«Διαμάντι» του Κλασσικού Χολιγουντιανού Κινηματογράφου. Όπως, έχει ειπωθεί αμέτρητες φορές, το ”Όλα για την Εύα” μένει αναλλοίωτο στο χρόνο όχι μόνο για το ζήτημα που θίγει. Δηλαδή, τον ασυναγώνιστο ανταγωνισμό, τις ίντριγκες και τη ζήλια που πραγματικά υφίστανται οι ηθοποιοί μεταξύ τους σε αυτό τον χώρο.
Την ατέρμονη προσπάθεια να παραμείνει η γυναίκα-ηθοποιός, νέα, όμορφη, αψεγάδιαστη, «ατσαλάκωτη» και διάσημη. Αλλά και για το ευφυές ψυχογράφημα των δύο γυναικών (Margo και Eve) που καταλήγουν αντίπαλες. Θα λέγαμε, drama queens στη θεατρική σκηνή των φιλοδοξιών τους. Για όλη αυτή την ψυχογραφία πρέπει να επαινέσουμε τον σκηνοθέτη Mankiewicz ο οποίος, πλάθει χαρακτήρες.
Υποψήφια για 14 Όσκαρ, βραβευμένη με έξι, απόλυτα κλασσική και διαχρονική. Το Όλα για την Εύα αποτελεί τρανό παράδειγμα της συνύπαρξης των δυο μεγάλων τεχνών του Θεάτρου και του Κινηματογράφου. Στο συγκεκριμένο άρθρο ο σκοπός δεν είναι να κάνουμε κριτική στην ταινία -πρακτική βαρετή για τη συγκεκριμένη-. Αλλά να εστιάσουμε στα σημεία όπου συνυπάρχουν οι δυο αυτές τέχνες. Με αποτέλεσμα να θαυμάσουμε τον τρόπο που μας τις παρουσιάζει απλόχερα ο λιτός -όχι στο ταλέντο- Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς.
Συγκεκριμένα:
Αρχικά, βλέπουμε την ηθοποιό Bette Davis η οποία, υποδύεται μια star του Broadway τη Margo Channing. Η οποία θα πέσει «θύμα» της υποχθόνιας και φανατικής της θαυμάστριας της Eve Harrington, που την υποδύεται η Anne Baxter. Η Eve παρακολουθεί την παράσταση κάθε βράδυ. Ως εκ τούτου, η επιστήθια φίλη της Margo, η Karen Richards (Celeste Holm), τη συστήνει στην Margo.
Από εκείνη τη στιγμή, η Eve γίνεται το δεξί χέρι και οικονόμος στο σπίτι της Margo. Με σκοπό, να της πάρει τη δόξα και να αναδυθεί μέσα από αυτή στον κόσμο όχι, μόνο του θεάτρου στο Broadway αλλά και του Hollywood. Αυτό το πετυχαίνει. Τα μέσα δόλια και αθέμιτα. Έτσι, γνωρίζουμε τη διττή προσωπικότητά της που, ως άσημη νεαρή προσπαθεί να γίνει διάσημη και πλούσια.
Τα στοιχεία αυτά εντοπίζονται σε όλη τη ροή της ταινίας, ”όλα για την Εύα”. Συγκεκριμένα, τα θεατρικά στοιχεία εντοπίζονται στη ύπαρξη της θεατρικής σκηνής -εφόσον η Margo εργάζεται και είναι μια star του θεάτρου Broadway- της αυλαίας, των παρασκηνίων στα οποία, βλέπουμε την είσοδο και την έξοδο των ηθοποιών από τα παρασκήνια στην ταινία γίνεται η γνωριμία δηλαδή, η Karen και η Eve μπαίνουν στο καμαρίνι της Margo και βλέπουμε μέσα τον αθέατο κόσμο του θεάτρου που ως θεατές δεν θα μπορούσαμε ποτέ να δούμε -backstage, καμαρίνια-.
Ακόμη, βλέπουμε το συνεργείο που επιμελείται την εικόνα του θεάτρου. Επίσης, άλλο ένα στοιχείο είναι ότι, τα εσωτερικά πλάνα προσδίδουν ένα είδος θεατρικότητας. Υπάρχουν, ελάχιστα εξωτερικά πλάνα, σχεδόν τα πάντα έχουν γυριστεί σε στούντιο με έντονο ντεκόρ.
