Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στην Πράγα το 1883, και πέθανε σ` ένα σανατόριο της Βιέννης το 1924. Έγραψε όλο το έργο του στη γερμανική γλώσσα στην οποία έκανε τις σπουδές του. Ο φίλος του Μαξ Μπροντ δημοσίευσε μετά το θάνατό του, και παρά τη θέλησή του, τα κυριότερα έργα του: Η Δίκη (1925), Ο Πύργος (1926), Αμερική (1927).
Γύρω από το τον Κάφκα έχει σχηματιστεί ολόκληρη φιλολογία και το έργο του έχει ερμηνευτεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Από πολλούς περιγράφεται ως σατυρικός της γραφειοκρατίας, προφήτης, απελπιστικά απαισιόδοξος, αλληγορικός, σουρεαλιστής, άθεος και συμβολιστής. Το ύφος του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ειρωνικό και άκρως γοητευτικό.
Από την πρώτη κιόλας σελίδα ο αναγνώστης εισβάλλει στον κόσμο του αδιέξοδου και του παράλογου στον οποίο βυθίζεται ο ήρωας σ’ όλη τη διάρκεια της εξιστόρηση, καθώς το βιβλίο ξεκινάει ως εξής:
«Κάποιος θα πρέπει να συκοφάντησε τον Γιόζεφ Κ., γιατί χωρίς να έχει κάνει τίποτα κακό, ένα ωραίο πρωί συνελήφθη. Η μαγείρισσα της σπιτονοικοκυράς του, που πάντα έφερνε το πρωινό στις οκτώ, στην προκειμένη περίπτωση δεν εμφανίστηκε. Αυτό δεν είχε ξανασυμβεί. Ο Κ. περίμενε λίγο ακόμα παρακολουθώντας από το μαξιλάρι του τη γριά απέναντι που έμοιαζε να τον κοιτάζει με περιέργεια, ακόμα και γι’ αυτή ασυνήθιστη, αλλά μετά παραξενεμένος και συγχρόνως πεινασμένος, χτύπησε το κουδούνι. Αμέσως ακούστηκε χτύπημα στην πόρτα και μπήκε κάποιος άντρας που ποτέ δεν τον είχε ξαναδεί στο σπίτι. Ήταν λεπτός και συγχρόνως γεροδεμένος[…]»
Η χαρισματική ικανότητα του Κάφκα να μεταφέρει εικόνες και να δημιουργεί υπαρξιακούς προβληματισμούς είναι εμφανής. Στο αριστούργημα του Φραντς Κάφκα, ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος Γιόζεφ Κ. συλλαμβάνεται ένα πρωί καθώς βρίσκεται στο δωμάτιο και περιμένει το πρωινό του. Χωρίς καθυστερήσεις και με λίγες εξηγήσεις, οι φύλακες τον συλλαμβάνουν. Ο Γιόζεφ Κ. ξεκινάει μια απέραντη περιπέτεια που συγκλονίζει τον αναγνώστη.
Ο Γιόζεφ Κ., είναι ένα άτομο μοναχικό. Δεν ζει όμως στο περιθώριο της κοινωνίας, αντίθετα κατέχει μια διακριτή θέση, είναι τραπεζικός υπάλληλος. Ξαφνικά συλλαμβάνεται για ένα έγκλημα που αγνοεί και για το οποίο δεν πρόκειται να μάθει ποτέ τίποτα. Είναι σαφές ότι ο τραπεζικός υπάλληλος Κ. δεν έχει κάνει τίποτα κακό. Ο Κάφκα κινείται σε πολλά πεδία, σατιρίζοντας το κράτος. Ο Κ. δεν υποχρεούται ποτέ να παραστεί στη δίκη και δεν μαθαίνει ποτέ γιατί κατηγορείται. Παρολ΄αυτά καταδικάζεται και εκτελείται.
Πρώτο και κύριο γνώρισμα αυτού του παράδοξου κόσμου είναι το χάος και δεύτερο είναι η ενοχή. Η πλήρης αδυναμία απέναντι στο μηχανισμό της Εξουσίας και η σταδιακή αναπόφευκτη ταπείνωση, καθώς και η λανθάνουσα σεξουαλικότητα αποτελούν κύρια γνωρίσματα που διατρέχουν όλο το έργο. Τέλος το αίσθημα της μοναξιάς και η παρανοϊκή ατμόσφαιρα χαρακτηρίζουν το βιβλίο.
Στον ρεαλιστικό τρόπο του Κάφκα, η συνείδηση του ήρωα διαμορφώνεται και μεταλλάσσεται σιγά-σιγά, καθώς βιώνει το παράλογο και το ανεξήγητο. Ο ήρωας βρίσκει πάντα τον τρόπο να ξεδιπλώνει τον εαυτό του και τη στάση του απέναντι στα γεγονότα που τον υπερβαίνουν. Σαν θεατής σε έναν εφιάλτη που την ώρα που τον παρακολουθεί έχει την ικανότητα να τον αποδίδει με ακρίβεια, παραθέτοντας παράλληλα την σκέψη του και τα μύχια συναισθήματά του. Μπορεί ο όρος <<καφκικός>> να έχει καθιερωθεί να σημαίνει αλλόκοτος και τρομακτικός, ωστόσο θα μπορούσε να του δοθεί η έννοια του καθημερινού.
Υπόθεση από το οπισθόφυλλο
Ο τραπεζικός υπάλληλος Γιόζεφ Κ. συλλαμβάνεται ένα πρωί χωρίς να γνωρίζει γιατί κατηγορείται. Ξεκινά έναν αδιέξοδο αγώνα για να αποδείξει την αθωότητά του, επιδιώκοντας παράλληλα να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από αυτή την αινιγματική κατηγορία. Ωστόσο, παντού συναντάει αξεπέραστες δυσκολίες και αδυνατεί να φτάσει σε οποιοδήποτε λογικό συμπέρασμα. Οι δικαστές παραμένουν αθέατοι, οι υπάλληλοι του δικαστηρίου δίνουν ασαφείς εξηγήσεις, ενώ όσα διαδραματίζονται στο δικαστήριο είναι ακατάληπτα. Κάθε προσπάθεια να αποδείξει την αθωότητά του πέφτει στο κενό. Σταδιακά ο κλοιός της ενοχής που τον βαρύνει γίνεται ασφυκτικός και ο ίδιος χάνεται στον λαβύρινθο ενός κόσμου όπου η παρατεταμένη ασάφεια του παραλόγου τον κυριεύει.
Γραμμένη το 1914, Η δίκη είναι ένα από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα. Η ιστορία του Γιόζεφ Κ. μπορεί να διαβαστεί ως μια αναζήτηση για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης, μια παραβολή που εκφράζει την αγωνία και την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου ή μια προφητεία των υπερβολών της σύγχρονης γραφειοκρατίας και του παραλογισμού των ολοκληρωτικών καθεστώτων.
