Στις 12 Ιουλίου η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO πρόσθεσε επίσημα τα μινωικά ανακτορικά κέντρα της Κρήτης στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (που μέχρι το 2024 ήταν υποψήφια για τον κατάλογο). Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή καθώς ήρθαν στο φως της δημοσιότητας οι αρχαιολογικοί χώροι (εκτός από την Κνωσό και τη Φαιστό) της Κρήτης που δεν ήταν τόσο γνωστοί. Συνολικά στον κατάλογο της UNESCO προστέθηκαν έξι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι: της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων, της Ζάκρου, της Ζωμίνθου και της Κυδωνίας.
Η απόφαση ελήφθη μετά από προτροπές του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), οι οποίες επιβεβαίωσαν την αυθεντικότητα, την ακεραιότητα και την προστασία και την ικανότητα διαχείρισης που αφορούν τα συγκεκριμένα μνημεία.
Υποψηφιότητα για την UNESCO
Η επίσημη πρόταση έγινε από τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Κρήτης σε συνδυασμό με την ισχυρή υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Στην απόφαση αυτή συνέβαλαν και ξένες αρχαιολογικές σχολές και ομάδες ανασκαφών.
Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπέβαλε σχέδια διαχείρισης κινδύνου για τους συγκεκριμένους χώρους. Επιπλέον, αναπτύχθηκε μια συντονισμένη πρωτοβουλία, με τίτλο «Πολιτιστικές Διαδρομές των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων», σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης για την ενίσχυση της εμπειρίας των επισκεπτών και τη διατήρηση του χώρου.
Δηλώσεις έκανε η υπουργός πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μετά την απόφαση:
«Η σημερινή ημέρα αποτελεί ορόσημο για τη χώρα μας, για τον ελληνικό λαό, για την Κρήτη και για την πολιτιστική μας κληρονομιά ανά τους αιώνες. Με την επιγραφή των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων, ο Μινωικός πολιτισμός – ένας από τους λαμπρότερους του προϊστορικού Αιγαίου – αναγνωρίζεται επίσημα και καθιερώνεται παγκοσμίως. Αυτά τα ανακτορικά συγκροτήματα δεν είναι απλώς διοικητικά και οικονομικά κέντρα. Είναι μαρτυρίες υψηλών καλλιτεχνικών επιτευγμάτων, αρχιτεκτονικής καινοτομίας και πολιτιστικών ανταλλαγών. Αντικατοπτρίζουν έναν πρώιμο ευρωπαϊκό πολιτισμό που συνέβαλε θεμελιώδη στοιχεία στην κοινή μας κληρονομιά».
Ενώ σε δηλώσεις προχώρησε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης:
«Η σημερινή απόφαση της 47ης συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO επιβεβαιώνει την εξαιρετική οικουμενική αξία του μινωικού πολιτισμού – ενός από τους πιο λαμπρούς πολιτισμούς του προϊστορικού Αιγαίου. Γεννήθηκε στην Κρήτη και έγινε ρίζα της ευρωπαϊκής σκέψης και αισθητικής. Ο μύθος της αρπαγής της Ευρώπης από τον μίτο του Δία και της Αριάδνης έχουν επιστρέψει από την αρχαία μυθολογία στη σύγχρονη επικαιρότητα, συμβολίζοντας διαχρονικά μηνύματα – με κυριότερο ανάμεσά τους τη συνεχή ανθρώπινη αναζήτηση της ελευθερίας και της προόδου…»
Το ανάκτορο των Μαλίων
Το ανάκτορο των Μαλίων χρονολογείται στο τέλος της Υστερομινωικής περιόδου. Ο αρχαιολογικός χώρος δεν είναι τόσο γνωστός στο ευρύ κοινό όπως οι αντίστοιχοι της Κνωσού και της Φαιστού. Προστατεύεται από τους αρχαιολόγους με ειδικό σκέπαστρο για να αποφευχθεί οποιαδήποτε αλλοίωση ή φθορά. Παρόλα αυτά ο επισκέπτης μπορεί να δει την αρχαία μινωική πόλη των Μαλίων περπατώντας στην πεζογέφυρα.
Τα Μάλια την εποχή του Χαλκού αποτελούσαν ένα σημαντικό αστικό κέντρο. Η Maud Delover διευθύντρια της γαλλικής αποστολής, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Γάνδης, συνεχίζει τις ανασκαφές που είχαν ξεκινήσει το 1922. Το ανάκτορο των Μαλίων είναι χτισμένο γύρω από τρεις αυλές, έχει διαστάσεις περίπου 80 επί 100 μέτρα. Αυτό που ξεχωρίζει στο χώρο είναι τα εργαστήρια των σφραγιδοτεχνιτών. Ο χώρος εκτείνεται με διάφορες ομάδες κτιρίων, το παλάτι, αρκετές κατοικίες, την νεκρόπολη, την αγορά και την υπόστυλη κρύπτη. Σύμφωνα με την κ. Delover, ο χώρος δεν έχει υποστεί φθορά από ανθρώπινη παρουσία.
Εικάζεται ότι στα Μάλια συναντήθηκαν οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι ενώ είχαν και εμπορικές σχέσεις. Η κρητική τέχνη όμως δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί από πρότυπα της Ανατολής. Στο χώρο βρέθηκαν τρία τελετουργικά όπλα, το τσεκούρι με τον πάνθηρα, το σπαθί και το στιλέτο, που αποτελούν ένα μόνο δείγμα της υψηλής τέχνης την οποία ανέπτυξαν οι Μινωίτες ταυτόχρονα με την δική τους γραφή.
Πηγές:
Δημητρακοπούλου, Ε. (2025) «Το ανάκτορο Μαλλίων στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς». EΡΤ NEWS. Ανακτήθηκε από: www.ertnews.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 25/8/2025)
Koutroumpis, J. (2025) «UNESCO Adds Minoan Palaces in Crete, Greece, to World Heritage List». Greek Reporter. Ανακτήθηκε από: www.greekreporter.com (Τελευταία πρόσβαση στις 25/8/2025)
