Τα παιδιά με δυσλεξία αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκμάθηση (στη χρήση και στην καταμέριση) του γραπτού λόγου. Υπάρχουν αρκετά είδη δυσλεξίας, που αναφέρονται στην ανάγνωση, την ορθογραφημένη γραφή ή/και στα μαθηματικά. Η δυσλεξία πρόκειται για μια ειδική διαταραχή (ειδική μαθησιακή δυσκολία), καθώς οι δυσκολίες εμφανίζονται αποκλειστικά στον γραπτό λόγο και δεν συνδέονται με άλλα αναπτυξιακά προβλήματα. Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν κατά κανόνα κανονική ή υψηλότερη νοημοσύνη. Οι δυσκολίες δεν εμφανίζονται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και παρουσιάζονται ως μερική σχολική αποτυχία. Τα κύρια προβλήματα εμφανίζονται όταν το παιδί προσπαθεί να διαβάσει, να γράψει, να εκφραστεί προφορικά και ορισμένες φορές στον προσανατολισμό. Παρακάτω δίνονται κάποιες τεχνικές αντιμετώπισης των δυσκολιών της δυσλεξίας που μπορούν να εφαρμόσουν οι γονείς με τα παιδιά τους στο σπίτι, για τη βελτίωση των εν λόγω δυσκολιών.
Τεχνικές για την ανάγνωση
- Διάβασμα ανά δύο (paired reading): Το διάβασμα ανά δύο πρόκειται για μια τεχνική που βοηθά το παιδί να εξασκήσει την ικανότητά της ανάγνωσης. Το παιδί αρχικά διαβάσει μαζί με τον γονέα ένα κείμενο. Στη συνέχεια, το παιδί διαβάζει μόνο του το κείμενο και ο γονέας παρεμβαίνει, όπου χρειάζεται, για να διορθώσει τις λέξεις που το παιδί διαβάζει λανθασμένα. Δίνουμε χρόνο στο παιδί και όταν νιώσει έτοιμο διαβάζει αυτόνομα το κείμενο. Του ζητάμε να χτυπήσει το τραπέζι για να μας δείξει ότι είναι έτοιμο να συνεχίσει μόνο του. Εάν το παιδί κάνει λάθος, περιμένουμε 4″ για να το επισημάνουμε. Αν το λάθος είναι σημαντικό, ο γονέας πρέπει να κατευθύνει το παιδί προς το σωστό σημασιολογικό νόημα (να κατανοήσει δηλαδή το ίδιο το παιδί αν βγαίνει νόημα από αυτό που είπε). Αν το λάθος είναι μικρό ο γονέας ζητά από το παιδί να διαβάσει ξανά τη λέξη προσέχοντας τα γράμματά της. Εάν το παιδί δεν διαβάσει σωστά το κείμενο μετά από δύο προσπάθειες, ο γονέας δίνει τη λύση.
Τεχνικές για την ορθογραφία
- Αντιγραφή σωστού κειμένου: Όσο παρωχημένη και αν ακούγεται η εν λόγω τεχνική, αποτελεί μια πολύ σημαντική διαδικασία στην εκμάθηση του γραπτού λόγου, η οποία δεν πρέπει να παρακάμπτεται. Δίνουμε στο παιδί να αντιγράψει ένα κείμενο. Μπορούμε να αφήσουμε το παιδί να διαλέξει το κείμενο που θέλει να αντιγράψει (π.χ απόσπασμα από το αγαπημένο του βιβλίο ή κόμικ).
- Βασικοί κανόνες ορθογραφίας: Δεν παραλείπουμε ποτέ να υπενθυμίζουμε στα παιδιά τους βασικούς κανόνες ορθογραφίας. Κάθε φορά που το παιδί κάνει ένα ορθογραφικό λάθος, του ζητάμε να θυμηθεί τον βασικό κανόνα (π.χ. θηλυκά με -η, ρήματα με -ω). Μπορούμε να φτιάξουμε μαζί με το παιδί μας όμορφες καρτέλες των βασικών κανόνων, ώστε να βοηθούν το παιδί κάθε φορά που δυσκολεύεται με την ορθογραφία μιας λέξης.
- Αυτοδιόρθωση: Είναι πολύ βοηθητικό να βλέπει ένας μαθητής τα λάθη ενός άλλου ή το παιδί να διορθώνει μόνος του το γραπτό του από το βιβλίο, χωρίς να το βάζουμε μετά να αντιγράψει τις λανθασμένες λέξεις.
