To παρόν άρθρο με θέμα «ΔΕΠΥ και ΔΑΦ: Διαφορές και Κοινά Σημεία», παρουσιάζει τον ορισμό και τα χαρακτηριστικά δυο νευροαναπτυξιακών διαταραχών, της ΔΕΠΥ και της ΔΑΦ, και εντοπίζει τα κοινά τους σημεία και τις διαφορές τους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά των διαταραχών, αλλά και τις διαφορές τους καθώς η έγκαιρη διάγνωση, η διαφορική διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να οδηγήσουν σε ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα στην ολόπλευρη εξέλιξη του παιδιού.

Οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως η ΔΕΠΥ και η ΔΑΦ επηρεάζουν τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τη λειτουργικότητα των ανθρώπων από την πρώτη παιδική ηλικία. Παρότι μπορεί να παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά, πρόκειται για δύο διακριτές διαταραχές.

ΔΕΠΥ: Ορισμός και κύρια συμπτώματα

Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή η οποία επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα του ατόμου να εστιάζει, να ελέγχει τις παρορμήσεις και να ρυθμίζει τα επίπεδα της δραστηριότητάς του. Η ΔΕΠΥ διαγιγνώσκεται συνηθέστερα στην παιδική ηλικία, αλλά μπορεί να επιμείνει και στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής, συμπεριλαμβανομένων των ακαδημαϊκών επιτευγμάτων, της επαγγελματικής απόδοσης και των προσωπικών σχέσεων. Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: την απροσεξία, την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα.

Συγκεκριμένα:

Advertisements

• Η απροσεξία μπορεί να χαρακτηρίζεται από δυσκολία στη διατήρηση της συγκέντρωσης, από συχνά λάθη απροσεξίας, δυσκολίες στην οργάνωση και τάση να αποσπάται εύκολα η προσοχή.
• Η υπερκινητικότητα μπορεί να εκδηλώνεται ως υπερβολική νευρικότητα και αδυναμία να παραμείνει το άτομο σε καθιστή θέση.
• Η παρορμητικότητα μπορεί να περιλαμβάνει τη διακοπή των άλλων σε μία συζήτηση, τη δυσκολία να περιμένει κανείς τη σειρά του σε έναν διάλογο, επί παραδείγματι, και τη λήψη βιαστικών αποφάσεων, χωρίς να εξετάζει το άτομο τις συνέπειες.

Με την κατάλληλη υποστήριξη, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις και –όταν κρίνεται αναγκαίο– την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά η καθημερινότητα του παιδιού ή του ενήλικα με ΔΕΠΥ.

Η ΔΕΠΥ χωρίζεται σε τρεις βασικούς υποτύπους:

• Απρόσεκτος. Το παιδί ή το ενήλικο άτομο δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, να παραμείνει προσηλωμένος σε ένα έργο και να οργανώσει τις σκέψεις ή τις πράξεις του. Συνήθως:

• Χάνει τα αντικείμενά του
• Ξεχνά εύκολα τις οδηγίες ή τις υποχρεώσεις του, και/ή
• Αποφεύγει τις δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν πνευματική προσπάθεια για πολλή ώρα.

• Υπερκινητικός-παρορμητικός. Τα άτομα παρουσιάζουν έντονη κίνηση και δυσκολία στο να περιμένουν τη σειρά τους. Συχνά:

• Σηκώνονται συνεχώς από τη θέση τους
• Διακόπτουν τις συζητήσεις, και/ή
• Μιλούν υπερβολικά.

• Μικτός. Εδώ, συναντώνται στοιχεία και από τους δύο παραπάνω υποτύπους. Πρόκειται για τον πιο συχνό υποτύπο της ΔΕΠΥ.

ΔΑΦ: Ορισμός και συμπτώματα

Οι δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία περιλαμβάνουν τις δυσκολίες στην κατανόηση και τη χρήση της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας, στη δημιουργία και τη διατήρηση των σχέσεων και στην έλλειψη ενδιαφέροντος για τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Οι περιορισμένες και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές περιλαμβάνουν τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις, την αυστηρή προσκόλληση στη ρουτίνα και την έντονη εστίαση σε συγκεκριμένα ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες.

