“Das Lehrerzimmer”, ο αυθεντικός τίτλος της νέας ταινίας του Ilker Çatak , “Στο Γραφείο Καθηγητών” σε ελληνική μετάφραση. Πρόκειται για τη βραβευμένη ως καλύτερη γερμανική ταινία του 2023, αλλά και την επίσημη υποβολή υποψηφιότητας της Γερμανίας για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας 2024. Πρωτότυπη στην ιδέα της, επίκαιρη και με δική της ταυτότητα, σίγουρα αξίζει την αναγνώριση που έχει ήδη πάρει.
Σε ένα γερμανικό δημοτικό σχολείο ένας μαθητής κατηγορείται για κλοπή. Η νέα σε ηλικία και εμπειρία δασκάλα του, Carla Nowak (Leonie Benesch), δεν είναι καθόλου ευχαριστημένη με τον τρόπο που μεταχειρίστηκε η διεύθυνση το ζήτημα κι αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Ανάμεσα στα ιδανικά της από τη μία, αλλά και τις πιέσεις του σχολικού συστήματος από την άλλη, οι επιλογές της θα δημιουργήσουν έναν ιστό που θα μπλεχτεί τόσο η ίδια όσο και μαθητές, γονείς και συνάδελφοι.
Η τολμηρή πλοκή σε μία άκρως αληθοφανή εκτέλεση, είναι το κύριο καθηλωτικό συστατικό της ταινίας. Πολύπλευρη και κατηγορηματική, με τις θεματικές της να απλώνονται από εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές μεθόδους έως την ψυχολογία και τις διακρίσεις βάσει ιεραρχίας, εθνικότητας και τάξης. Μέσα στο μικρόκοσμο του σχολείου, συμβαίνουν και αναλύονται τόσα κοινωνικά ζητήματα και ηθικά διλήμματα, που εντέλει αναδύονται σαν ερωτήματα που απασχολούν όλη την κοινωνική ζωή. Το σχολικό περιβάλλον, οι ιεραρχίες και οι ρόλοι μέσα σε αυτό, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αλληγορία όλης της πραγματικότητας. Από την πρώτη κιόλας σκηνή, ο Ilker Çatak πιάνει τον θεατή και τον βουτάει επιτόπου στους προβληματισμούς που θέτει, θυμίζοντας στον καθέναν μας πως είμαστε όλοι μέρος της ίδιας κοινωνίας. Όλα αυτά επιτυγχάνονται μέσα σε μια σύντομη διάρκεια 98 λεπτών, που συμπυκνώνει τόσο εύγλωττα τις θεματικές, αλλά ταυτόχρονα και με έναν καταιγιστικό τρόπο.
Από τεχνικής μεριάς, όλα τα στοιχεία δουλεύουν για να παραδώσουν έναν αβίαστο ρεαλισμό. Κάμερα, μοντάζ, φωτισμός, σκηνικά και η έλλειψη μουσικής -παρά μόνο ένας δυσοίωνος ήχος που προσομοιάζει ταραχή, όποτε είναι αναγκαίος- λειτουργούν με τρόπο παρατήρησης, και όχι θεάματος. Σε όλα αυτά έρχεται να κυριαρχήσει ένας φοβερά καλογραμμένος χαρακτήρας, αυτός της δασκάλας, πολύ διαφορετικός από αυτούς που συνηθίζουμε να βλέπουμε. Δεν πρόκειται ούτε για έναν χαρακτήρα-αρχέτυπο, ταύτισης ή συμπάθειας, ούτε όμως και για τον αντίθετό του. Αντ’ αυτού, βλέπουμε να ανοίγεται μπροστά μας ο ψυχισμός της πρωταγωνίστριας, με έναν παρόμοιο τρόπο που γνωρίζουμε ανθρώπους στην πραγματική ζωή. Η εξαιρετική Leonie Benesch κουμπώνει τέλεια σε αυτή την προσέγγιση, και πείθει κάθε δευτερόλεπτο, προσδίδοντας το μεγαλύτερο μέρος αυτής της φυσικότητας στο αφηγηματικό αποτέλεσμα.
Η ταινία “Στο Γραφείο Καθηγητών” διαθέτει όλα αυτά τα ρεαλιστικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο από τον αμερικάνικο, ακόμα και στο είδος του δράματος. Ταυτόχρονα όμως, δίνει μία νέα σύγχρονη ματιά στο ρεαλισμό αυτό, τόσο με τις επίκαιρες θεματικές όσο και με τον φρέσκο τρόπο προσέγγισής τους. Σε μια πρώτη ανάγνωση, η γερμανική πραγματικότητα του εκπαιδευτικού, αλλά και του αξιακού συστήματος, που απεικονίζεται στην ταινία, ίσως φανεί πολύ συγκεκριμένη. Σε μία, όμως, λίγο πιο βαθιά ανάλυση, νομίζω πως ο Ilker Çatak απευθύνεται σε όλους εμάς που είμαστε μέλη μιας παρόμοιας κοινωνίας και μάρτυρες παραπλήσιων συμπεριφορών και γεγονότων. Και μας καλεί να πάρουμε θέση.