- Διαχωρισμός λέξεων και σημεία στίξης: Για να βοηθήσουμε το παιδί να εξασκηθεί στην ευανάγνωστη γραφή, ετοιμάζουμε ένα κείμενο χωρίς καθόλου σημεία στίξης και του ζητάμε να τα τοποθετήσει στις προτάσεις. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορους συμβολισμούς που θα κάνουν τη διαδικασία πιο βοηθητική και ευχάριστη (π.χ. γράφουμε την τελεία με κόκκινο χρώμα για να σταματήσουμε την πρόταση, όπως το κόκκινο φανάρι σταματά το αυτοκίνητο). Ακόμα, μπορούμε να δώσουμε στο παιδί ένα κείμενο με ενωμένες όλες τις λέξεις και να του ζητήσουμε να τις διαχωρίσει. Για αυτήν την άσκηση χρήσιμο εργαλείο αποτελούν τα τετράδια μαθηματικών με κουτάκια, όπου το παιδί γράφει ένα γράμμα σε κάθε κουτάκι και αφήνει ένα κενό κουτάκι από την μία λέξη στην άλλη.
Τεχνικές για την γραπτή έκφραση
- Το ακροατήριο: Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να γράφουν όσο συχνότερα γίνεται μικρά ή μεγαλύτερα κείμενα. Eπειδή όμως η διαδικασία της συγγραφής ενός κειμένου αποτελεί μια δυσάρεστη διαδικασία για ένα παιδί με δυσλεξία, είναι σημαντικό να τους δίνουμε αφορμές για γράψιμο και να τους δημιουργούμε την αίσθηση του ακροατηρίου. Τους δίνουμε δηλαδή κίνητρα να γράψουν χρήσιμα κείμενα και όχι κείμενα που σκοπό έχουν τη βαθμολόγηση. Αναθέτουμε στα παιδιά να γράψουν τη λίστα με τα ψώνια, να κρατούν βιβλίο συνταγών, να μελετούν διαφημιστικά φυλλάδια, να μας αφήνουν προσωπικά σημειώματα.
- Συγγραφή κειμένου με παροχή αρχής-μέσης ή τέλους: Δίνουμε στα παιδιά την αρχή, τη μέση ή το τέλος μιας ιστορίας (μπορεί να είναι μια πραγματική ιστορία που έχει συμβεί στο παιδί) και του ζητάμε να ολοκληρώσει το κείμενο. Έπειτα, διαβάζουμε αυτό το κείμενο ή δίνουμε το χαρτί σε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας, για να του γνωστοποιήσουμε την ιστορία.
Τεχνικές για τον προσανατολισμό
- Ρολόι, ημερολόγιo: Μαθαίνουμε στο παιδί να χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του το ρολόι και το ημερολόγιο, ώστε να εξοικειώνεται με τον γενικότερο προσανατολισμό.
- Ακροστιχίδες: Χρησιμοποιούμε ακροστιχίδες για να βοηθήσουμε το παιδί να απομνημονεύσει πράγματα. (π.χ ΙΑΣΟΝ=Iούλιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος).
- Εικονογραφήματα: Η εικονογράφηση βοηθά πολύ τα παιδιά με δυσλεξία τόσο στον προσανατολισμό όσο και στην ορθογραφία.
Οι παραπάνω τεχνικές αντιμετώπισης των δυσκολιών της δυσλεξίας πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια στα παιδιά, αλλά με τρόπο που να μην τα αγχώνουν. Αποτελούν τεχνικές εξάσκησης και θα πρέπει να λαμβάνονται από τα παιδιά περισσότερο ως παιχνίδι παρά ως μάθημα. Εκφράζουμε πάντα την εμπιστοσύνη μας στα παιδιά και τα ενθαρρύνουμε στην προσπάθειά τους, χωρίς να κάνουμε πολλές παρατηρήσεις και διορθώσεις. Στις περιπτώσεις που πρέπει να διορθώσουμε, αποδοκιμάζουμε την πράξη και ποτέ το ίδιο το παιδί! Πρέπει να προσπαθείτε να αναθέτετε στα παιδιά περισσότερες μη μαθησιακές δραστηριότητες και να δείχνετε επιείκεια με μέτρο. Kαι να θυμάστε: στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε το παιδί μας με δυσλεξία, βασιζόμαστε πάντα στο συναίσθημά μας!
