Το ’89 έκανε ποδαρικό με την σοκαριστική «Έβδομη Ήπειρο», το ’92 συνέχισε με το «Benny’s Video» και ουσιαστικά μέχρι το ’97 έχει ήδη ετοιμάσει το έδαφος για να σκάσει η βόμβα του μηδενιστικού «Funny Games». Ο Αυστριακός δημιουργός ταινιών Michael Haneke, ο οποίος εκτός από εποχή στο σινεμά, έχει κατασκευάσει ένα δικό του προσωπικό στιλ που τυγχάνει να έχει κάνει πάταγο μέχρι τώρα, στηριζόμενος στις νοσηρές του αλληγορίες ειπωμένες με τον πιο αρτίστικο τρόπο, δημιουργεί ένα ολόκληρο κίνημα-γροθιά στο στομάχι. Το «Funny Games» αποτελεί μια από τις πιο πρόσφατες καινοτομίες στον κινηματογράφο, επηρεάζοντας μετέπειτα και τον συνήθη ύποπτο, Gaspar Noé, για να αποτυπώσουν μαζί το -έως τότε- ακατόρθωτο… να θέλεις πάση θυσία να κάνεις rewind!
Μια τριμελής οικογένεια καταφτάνει στο εξοχικό με σκοπό μια ευχάριστη διαμονή, η οποία φυσικά σύντομα θα αποδειχτεί κάθε άλλο παρά αυτό. Δύο νεαροί «φίλοι» των γειτόνων, επισκέπτονται το σπίτι και συγκεκριμένα ο ένας προσεγγίζοντας αρχικά την γυναίκα, ζητώντας της τέσσερα αυγά. Μετά από μια άκρως άβολη σεκάνς εγκεφαλικής χειραγώγησης, η γυναίκα επιχειρεί να δείξει στον νεαρό την πόρτα της εξόδου, με τον συνεργό του κι εκείνον να είναι αμφότεροι βιδωμένοι στο σπίτι, επιβεβαιώνοντας ότι δεν σκοπεύουν να αποχωρήσουν άμεσα. Ο άντρας με τον ανήλικο γιο τους φτάνουν στην είσοδο απορημένοι και αμέσως επιδιώκουν να καλέσουν την αστυνομία μέχρι να συνειδητοποιήσουν πως το ασύρματο είχε προηγουμένως βουτηχτεί στο νερό κατά την διάρκεια της σύντομης φρίκης στην κουζίνα. Όσο οι τρόποι για την οικογένεια να γλιτώσει από τα χέρια των καταπιεστικών εισβολέων με τις απρόβλεπτες προθέσεις λιγοστεύουν, οι δύο ακίνδυνοι φαινομενικά τρομοκράτες παίζουν αδιάκοπα επικίνδυνα παιχνίδια με το μυαλό, οδηγώντας τους πρωταγωνιστές στην απόλυτη τρέλα.
Χωρίς ίχνος βίας αρχικά, το θέατρο του παραλόγου συνεχίζεται αφήνοντας ελάχιστα έως και μηδαμινά στοιχεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ενοχοποίησή τους αργότερα. Είναι ολοφάνερο πως δεν έχουν έρθει να προκαλέσουν χάος. Κινούνται ακόμη σε πολιτισμένα μονοπάτια, έχοντας ουδεμία διάθεση να «λερώσουν». Άλλωστε δεν υπάρχει λόγος για κανέναν να ξεφτυλίζεται με παρακαλετά, κλάματα και υστερίες. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ενός εκ των δύο εισβολέων, είναι το ίδιο δυσάρεστο για τους θύτες όσο είναι και για τα θύματα. Είναι απλά κάτι που για κάποιο ανεξήγητο λόγο οφείλει να συμβεί και με την συγκεκριμένη διάρκεια, βάζοντας μάλιστα ένα στοίχημα για το αν η οικογένεια μέχρι το επόμενο πρωί θα παραμείνει ζωντανή ή νεκρή, παρ’ ότι η απάντηση εμφανώς τείνει στο δεύτερο. Όλα κάνουν το πρώτο αδύνατο να επιτευχθεί, σαν κάποιος να έχει τον απόλυτο έλεγχο για το τι θα ακολουθήσει στην πλοκή, σαν να κρατά εκείνος το τηλεκοντρόλ παρά το γεγονός ότι έχουμε κι εμείς οι ίδιοι οι θεατές από ένα στα χέρια μας. Δεν είναι τυχαίο όμως το ότι ο Haneke μας έχει δώσει σε εισαγωγικά το ελεύθερο να συμμετέχουμε στην ιστορία, σπάζοντας ενίοτε τον τέταρτο τοίχο, κλείνοντάς μας ακόμη και το μάτι. Απλώς δεν είναι ξεκάθαρος ο ρόλος που έχει δοθεί στον καθέναν μας.
