Η απεικόνιση των ψυχικών ασθενειών στον κινηματογράφο αποτελούσε ανέκαθεν έμπνευση για τους δημιουργούς ταινιών. Συνήθως, οι ασθενείς παρουσιάζονται ως οι «κακοί» της ιστορίας, με την ψυχική ασθένεια να είναι ουσιαστικά το μόνο χαρακτηριστικό που τους καθορίζει ως χαρακτήρες, χωρίς την οποία δεν έχουν κίνητρα και αποτελούν δισδιάστατες καρικατούρες. Εδώ, λοιπόν, έχουμε μια μικρή λίστα με ταινίες που μελετούν την ψυχική ασθένεια με μια πιο ρεαλιστική και μη στερεοτυπική ματιά, εστιάζοντας στους ανθρώπους και όχι αποκλειστικά σε αυτήν.
Black Swan (2010)
Η Natalie Portman είναι η Νίνα, μια τελειομανής μπαλαρίνα που έχει ως όνειρο ζωής να πάρει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη Λίμνη των Κύκνων. Για να χορέψει, όμως, ως Άσπρος Κύκνος θα πρέπει να ενσαρκώσει και το Μαύρο Κύκνο, φέρνοντας στην επιφάνεια τη σκοτεινή πλευρά της. Αυτή η μετάβαση μεταξύ των δυο ρόλων και ταυτόχρονα των δύο πλευρών της Νίνα, θα αποβεί μοιραία για την ίδια, οδηγώντας την στην τρέλα. Ένα ψυχολογικό θρίλερ που φλερτάρει με τον εφιάλτη, καθώς εξερευνά ένα από τα σπουδαιότερα ζητήματα που απασχόλησαν ποτέ τον άνθρωπο, την ταυτότητά του και το πώς αυτή μπορεί να διασπαστεί.
A Woman Under the Influence (1974)
Σε αυτή την ταινία του Κασαβέτη, παρατηρούμε τη Μέιμπελ, μια νεαρή μητέρα στην κατηφορική πορεία της προς την τρέλα και τα ψυχωτικά επεισόδια από τα οποία υποφέρει. Απόλυτα ρεαλιστικός, χωρίς συχνά να δείχνει την κορύφωση των επεισοδίων ή των έντονων στιγμών, ο σκηνοθέτης επιλέγει αυτή την απεικόνιση για να δείξει την επιρροή της ψυχικής ασθένειας τόσο στην προσωπική ζωή, όσο και στις δυναμικές των οικογενειακών δομών. Επιπλέον, αναφέρεται στην οικογένεια ως καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη της αρρώστιας, ο οποίος μάλιστα την επιδεινώνει.
Girl, Interrupted (1999)
Τη δεκαετία του 1960, η 18χρονη Σουζάννα δίνει τη συγκατάθεση της για να νοσηλευτεί σε μια ψυχιατρική κλινική, μετά τη διάγνωση της με οριακή διαταραχή προσωπικότητας (borderline personality disorder) και την απόπειρα αυτοκτονίας της. Εκεί θα έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με την πραγματικότητα της ψυχικής αρρώστιας σε διάφορες μορφές της. Γνωρίζει την sociopath Λίσα και εκτός από την εκρηκτική σχέση μεταξύ τους καταφέρνει να έρθει σε επαφή με τον ίδιο της τον εαυτό, σε μια ιστορία ενηλικίωσης που ενσωματώνει την ψυχική ασθένεια χωρίς, όμως, να τη δαιμονοποιεί.
Still Alice (2014)
Η Alice είναι μια διδάκτωρ γλωσσολογίας στο πανεπιστήμιο η οποία διαγνώστηκε με τη νόσο Αλτσχάιμερ, μόλις στην ηλικία των 50 ετών. Η ταινία παρακολουθεί τη ζωή της παράλληλα με την πορεία της αρρώστιας, εστιάζοντας στο πώς αυτή επηρεάζει την προσωπική αλλά και την επαγγελματική της ζωή όσο επιδεινώνεται. Ως καθηγήτρια πανεπιστημίου και πολύ μορφωμένη γυναίκα, τα συμπτώματα της νόσου, όπως η αφασία και η καταστροφή της μνήμης, είναι πολύ εξευτελιστικά για την ίδια. Παράλληλα, βλέπουμε το πώς αντιδρά η οικογένεια, οι φίλοι και οι συνάδελφοι της Alice, όπως επίσης και τις νέες τους συμπεριφορές προς αυτήν.
Melancholia (2011)
Σε αυτή την ταινία του Λαρς φον Τρίερ, παρακολουθούμε δύο αδελφές να ετοιμάζονται για το τέλος του κόσμου. Ο πλανήτης Μελαγχολία πλησιάζει επικίνδυνα τη Γη, όσο η Justine, που υποφέρει από κλινική κατάθλιψη, γιορτάζει τη μέρα του γάμου της. Η καλλιτεχνική αισθητική του φον Τρίερ σε καθηλώνει, με την παραβολή του πλανήτη να είναι πραγματικά στοχευμένη. Η Kirsten Dunst είναι υπέροχη στο ρόλο της Justine, με σχεδόν απόλυτα ρεαλιστική απεικόνιση της κατάθλιψης. Τέλος, η φωτογραφία είναι εξαιρετική, με τις σκηνές του ποταμιού να είναι πραγματικά απόκοσμες.
Touched with Fire (2015)
H Carla και ο Marco είναι δυο ποιητές που πάσχουν από διπολική διαταραχή. Γνωρίζονται σε μια ψυχιατρική κλινική και ερωτεύονται. Στην ταινία – η οποία βασίζεται στο έργο της κλινικής ψυχολόγου Kay Jamison σχετικά με την ψυχική ασθένεια και την τέχνη – πραγματεύονται ζητήματα όπως αυτό της θεραπείας μέσω ψυχοφαρμάκων και κατά πόσο αυτά επηρεάζουν την καλλιτεχνική δημιουργία αλλά και ζητήματα σχετικά με το κατά πόσο μπορεί να θυσιαστεί η υγιής πνευματική λειτουργία στο βωμό της τέχνης.
