Το «Persona» του Ingmar Bergman, θεωρείται από πολλούς ως μια αριστουργηματική ταινία, σταθμό στην βιογραφία του σκηνοθέτη, τόσο για το ιδιαίτερο και στοχαστικό σενάριο, όσο και για την κομψή μαεστρία της αποτύπωσής του στην οθόνη, σκηνοθετικά.
Υπόθεση
Το σενάριο του «Persona» πραγματεύεται την ιστορία της ηθοποιού Ελίζαμπεθ, η οποία έπειτα από μια κρίση κατά την διάρκεια της θεατρικής παράστασης στην οποία υποδυόταν την Ηλέκτρα, σταματά να μιλάει και αποφεύγει κάθε επαφή με ανθρώπους. Στο αναρρωτήριο όπου φροντίζεται, η γιατρός αναθέτει στην Άλμα να γίνει προσωπική νοσοκόμα της Ελίζαμπεθ και να αποσυρθούν στο παραθαλάσσιο εξοχικό της γιατρού, ώστε η ανάρρωση να γίνει σε συνθήκες ηρεμίας. Έτσι, η Ελίζαμπεθ και η Άλμα πηγαίνουν στο απομονωμένο εξοχικό όπου η ασθενής θα μείνει μακριά τόσο από τον σύζυγο και τον γιό της, όσο και από τον υπόλοιπο κόσμο. Η σχέση των δύο γυναικών θα περάσει ιδιαίτερες δοκιμασίες και θα επιφέρει ιδιόμορφες καταστάσεις.
Κριτική
Η ταινία είναι αναμφίβολα μια ωδή στην σκέψη τόσο υπαρξιακών ζητημάτων της ανθρώπινης φύσης, όσο και της ψυχοσύνθεσης ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε σημείο προσωπικής πλάνης, άρνησης και εσωτερίκευσης. Η Ελίζαμπεθ είναι μια γυναίκα χαμένη, η οποία μετά την έκρηξη της, από όσα την περιβάλλουν και την ταλανίζουν, αποφασίζει να απομονωθεί στο δικό της ασφαλές καβούκι. Όπως ανέφερε και η γιατρός της, η Ελίζαμπεθ είχε κουραστεί να κρίνεται και να πρέπει να προβάλλει αυτό που οι άλλοι ήθελαν να είναι, ένα διαρκές χαμόγελο και μια σταθερή συγκατάβαση σε ό,τι προσμένουν οι υπόλοιποι για την ίδια. Η πίεση αυτή και η διαρκής προσπάθεια, την οδήγησε σε υπαρξιακή κρίση και αποφυγή της προς κάθε ανθρώπινη επαφή, όσο και επικοινωνία. Η συμβίωσή της με την Άλμα καταλήγει δύσκολη, αφού η νοσοκόμα βρίσκεται να μιλάει συνεχώς μόνη και να μονολογεί ιστορίες, με την ελπίδα να ξεκλειδώσει συναισθηματικά την Ελίζαμπεθ ώστε να της μιλήσει. Η Ελίζαμπεθ όμως παραμένει αμίλητη, χαμογελάει και συμπονάει την Άλμα, η οποία έφτασε στο σημείο να της αφηγηθεί μια πολύ προσωπική ιστορία που την κατατρώει μέσα της χρόνια. Όσο η Ελίζαμπεθ εμμένει στην σιωπή της, η Άλμα αρχίζει να θυμώνει και να την κατηγορεί, κυρίως επειδή ανακάλυψε πως η ιστορία που της αφηγήθηκε, μεταφέρθηκε μέσω ενός γράμματος της ασθενούς, σε κάποιον. Η Άλμα προσπαθεί να δημιουργήσει έντονα συναισθήματα στην Ελίζαμπεθ, μέσω περίεργων αντιδράσεων και συγχυσμένων κατηγοριών. Στην ταινία ανακαλύπτουμε έναν διαρκή προβληματισμό της γυναικείας φύσης και του τρόπου σκέψης του φύλου. Οι δύο γυναίκες, μέσω της συμβίωσής τους καταλήγουν με έναν περίεργο τρόπο να γίνουν μια «persona», ένα πρόσωπο, μια γυναίκα, αλλά στην πραγματικότητα μια διπλή φύση με ξεχωριστούς προβληματισμούς. Ο τελευταίος μονόλογος της Άλμα είναι εξαιρετικός, αποτυπώνεται από δύο ξεχωριστά πλάνα, τον φακό εστιασμένο στην Ελίζαμπεθ, και έπειτα στην Άλμα, με τα ίδια σκληρά και αβάσιμα λόγια, με τα οποία η νοσοκόμα προσπαθεί να φτάσει την ασθενή στα απώτατα όρια της, ώστε να την κάνει να μιλήσει.
Συλλογικά, το «Persona» είναι πράγματι μια αριστουργηματική ταινία, παρά το συγχυσμένο νόημά της. Ο Bergman δημιούργησε ένα κινηματογραφικό διαμάντι, με πλάνα προσαρμοσμένα στο συναίσθημα που ήθελε να επιτύχει σε κάθε σκηνή, και την πραγματικά έξυπνη παραλλαγή πλάνων στον μονόλογο της Bibi Andersson. Η ερμηνεία της ίδιας είναι απορροφητική, όπως και της Liv Ullmann, παρά την ελάχιστη ομιλία της. Η φωτογραφία επίσης ιδιαίτερη και τα παραπλανητικά περίεργα πλάνα, αφήνουν μια αμφιλεγόμενη αίσθηση.
Trailer:
https://www.youtube.com/watch?v=amxvetvKfho