Κατηγορηματικά έχουμε παρακολουθήσει αμέτρητες ταινίες βασανιστηρίων ανά τα χρόνια, όμως κάτι κάνει το «Funny Games» να αποτελεί την πιο βάναυση. Ο Haneke για ακόμη μια φορά ξυπνά έναν από τους πιο συνηθισμένους εφιάλτες μας κατά τους οποίους κάποιος εισβάλει στον χώρο μας αλλά είμαστε αρκετά μουδιασμένοι για να μπορέσουμε να έχουμε την εξουσία να τον υπερασπιστούμε. Ενώ εκ πρώτης όψεως είμαστε αρκετοί σε αυτό το αρρωστημένο παιχνίδι που θα ήταν εφικτό να δώσουν ένα χέρι βοηθείας στους… αβοήθητους ήρωες, η μοίρα τους παρουσιάζεται προκαθορισμένη κι εμείς για ακόμη μια φορά παράλητοι. Είναι λίγο η εξωραϊσμένη αποκτήνωση, η αφύσικη απάθεια των χαρακτήρων, η πλήρης απουσία Θεού και η αρρωστημένη, ανεξήγητη, δίχως κίνητρα ανθρώπινη βία που αντικατοπτρίζονται εν πολλοίς μπροστά στα γυμνά μας μάτια, που καθιστούν την θέαση του «Funny Games» αποκρουστική.
Όμως ένας σωστός καθοδηγητής της ιστορίας χρειάζεται και ένα φερέφωνο και στην προκειμένη περίπτωση, τον ρόλο αυτό παίρνει ο δεύτερος νεαρός εισβολέας, ο οποίος δεν κοιτάζει ποτέ κατάματα την κάμερα. Είναι οριακά στην θέση του θύματος, εκτελώντας εντολές αλλά πράττοντας το ίδιο αηδιαστικά και απάνθρωπα με τον ιθύνοντα νου. Μέσα σε αυτό το παραλήρημα πιάνουμε τους εαυτούς μας να πασχίζουμε να κρατήσουμε τα δρώμενα σε «πολιτισμένα» στάνταρ, παρακολουθώντας τα επακόλουθα αίσχη με τρομακτική ψυχραιμία, θέλοντας να διατηρήσουμε τουλάχιστον τα προσχήματα. Θα μπορούσαμε εν τέλει να χρεώσουμε στους αντιήρωες ότι είναι σαδιστές; Δεν φαίνεται να λαμβάνουν κανενός είδους ικανοποίηση, σωματική ή σεξουαλική παρά μόνο ψυχολογική. Η βία είναι αποτέλεσμα της ανυπακοής της οικογένειας στο να ακολουθήσουν το άρρωστο παιχνίδι τους. Από την άλλη όμως δεν υπάρχει και καμία λύτρωση για εκείνους καθώς δεν είναι κανείς εκεί για να τους ακούσει. Ούτε καν ο Θεός.
Δείτε το trailer της ταινίας εδώ:
