Η συναισθηματική νοημοσύνη (Emotional Intelligence) είναι σχετικά ένας νέος συμπεριφορικός όρος στο χώρος της ψυχικής υγείας, ο οποίος έγινε ευρέως γνωστός ιδιαίτερα το 1995 στο βιβλίο Emotional Intelligence του Daniel Goleman. Αν θέλουμε να δώσουμε έναν ορισμό της συναισθηματικής νοημοσύνης θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κανείς τα δικά του συναισθήματα και αντίστοιχα των άλλων, διακρίνοντάς τα και να αποδώσει ονομασίες στις διαθέσεις του σύμφωνα με τις συναισθηματικές πληροφορίες.
Μάλιστα η συναισθηματική νοημοσύνη είναι εξίσου μετρήσιμη όπως και η γνωστική νοημοσύνη, μέσω εργαλείων μέτρησης των χαρακτηριστικών της συναισθηματικής νοημοσύνης, τα οποία αντικατοπτρίζονται συνήθως σε ερωτηματολόγια, όπως το πιο διαδεδομένο “Ερωτηματολόγιο χαρακτηριστικών συναισθηματικής νοημοσύνης’’, το οποίο μετρά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ατόμων. Τα αποτελέσματα του τεστ συσχετίζονταν με συγκεκριμένα θετικά (εξωστρέφεια, ειλικρίνεια, ευσυνειδησία) ή αρνητικά (αλεξιθυμία, νευρωτισμός) χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, των ανθρώπων ανάλογα το ποιόν της έρευνας.
Κάτι πολύ σημαντικό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε για να κατανοήσουμε εις βάθος τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι ότι η συναισθηματική νοημοσύνη δεν είναι συνώνυμη της γνωστικής νοημοσύνης. Αυτό προκύπτει από την αρχική διάκριση της γνωστικής λειτουργίας από την συναισθηματική λειτουργία του εγκεφάλου. H περιοχή της γνωστικής λειτουργίας του εγκεφάλου περιλαμβάνει λειτουργίες όπως «ανθρώπινη μνήνη», «αιτιολόγηση», «κρίση» και «αφηρημένη σκέψη». Αντίθετα, τα συναισθήματα ανήκουν στη συναισθηματική περιοχή του εγκεφάλου, περιλαμβάνοντας τις διαθέσεις και τις εκτιμήσεις. Έτσι ο ορισμός της συναισθηματικής νοημοσύνης αποκτά ένα επιπλέον χαρακτηριστικό, αυτόν της σύνδεσης με τη γνωστική νοημοσύνη. Αξίζει να συμπληρώσουμε ότι τα συναισθήματα έχουν την ικανότητα να εναλλάσσουν και να καθορίζουν την σκέψη αλλά όχι απαραίτητα να μετατρέπουν τα άτομα σε πιο έξυπνα (αυτό προκύπτει από το θυμικό αν ζούσε θα έλεγε ο Πλάτωνας). Οπότε και με την κοινή λογική στους πιο αισιόδοξους ανθρώπους η ζωή ή ακόμη και η μέρα φαίνεται καταπληκτική και ιδανική σε σύγκριση με τους πεσιμιστές που δε βλέπουν μία χαραμάδα φωτός να ξεπροβάλει από το αρνητικό φάσμα.
Είναι γεγονός ότι η συναισθηματική νοημοσύνη διαφέρει από τη γνωστική και αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ακόμα και τα άτομα με υψηλό δείκτη IQ και διαπρεπείς ακαδημαϊκές γνώσεις δεν έχουν πάντα ανάλογη επιτυχία στις διαπροσωπικές και επαγγελματικές τους σχέσεις, αντιμετωπίζοντας συνήθως προβλήματα προσαρμοστικότητας και κοινωνικοποίησης. Σύμφωνα μάλιστα με τον Daniel Goleman, συγγραφέα του Emotional Intelligence, αναφέρει ότι «το IQ συνεισφέρει μόνο κατά 20% στη μελλοντική επιτυχία και ισορροπία του ατόμου, ενώ το 80% βασίζεται στην ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (EQ).»
Συμπερασματικά, τα βασικά στοιχεία της συναισθηματικής νοημοσύνης που μπορούμε να παρουσιάσουμε σύμφωνα με τον Daniel Goleman είναι:
- να ρυθμίζει τη Διάθεσή του
- να ελέγχει τις Ψυχολογικές Διακυμάνσεις του, ώστε να μην επηρεάζουν την κρίση του
- να έχει την ικανότητα να Συμπάσχει
- να έχει Ενσυναίσθηση
- να Συναισθάνεται με τους Συνανθρώπους του
- να έχει Θετική Αισιόδοξη Σκέψη και να ελπίζει θετικά σε κάτι καλύτερο (Daniel Goleman, 1995).
Πηγές:
Mayer D.J. & Salovey P.(1995) What is
, Chapter 1, p.g. 4-5.
Αλεξιάδου Ε. Κ. (2007). Διαχείριση αλλαγής και ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης, Μεταπτυχιακή εργασία, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Ελλάδα.
Θανοπούλου Τ., (2017). Γιατί η συναισθηματική νοημοσύνη είναι πιο σημαντική από το δείκτη νοημοσύνης, Huffpost, Aνακτήθηκε από: https://www.huffingtonpost.gr/gina-thanopoulou/-_9509_b_14218284.html
