Κάννες. Μάιος 1984. Το Κάποτε στην Αμερική κάνει πρεμιέρα στο φεστιβάλ των Καννών και όταν τελειώνει η προβολή του, ακολουθεί ένα ασταμάτητο 15λεπτο χειροκρότημα από το κοινό. 10 χρόνια μετά, ο Quentin Tarantino θα μιλήσει για το Κάποτε στην Αμερική ως μία από τις πιο όμορφες και ποιητικές ταινίες στην ιστορία. Όταν το πιο διακεκριμένο φεστιβάλ και ένας εκ των πιο επιδραστικών δημιουργών του σινεμά επευφημούν μια ταινία, τότε η ίδια αποκτάει μια γενική-αντικειμενική σημασία για τον κινηματογράφο, και μερικές φορές για τον πολιτισμό. Γι’ αυτό, ας αφιερώσουμε λίγα λόγια για το “τεράστιο” Κάποτε στην Αμερική.
Υπόθεση
Το Κάποτε στην Αμερική ακολουθεί την πορεία μιας παρέας Εβραίων γκάνγκστερ στην Νέα Υόρκη. Από την ζωή και την φιλία τους ως έφηβοι στα γκέτο της Νέας Υόρκης την εποχή της ποτοαπαγόρευσης -στην δεκαετία του 1920-, την επανένωσή τους μερικά χρόνια αργότερα και την ζωή ενός εξ αυτών σε μεγάλη ηλικία. Η ταινία εστιάζει, κυρίως, στον χαρακτήρα του Noodles (Robert De Niro) καθώς τον παρακολουθούμε σε 3 φάσεις της ζωής του. Ως έφηβο, μεσήλικα και ηλικιωμένο. Παρόλα αυτά, τα συχνά flashbacks προσπαθούν να χτίσουν τις δυνατές σχέσεις που δόμησε με ανθρώπους που καθόρισαν την ζωή του.
Ιστορικές συνεργασίες
Ο Sergio Leone ήθελε χρόνια να κάνει το Κάποτε στην Αμερική. Γι’ αυτό και μετά από το Κάτω τα Κεφάλια (1971) έπρεπε να περάσουν 13 χρόνια μέχρι την επόμενη του ταινία. Είχε απορρίψει και την πρόταση για σκηνοθεσία του Νονού, και ήθελε να είναι όσο το δυνατόν πιο έτοιμος και οργανωμένος για μία ιστορική γκανγκστερική ταινία. Δίπλα του, όπως πάντα, ο Ennio Morricone. Είχαν, ήδη, δομήσει από τα spaghetti western των 60s ένα αχώριστο δίδυμο που όμοιο του δύσκολο να επαναληφθεί. Τα πλάνα του Leone ντυμένα με τις εμβληματικές μελωδίες του Morricone θα συνεχίζονταν για τελευταία φορά στο Κάποτε στην Αμερική.
Σε αυτά, βέβαια, πρωταγωνιστικό ρόλο θα είχε ο Robert De Niro. Κάτοχος 2 Όσκαρ μέσα σε 10 χρόνια και με επιβλητικούς ρόλους στο παλμαρέ του, όπως του νέου Don Vito στον Νονό 2 (1974), του Travis στον Ταξιτζή (1976) και του Jake LaMotta στο Οργισμένο Είδωλο (1980). Είχε, λοιπόν, δημιουργηθεί ένα τρομακτικό τρίπτυχο συνεργασίας με τους καλύτερους στις πιο κομβικές θέσεις, και η συνταγή δεν μπορούσε να αποτύχει.
Η Κριτική
Και πώς να αποτύχει δηλαδή; Το αποτέλεσμα δικαιώνει κάθε άνθρωπο που δούλεψε για αυτήν την ταινία, η οποία μαγεύει σε κάθε σκηνή τον θεατή. Μόνο από το πόστερ μπορείς να αντιληφθείς τα συναισθήματα και την νοσταλγική ατμόσφαιρα της. Παρότι η ταινία είναι γκανγκστερική, η φιλία, ο έρωτας, η προδοσία και η νοσταλγία των παιδικών χρόνων αποτελούν το κύριο θέμα της και ο Sergio Leone τα αποτυπώνει όσο πιο ποιητικά και γλαφυρά γίνεται, ενώ παρουσιάζει τον ρομαντισμό και την βία που συνυπάρχουν στον γκάνγκστερ πρωταγωνιστή μας. Σχολιάζει, παράλληλα, την εξέλιξη του οργανωμένου εγκλήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες και πως αυτές από μια χώρα σε αδιέξοδο, γιγαντώθηκαν ραγδαία.
Με λίγα λόγια, το Κάποτε στην Αμερική κάνει μια ιστορική αναδρομή και έναν κοινωνικοπολιτικό σχολιασμό, ενώ ταυτόχρονα ο Leone δημιουργεί μια υπέρμετρα καλαίσθητη αφήγηση και εικόνα, γεμάτη συναισθήματα. Παρά την μεγάλη διάρκεια της, δεν κουράζει. Αντιθέτως, κρατάει το ενδιαφέρον και δένει σε μεγάλο βαθμό τον θεατή με τους χαρακτήρες. Η μουσική επένδυση από τον Ennio Morricone μας ταξιδεύει, μας συγκινεί, μας χτυπάει αλύπητα συναισθηματικά. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την συγκλονιστική ερμηνεία του De Niro και την επιβλητική παρουσία του, δομούν μια άκρως συναισθηματική και ατμοσφαιρική ταινία, που κατά την γνώμη μου κοντράρει στα ίσα τον Νονό. Ένα αριστούργημα του κινηματογράφου. Ένα κινηματογραφικό ΈΠΟΣ…
