Πηγή εικόνας: ethnos.gr
Ο Καιάδας είναι ένα σπηλαιοβάραθρο που συνδέεται με τον πολύ γνωστό μύθο των Σπαρτιατών σχετικά με την ρίψη ασθενικών παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά εκείνα που είχαν γεννηθεί με κάποιο «ελάττωμα», ρίχνονταν στον Καιάδα αφού δε θα πρόσφεραν τίποτα στην κοινωνία μελλοντικά.
Ο μύθος
Λέγεται πως ο μύθος ταυτίστηκε με μια αναφορά του Πλουτάρχου στο βίο του Λυκούργου σχετικά με τους «Αποθέτες». Σύμφωνα με αυτή, οι Σπαρτιάτες οδηγούσαν τα νεογέννητα παιδιά σε μια επιτροπή γερόντων. Η επιτροπή έκρινε αν το παιδί θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ικανό πολίτη της Σπάρτης και ανακοίνωνε την απόφασή της. Αν το πόρισμα ήταν αρνητικό, το βρέφος οδηγούνταν στο συγκεκριμένο βάραθρο για να πεθάνει. Η έρευνα υποστήριζε πως μεταξύ των βρεφών περιλαμβάνονταν εκείνα με βαριές δυσμορφίες κι όχι ελαφρές αναπηρίες.
Οι αποκαλύψεις των ανασκαφών
Το 1983 πραγματοποιήθηκε ανασκαφή στον Καιάδα και ακολούθησε η δημοσίευση της Γεωλογικής και Ανθρωπολογικής Έκθεσης. Διαπιστώθηκε λοιπόν πως στο βαθύτερο τμήμα του βαραθρώδους σπηλαίου υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός οστών. Η μελέτη τους, μάλιστα, απέδειξε πως επρόκειτο για ανθρώπινα οστά και προέρχονταν από ολόκληρα σώματα που είχαν ριχτεί στο βάραθρο.
Ακόμη, εντοπίστηκαν οστά σε φυσικές σχισμές ή εσοχές των κατακόρυφων τοιχωμάτων, σε μεγάλο ύψος μάλιστα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει την ύπαρξη εισόδου στο ανώτερο τμήμα του σπηλαίου. Τα σκελετικά κατάλοιπα δηλαδή που βρέθηκαν σε τέτοιο ύψος, πιθανόν να ανήκαν σε άτομα που συγκρατήθηκαν κατά την πτώση τους ή αναρριχήθηκαν για να φτάσουν στην έξοδο.
Ο προσδιορισμός του φύλου και της ηλικίας
Στη συνέχεια, ελέγχθηκαν τα ευρήματα και αποδείχτηκε ότι τα οστά που είχαν εντοπιστεί προέρχονταν από 17 διαφορετικά άτομα τουλάχιστον. Τα περισσότερα οστά ανήκαν σε άτομα ηλικίας 20 με 30 ετών, ελάχιστα αφορούσαν άτομα μεταξύ 30 και 40 ετών ενώ μόνο μία περίπτωση σχετιζόταν με παιδί ηλικίας μόλις 10 ετών.
Μάλιστα, φανερώθηκε πως το μεγαλύτερο ποσοστό οστών ανήκε σε άνδρες ενώ μικρότερο σε γυναίκες. Παράλληλα, αναγνωρίστηκαν σκελετικά κατάλοιπα που ανήκουν σε κατσίκια. Αυτό πάντως που αποδεικνύεται είναι πως το βάραθρο αποτελείται κυρίως από ανθρώπινο σκελετικό υλικό. Συμφωνεί λοιπόν με τις μαρτυρίες σχετικά με τη παράδοση του Καιάδα και την ρίψη ανθρώπων.
Ποιοι τελικά ρίχνονταν στον Καιάδα
Οι ανασκαφές απέδειξαν πως ο Καιάδας δεν αποτελούσε χώρο ρίψης ασθενικών παιδιών, αφού δεν βρέθηκαν καθόλου οστά ατόμων μικρής ηλικίας. Λέγεται, λοιπόν, πως οι αιχμάλωτοι πολέμου αλλά και οι προδότες της Σπάρτης έβρισκαν ατιμωτικό θάνατο με ρίψη στο βάραθρο. Εξάλλου, όπως φαίνεται σε πολλά αρχαία κείμενα αλλά και στα ίδια τα ομηρικά έπη, η ταφή ενός νεκρού αποτελούσε ύψιστη τιμή. Αντίθετα, το να αφεθεί ένα σώμα άταφο σήμαινε πως η ψυχή δεν θα έβρισκε ποτέ γαλήνη.
Το γεγονός πως οι Σπαρτιάτες δεν έριχναν παιδιά στον Καιάδα μπορεί να αποδειχθεί άλλωστε και από την περίπτωση του Αγησίλαου. Ο Αγησίλαος, βασιλιάς της Σπάρτης, διαδέχθηκε τον αδερφό του σε μεγάλη ηλικία και μάλιστα ήταν χωλός. Επομένως, πώς ήταν δυνατόν να γλίτωσε ένας άνδρας που γεννήθηκε με σωματική δυσμορφία και να μη βρήκε θάνατο σε βρεφική ηλικία;
Στα σχολικά μας χρόνια διδαχθήκαμε πως οι Σπαρτιάτες, επιδιώκοντας την ανωτερότητά τους, πετούσαν στον Καιάδα όλα εκείνα τα βρέφη που είχαν γεννηθεί με κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Τελικά, ευτυχώς αποδείχθηκε πως κάτι τέτοιο δεν ίσχυε και σίγουρα δεν είναι η μόνη ιστορία που αλλιώς τη διδαχθήκαμε και αλλιώς συνέβη πραγματικά.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο
Kαιάδας. Ο μεγαλύτερος μύθος της σχολικής ιστορίας για την αρχαία Ελλάδα. Γιατί οι Σπαρτιάτες δεν πέταγαν στη χαράδρα ασθενικά και ανάπηρα παιδιά (drone). Ανακτήθηκε από http://www.mixanitouxronou.gr/o-mithos-tou-keada-spartiates-den-petagan-sti-charadra-ta-asthenika-pedia-alla-prodotesegklimaties-ke-echmalotous/ (τελευταία πρόσβαση 16.5.21)
Θέμελης Π. Καιάδας. Ανακτήθηκε από https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/15-9.pdf (τελευταία πρόσβαση 16.5.21)
