Το παρόν άρθρο, με τίτλο Πραγματολογικές δυσκολίες στην ΑΓΔ: Στόχοι παρέμβασης, θα ορίσει την πραγματολογική διαταραχή και θα δώσει παραδείγματα των πραγματολογικών δυσκολιών των παιδιών με ΑΓΔ. Στη συνέχεια, θα παρουσιάσει τις τρεις κύριες δεξιότητες της πραγματολογικής γλώσσας. Τέλος, θα παρουσιάσει τον ερευνητικό σκοπό και τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης μελέτης η οποία διερεύνησε την αποτελεσματικότητα των πραγματολογικών παρεμβάσεων σε παιδιά με ΑΓΔ.
Η πραγματολογική διαταραχή
Η διαταραχή της κοινωνικής επικοινωνίας, η οποία ονομάζεται επίσης πραγματολογική διαταραχή της γλώσσας, αποτελεί μία νέα καταχώρηση στην πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Πριν από αυτό, η ιδέα των δυσκολιών κοινωνικής επικοινωνίας υπήρχε ως κριτήριο για άλλες διαταραχές, αλλά ποτέ ως ξεχωριστή διαταραχή.
Οι πραγματολογικές δυσκολίες των παιδιών με ΑΓΔ
Τα παιδιά με Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (εφεξής ΑΓΔ) συχνά αντιμετωπίζουν πραγματολογικές δυσκολίες, οι οποίες περιλαμβάνουν τις δυσκολίες με τη σωστή χρήση της γλώσσας σε κοινωνικά πλαίσια. Αυτές οι δυσκολίες μπορούν να εκδηλωθούν σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων συνομιλίας, της κατανόησης και χρήσης των μη λεκτικών μηνυμάτων και της ερμηνείας της αφηρημένης ή μεταφορικής χρήσης της γλώσσας.
Ένα παράδειγμα των πραγματολογικών γλωσσικών δυσκολιών είναι η δυσκολία των παιδιών με ΑΓΔ να παρατηρήσουν και να κατανοήσουν τηγλώσσα του σώματος. Αναφορικά με τις δυσκολίες κατανόησης της μεταφορικής χρήσης της γλώσσας — αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δυσκολία κατανόησης των αστείων, των σχημάτων λόγου, του σαρκασμού ή/και της ειρωνείας.
Τα παιδιά με ΑΓΔ μπορεί να μην καταλαβαίνουν ότι οι συζητήσεις περιλαμβάνουν μία εναλλαγή — μπορεί, δηλαδή, να διακόπτουν τον συνομιλητή τους ή να μιλάνε χωρίς να είναι η δική τους σειρά.
Advertising
Advertisements
Η πραγματολογική γλώσσα αποτελείται από τρεις κύριες δεξιότητες:
Τη χρήση της γλώσσας για συγκεκριμένο σκοπό, όπως για παράδειγμα για να πει κανείς γεια ή αντίο ή για να κάνει μία ερώτηση ή μία δήλωση.
Την αλλαγή της γλώσσας ανάλογα με το άτομο με το οποίο μιλάει κανείς ή την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Επί παραδείγματι, ένα παιδί μιλάει διαφορετικά στον δάσκαλό του από ό,τι στον μικρότερο αδελφό του ή μιλάει διαφορετικά στη σχολική τάξη από ό,τι στην παιδική χαρά.
Το να ακολουθεί κανείς τους κοινωνικούς κανόνες για τις συζητήσεις, όπως η εναλλαγή της σειράς στη συζήτηση, η διατήρηση του θέματος, ο σεβασμός του προσωπικού χώρου και η χρήση και η κατανόηση της γλώσσας του σώματος.
Η Jensen de López και οι συνεργάτιδές της (2022) διεξήγαγαν μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τις ρεαλιστικές παρεμβάσεις σε παιδιά με ΑΓΔ. Οι ερευνήτριες συμπεριέλαβαν 11 μελέτες οι οποίες πληρούσαν τα κριτήρια συμπερίληψης στην έρευνα.Οι μελέτες οι οποίες συμπεριλήφθηκαν επικεντρώθηκαν σε παρεμβάσεις για παιδιά με ΑΓΔ με μέσο όρο τα 3-18 έτη, οι οποίες είχαν ως στόχο να ενισχύσουν τις πραγματολογικές δεξιότητες του προφορικού λόγου. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν μονόγλωσσοι ομιλητές.
Ευρήματα
Οι παρεμβάσεις για την πραγματολογική γλώσσα σε παιδιά με ΑΓΔ επικεντρώνονται κυρίως στην ενθάρρυνση των δεξιοτήτων συζήτησης και αφήγησης, πολύ συχνά μέσω της αλληλεπίδρασης γονέα-παιδιού ή μέσω κοινών δραστηριοτήτων ανάγνωσης βιβλίων.
Υπήρχε υψηλός βαθμός μεταβλητότητας μεταξύ των μελετών παρέμβασης που συμπεριλήφθηκαν, ειδικά όσον αφορά την ένταση, τους στόχους της παρέμβασης και τα αποτελέσματα.Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η πραγματολογική παρέμβαση είναι εφικτή για όλα τα μοντέλα παροχής υπηρεσιών (ατομικά, μικρά και μεγάλα ομαδικά).
Ως εκ του ότι η αποτελεσματικότητα των υπαρχουσών μελετών ποικίλλει, είναι δύσκολο να δοθούν συστάσεις σχετικά με την ένταση και τη διάρκεια της πραγματολογικής γλωσσικής παρέμβασης.Εκτός από την παροχή της πραγματολογικής παρέμβασης απευθείας από έναν ειδικό, οι πραγματολογικές παρεμβάσεις μπορούν επίσης να πραγματοποιηθούν έμμεσα, εάν η παρέμβαση βρίσκεται υπό τη συνεχή επίβλεψη ενός ειδικού.
Advertising
Συμπεράσματα
Αυτή η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία της προώθησης και της άμεσης διδασκαλίας των πραγματολογικών δεξιοτήτων σε παιδιά με ΑΓΔ σε δομημένες παρεμβάσεις.Μια αφηγηματική σύνθεση των μελετών που συμπεριλήφθηκαν έδειξε ότι εκτός από την άμεση παρέμβαση, η έμμεση παρέμβαση μπορεί επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση των προφορικών πραγματολογικών δεξιοτήτων των παιδιών με ΑΓΔ.
Jensen de López, K. M., Kraljević, J. K., & Struntze, E. L. B. (2022). Efficacy, model of delivery, intensity and targets of pragmatic interventions for children with developmental language disorder: A systematic review. International journal of language & communication disorders, 57(4), 764–781. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12716
Σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2008) και ολοκλήρωσα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στην Ανάπτυξη του Παιδιού στο Τμήμα Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (2012). Το 2014, ξεκίνησα διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2018, υπερασπίστηκα επιτυχώς τη διατριβή μου με τίτλο (στην ελληνική γλώσσα): Η διερεύνηση της οργάνωσης του λεξιλογίου σε παιδιά που μιλούν Ελληνικά με δυσκολίες στη γλώσσα και τον αλφαβητισμό. Η διδακτορική διατριβή μπορεί να βρεθεί εδώ: https://discovery-pp.ucl.ac.uk/id/eprint/10077333/