, δεν θα δεχτείς εκείνη την δουλειά. Η ζήλια που ξεπερνά τα όρια είναι συναισθηματική κακοποίηση.
Τώρα που όλοι μετρήσαμε την βία, αναρωτιέστε τον λόγο που μένουμε σε κακοποιητικές σχέσεις;
Γιατί;
Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο βασικότερος κατά την άποψη μου είναι πως δεν πιστεύουμε πως ο άνθρωπος που μας «αγαπά» είναι ικανός να ασκήσει βία. Κάποιες φορές ίσως δεν αναγνωρίζουμε τα σημάδια, ή έχουμε μεγαλώσει σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον, που το δεχόμαστε σαν φυσιολογικό. Άλλες φορές, αναγνωρίζουμε τα σημάδια αλλά εθελοτυφλούμε. Ντρεπόμαστε να παραδεχτούμε πως πέσαμε θύματα βίας. Ντρεπόμαστε πως θα στιγματιστούμε, πώς θα είμαστε συζήτηση στα στόματα των κακοπροαίρετων. Πιστεύουμε πώς ο θύτης θα αλλάξει και ότι δεν έγινε και κάτι τόσο τραγικό πια…
Δυστυχώς, όλα αυτά είναι αυταπάτες.. Η μοναδική αλλαγή που θα δείτε είναι προς το χειρότερο. Από το λεκτικό bulling μέχρι την χειρότερη μορφή βίας, κανένας δεν αλλάζει ξαφνικά. Το όχι και το φτάνει είναι λέξεις που έχουν τεράστιο νόημα και δύναμη. Ο πρώτος που θα βοηθήσει το θύμα, είναι το ίδιο το θύμα, όταν θα σταματήσει να δικαιολογεί καταστάσεις και σημάδια. Όταν το θύμα σταματήσει να αρνείται, όταν το θύμα σταματήσει να φοβάται και μιλήσει, ξεκινά η ανατροπή.
Σε άτομα που δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητα, η ανατροπή κάποιες φορές δεν γίνεται ποτέ. Η αυτοπεποίθηση του θύματος είναι συχνά μηδαμινή. Το θύμα θεωρεί πώς με κάποιο τρόπο φταίει, και αυτοτιμωρείται δεχόμενο στωικά την βία. Θεωρεί πως δεν έχει τους πόρους και το κουράγιο να προχωρήσει. Αυτός είναι και ο λόγος της ίδρυσης αρκετών φορέων που έχουν σαν σκοπό την στήριξη των θυμάτων, προσφέροντας ψυχολογική στήριξη, στέγη και σίτιση.
Με ενοχλεί η βία και με ενοχλεί και όλη αυτή η κατάσταση στην οποία γινόμαστε όλοι μάρτυρες. Φόνοι, βιασμοί, βία παντού. Στους δρόμους, στην σειρά του σουπερ μάρκετ, στις σχέσεις μας. Η απάθειά μας έχει κτυπήσει κόκκινα. Η αδιαφορία έχει ριζωθεί μέσα μας. Ας την αποτρέψουμε ξεκινώντας με την οριοθέτηση των προσωπικών ορίων μας. Ας την αποτρέψουμε με την αξιοπρέπεια που όλοι δικαιούμαστε. Και όταν αναγνωρίσουμε την κακοποιήση οποιαδήποτε μορφής σε εμας ή σε άλλους, ας μιλήσουμε! Η σιωπή δεν είναι χρυσός σε αυτή την περίπτωση. Κύριε Τζούμα κλείστε τα αυτιά σας, και εσεις κύριε Μητροπολίτη της Κοζάνης…
