Οι γυναίκες στην Αντίσταση αποτελούν αναμφίβολα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ζητήματα της ιστορίας της Αντίστασης στην Ελλάδα. Σχεδόν όλοι μας έχουμε ακούσει ιστορίες για τις περιβόητες “αντάρτισσες” και τα κατορθώματά τους.
Ταυτόχρονα, όμως, γνωρίζουμε λίγα για αυτές τις ηρωίδες. Ποιες ήταν, ποια η αντιμετώπισή τους και πως κατάφεραν να σπάσουν το στερεότυπο του άνδρα-αντάρτη σε τόσο δύσκολες εποχές;
Οι “αντάρτισσες” και οι “νύφες της Βέρμαχτ”
Δεν ήταν λίγες οι γυναίκες που κατετάγησαν στον ΕΛΑΣ και ανέβηκαν στα βουνά μαζί με τους αντάρτες. Οι ιστορίες τους παραμένουν στο σκοτάδι.
Η Κ.Μ. γεννήθηκε στην Αν. Θράκη. Ήλθε στην Ελλάδα ως πρόσφυγας το 1922 και παντρεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. Η ιστορία της λέει πολλά:
Ο άντρας μου ήταν στους κομμουνιστές. Εγώ ούτε ήξερα τι είναι αυτοί. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί, έφυγε στα βουνά κι εγώ έμεινα με τα παιδιά στην μάνα μου. Μια μέρα ήλθε μαζί με άλλους και με πήρανε κι εμένα με το ζόρι στα βουνά. Έλεγαν [ότι] έπρεπε να μπω να πολεμήσω τους Γερμανούς και να μπω στην Αντίσταση. Μετά, ο καθένας μάζεψε την γυναίκα του και στο τέλος ανεβήκαμε όλες στα βουνά και γίναμε όλες αντάρτισσες.
Η Π.Λ. ήταν και αυτή μία από τις αντάρτισσες. Γεννήθηκε το 1926 στο Μεσολόγγι. Στην μαρτυρία της, αναφέρει πως δραπέτευσε από τους Γερμανούς και εντάχθηκε στην Αντίσταση.
Μας πιάσανε οι Γερμανοί. Τρεις κοπέλες. Μας φοβέριζαν ότι θα μας εκτελούσαν το βράδυ. Μια στιγμή, ο φύλακας ξέχασε την πόρτα από το κρατητήριο ανοιχτή. Βγήκα έξω. Εκείνη την στιγμή, περνούσε ένας φύλακας. Χωρίς πολλά πολλά, πήγα από πίσω του χωρίς να με δει και κατέβαινα την σκάλα μην βγάζοντας ούτε άχνα! Άγιο είχα. Ευτυχώς, δεν με κατάλαβε. Μόλις βγήκα, από το κτήριο, έτρεχα και δεν κοίταζα πίσω. Μετά πήγα βρήκα τον αδελφό μου που ήταν κομμουνιστής και του είπα ότι θέλω να μπω κι εγώ στην Αντίσταση. Στην αρχή, όλοι στα βουνά μας κοιτούσαν με μισό μάτι, γιατί ήμασταν γυναίκες. Έλεγαν ότι είμαστε αδύναμες. Αμ δε, μετά μαζευτήκαμε πολλές και γίναμε και καλύτερες!
Υπήρξαν, όμως και αυτές που έπεσαν θύματα. Πολλές γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού και ορισμένες έφεραν στον κόσμο τα παιδιά των κατακτητών. Άλλες ακολούθησαν τον Γερμανό πατέρα του παιδιού στην Γερμανία υποφέροντας στα χέρια των εθνικοσοσιαλιστικών ιδεών, άλλες εγκατέλειψαν για πάντα αυτά τα παιδιά, ενώ κάποιες άλλες αυτοκτόνησαν μην αντέχοντας το ψυχολογικό και ηθικό βάρος.
Λέλα Καραγιάννη, Μαρία Δημάδη: γυναίκες της πόλης στην Αντίσταση
Η Λέλα Καραγιάννη ήταν η γυναίκα που δημιούργησε το δικό της κατασκοπευτικό δίκτυο κατά την Κατοχή. Ίδρυσε και χρηματοδότησε την αντιστασιακή οργάνωση “Μπουμπουλίνα” μετατρέποντας το σπίτι της σε αρχηγείο. Μέλη της οργάνωσης έγιναν αμέσως τα παιδιά της και ο Σμυρνιός σύζυγός της, Γεώργιος Καραγιάννης.
Από την πρώτη στιγμή, η δράση της ήταν πολυποίκιλη: φυγάδευε Βρετανούς στρατιώτες στο Κάιρο, προκαλούσε δολιοφθορές στις κατοχικές δυνάμεις και συγκέντρωνε πληροφορίες για δωσίλογους. Το 1944, συνελήφθη έπειτα από ενέδρα και εκτελέστηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.
Λίγο βορειότερα, στο Αγρίνιο, η Μαρία Δημάδη οργανώνει το δικό της δίκτυο. Το 1942, η Δημάδη ξεκινά να εργάζεται στο γερμανικό Φρουραρχείο του Αγρινίου ως διερμηνέας, καθώς γνωρίζει άπταιστα γερμανικά και γαλλικά.
Καταφέρνει, έτσι να υποκλέπτει πληροφορίες για τις κινήσεις των γερμανικών στρατευμάτων στην περιοχή και να ενημερώνει τους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Αρκετές φορές μεσολαβεί για την απελευθέρωση κρατουμένων και μελών της Αντίστασης.
Εκτελέστηκε το 1944 από μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας.