Από το 2013, όλες οι υποκατηγορίες (όπως ο αυτισμός, το σύνδρομο Asperger και η διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς) έχουν ενσωματωθεί σε μία ευρεία διάγνωση: τη Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος ή ΔΑΦ, εν συντομία, η οποία διαβαθμίζεται σε 3 επίπεδα υποστήριξης:

• Επίπεδο 1 –Το άτομο χρειάζεται υποστήριξη: Το άτομο μπορεί να επικοινωνεί, αλλά δυσκολεύεται να διατηρήσει τον διάλογο ή να κατανοήσει τους κοινωνικούς κώδικες. Παρουσιάζει κάποιες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές.
• Επίπεδο 2 –Το άτομο χρειάζεται σημαντική υποστήριξη: Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι πιο περιορισμένες. Υπάρχουν έντονες επαναλήψεις κινήσεων ή λόγου και προβλήματα προσαρμογής.
• Επίπεδο 3 –Το άτομο χρειάζεται πολύ σημαντική υποστήριξη: Πολύ περιορισμένη ή ανύπαρκτη λεκτική επικοινωνία. Το άτομο παρουσιάζει έντονες δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές και έχει μεγάλη ανάγκη εξωτερικής βοήθειας στην καθημερινότητά του.

Τα κοινά χαρακτηριστικά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Την αποφυγή της βλεμματικής επαφής
• Τη μονολεκτική ή καθυστερημένη ομιλία
• Την έντονη ενασχόληση με συγκεκριμένα αντικείμενα ή ενδιαφέροντα, και/ή
• Την υπερευαισθησία ή την απευαισθητοποίηση σε ήχους, φώτα και/ή αγγίγματα.

ΔΕΠΥ και ΔΑΦ: Κοινά συμπτώματα, αλλά διαφορετικοί υποκείμενοι λόγοι

Ενώ, και οι δύο διαταραχές μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολίες με την προσοχή και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, η φύση και οι υποκείμενοι λόγοι αυτών των δυσκολιών διαφέρουν σημαντικά.

• Tόσο τα άτομα με ΔΕΠΥ όσο και τα άτομα με ΔΑΦ έχουν δυσκολίες με τις εκτελεστικές τους λειτουργίες (π.χ., συναισθηματική απορρύθμιση, δυσκολία να ξεκινήσουν κάτι)
• Τόσο τα άτομα με ΔΕΠΥ όσο και τα άτομα με ΔΑΦ έχουν δυσκολία να κατανοήσουν τα κοινωνικά μηνύματα, αλλά για διαφορετικούς λόγους.
• Πράγματι, ένα άτομο με ΔΕΠΥ μπορεί να χάσει τα κοινωνικά μηνύματα εξαιτίας της δυσκολίας του να διατηρήσει την προσοχή του στη συζήτηση.
• Από την άλλη πλευρά, ένα άτομο με ΔΑΦ μπορεί να έχει προβλήματα με την κοινωνική αλληλεπίδραση επειδή δεν κατανοεί τα μηνύματα της μη λεκτικής επικοινωνίας από τη γλώσσα του σώματος.

Συννοσηρότητα ΔΕΠΥ και ΔΑΦ

Παρότι είναι ξεχωριστές διαταραχές, υπάρχουν περιπτώσεις όπου συνυπάρχουν (συννοσηρότητα). Σε αυτή την περίπτωση παρατηρείται:

• Δυσκολία προσαρμογής στο σχολικό ή κοινωνικό περιβάλλον
• Προβλήματα με την οργάνωση και τη διαχείριση του χρόνου, και/ή
• Έντονη εσωτερική ένταση.

Συμπερασματικά

Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι καθοριστική. Η κατανόηση της μοναδικότητας κάθε ατόμου και η προσέγγιση με αποδοχή, σεβασμό και με την αναγκαία επιστημονική υποστήριξη μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Κάθε παιδί και ενήλικας με ΔΕΠΥ ή ΔΑΦ έχει δυνατότητες, ταλέντα και αξία. Σκοπός μας δεν είναι να «διορθώσουμε» τη διαφορετικότητα, αλλά να τη στηρίξουμε και να την ενδυναμώσουμε.

Βιβλιογραφία

Leitner Y. (2014). The co-occurrence of autism and attention deficit hyperactivity disorder in children – what do we know?. Frontiers in human neuroscience, 8, 268. https://doi.org/10.3389/fnhum.2014.00268

Simonoff, E., Pickles, A., Charman, T., Chandler, S., Loucas, T., & Baird, G. (2008). Psychiatric disorders in children with autism spectrum disorders: prevalence, comorbidity, and associated factors in a population-derived sample. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 47(8), 921–929. https://doi.org/10.1097/CHI.0b013e318179964f