Επιπλέον:
Τη θεατρικότητα την εντοπίζουμε ακόμη και στην αφήγηση διότι, λείπει η φυσικότητα και είναι έντονα επιτηδευμένη καθώς και στην συμπεριφορά της Eve η οποία, ελέγχει την κάθε της κίνηση και την κάθε λέξη που αρθρώνει. Ακόμη, και την ανεμελιά και το στοιχείο της αθωότητας και της νεότητας το κάνει επιτηδευμένα σαν να θέλει να δείξει αυτό, το «πρόσωπο», αυτό το κομμάτι του εαυτού της.
Στον αντίποδα, τα κινηματογραφικά στοιχεία είναι η σκάλα και έχουμε και επιλογή του βάθους πεδίου, το άνοιγμα και το κλείσιμο της πόρτας (στο πλάνο που πάνε να μπούνε ή να βγούνε στα παρασκήνια το βλέπουμε συχνά), το travelling (την ώρα που η Margo είναι στο καμαρίνι της), τα πλάνα αλλά συγκεκριμένα το γκρο πλάνο των χεριών της Eve τα οποία, υποδηλώνουν την νεότητα και την αθωότητα που έχει η νεαρή κοπέλα σε αντιδιαστολή με την ώριμη Margo.
Τα στοιχεία:
Οι λάτρεις του σινεμά καθώς και των ταινιών της λεγόμενης -και δικαίως- golden age era θα απολάμβαναν περισσότερα στοιχεία μιας δια θεματικής προσέγγισης του Θεάτρου με τον Κινηματογράφο. Παραθέτω, μια προσωπική ανάλυση των στοιχείων αυτών:
Το άνοιγμα της πόρτας που επιχειρεί η Karen είναι ένα έντονο θεατρικό στοιχείο. Μόλις ανοίγει η πόρτα, μπαίνουμε σε ένα διαφορετικό κόσμο. Βέβαια, σε ένα θέατρο αλλά όχι όπως όλοι το φαντάζονται. Παρακολουθούμε, τα παρασκήνια. Είναι στοιβαγμένα πολλά θεατρικά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στις παραγωγές.
Χώρος:
Όπως, για παράδειγμα, έπιπλα (τραπέζια και καναπέδες) και διακοσμητικά αντικείμενα (μια υδρόγειος σφαίρα, ένα αναλόγιο, μια θήκη για άρπα). Έπειτα, η κάμερα φέρνει στο οπτικό μας πεδίο τη σκηνή και τις θέσεις που κάθεται το κοινό, την αυλαία. Επίσης, βλέπουμε έναν επιστάτη να καθαρίζει με μια ηλεκτρική σκούπα το θεατρικό χώρο. Η απομυθοποίηση του συγκεκριμένου χώρου αρχίζει και υφίσταται.
Κυριαρχεί ο ήχος της ηλεκτρικής σκούπας. Η Eve είναι εκστασιασμένη με το χώρο του θεάτρου και λέει χαρακτηριστικά στην Karen: You can breathe it, can’t you? Like some magic perfume. Στο καμαρίνι, βλέπουμε τη σταρ να είναι με τη ρόμπα της, τα μαλλιά πιασμένα επάνω (στο θεατρικό έργο που παίζει φοράει περούκα) να καπνίζει και να συζητά με τον δραματουργό/συγγραφέα Lloyd Richards του θεατρικού έργου στο οποίο, παίζει.
Το καμαρίνι είναι ένας ρεαλιστικός χώρος. Έπειτα, από αυτή τη συζήτηση παρακολουθούμε τη μεγάλη σταρ, να ξεβάφεται, να αφαιρεί το μακιγιάζ της. Η απομυθοποίηση του θεατή για τους σταρς εκείνη της περιόδου έχει ολοκληρωθεί. Επιπλέον, ακούμε και τη γνώμη που έχει η Margo για τους θαυμαστές της. Τους αποκαλεί: Autograph friends, they’re not people. Little beasts that run out like coyotes.
Βέβαια, μετά από τόσα χρόνια δεν σου μένουν στο μυαλό τα τεχνικά στοιχεία και η σκηνογραφία της ταινίας. Ωστόσο, γνωρίζεις πως όσα χρόνια κι αν περάσουν οι μεγάλες ντίβες και οι ιερές ταινίες δεν χάνουν τίποτα από την μαγεία τους.
Βιβλιογραφία:
- Μίκα Σταυροπούλου, Κοινωνία και Κινηματογράφος, οι αρσενικοί σταρ του κινηματογράφου ως μύθοι και σύμβολα, Μυρμιδόνες, Αθήνα:2011.
- Πανεπιστημιακή εργασία Κατερίνας Σελήνη με θέμα τις Δια θεματικές Προσεγγίσεις Θεάτρου
- Αρχείο σημειώσεων της καθηγήτριας Κινηματογράφου Κωστούλας Καλούδη
