Οι χειρονομίες προβλέπουν τις επερχόμενες λέξεις

Το παρόν άρθρο, με τίτλο Οι χειρονομίες προβλέπουν τις επερχόμενες λέξεις, θα παρουσιάσει τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης μελέτης που έδειξε ότι οι ακροατές χρησιμοποιούν τις χειρονομίες για να προβλέψουν τις επερχόμενες λέξεις στον λόγο τους.

Στις συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο, οι ομιλητές χρησιμοποιούν τις κινήσεις των χεριών τους για να δώσουν νόημα. Αλλά, χρησιμοποιούν πράγματι οι ακροατές αυτές τις χειρονομίες για να προβλέψουν τί μπορεί να πει κάποιος στη συνέχεια; Σε μια μελέτη από επιστήμονες του Ινστιτούτου Ψυχογλωσσολογίας Max Planck και του Πανεπιστημίου Radboud στο Ναϊμέχεν η οποία χρησιμοποίησε εικονικά avatar, οι επιστήμονες δείχνουν ότι οι ακροατές χρησιμοποίησαν τις χειρονομίες του avatar για να προβλέψουν την επερχόμενη ομιλία. Τόσο τα δεδομένα συμπεριφοράς όσο και τα δεδομένα από τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα έδειξαν ότι οι χειρονομίες διευκολύνουν την επεξεργασία της γλώσσας, καταδεικνύοντας την πολυτροπική φύση της ανθρώπινης επικοινωνίας. 

Οι άνθρωποι μπορεί να κουνούν τα δάχτυλά τους όταν μιλάνε για την πληκτρολόγηση, απεικονίζοντας την κίνηση της «πληκτρολόγησης». Το να βλέπουν ουσιαστικές κινήσεις των χεριών – που ονομάζονται επίσης εικονικές χειρονομίες – βοηθά τους ακροατές να επεξεργάζονται την προφορική γλώσσα. «Γνωρίζουμε ήδη ότι οι ερωτήσεις που παράγονται με εικονικές χειρονομίες λαμβάνουν ταχύτερες απαντήσεις στη συζήτηση», λέει η πρώτη συγγραφέας Marlijn ter Bekke.

Οι κινήσεις των χεριών μπορεί να επιταχύνουν την επεξεργασία της γλώσσας επειδή βοηθούν στην πρόβλεψη του τί πρόκειται να συμβεί. «Οι χειρονομίες συνήθως ξεκινούν πριν την απόκριση του συνομιλητή (όπως η λέξη «πληκτρολόγηση»), επομένως δείχνουν ήδη κάποιες πληροφορίες σχετικά με το τί μπορεί να πει στη συνέχεια ο ομιλητής», εξηγεί η Ter Bekke.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Για να διερευνήσουν εάν οι ακροατές χρησιμοποιούν τις χειρονομίες για να προβλέψουν την επερχόμενη ομιλία, οι ερευνητές αποφάσισαν να εκτελέσουν δύο πειράματα, χρησιμοποιώντας οπτικά avatar. «Χρησιμοποιήσαμε εικονικά avatar επειδή μπορούμε να ελέγξουμε με ακρίβεια τί λένε και πώς κινούνται, κάτι που είναι καλό για την εξαγωγή συμπερασμάτων από τα πειράματα. Ταυτόχρονα, φαίνονται φυσικά».

Πρόβλεψη της λέξης-στόχου

Στο πρώτο πείραμα, οι συμμετέχοντες άκουγαν ερωτήσεις που έθετε το avatar, όπως “Πόσο χρονών ήσασταν όταν μάθατε να … πληκτρολογείτε;”, με μια παύση πριν από τη λέξη-στόχο (“πληκτρολόγηση”). Το avatar είτε έκανε μια χειρονομία πληκτρολόγησης, μια άνευ νοήματος κίνηση (όπως ένα ξύσιμο του χεριού) είτε δεν έκανε καμία κίνηση.

Οι συμμετέχοντες άκουγαν την ερώτηση μέχρι τη λέξη-στόχο και τους ζητήθηκε να μαντέψουν πώς θα συνεχιζόταν. Όπως αναμενόταν, οι συμμετέχοντες προέβλεπαν τη λέξη-στόχο (για παράδειγμα, “πληκτρολόγηση”) πιο συχνά όταν είχαν δει την αντίστοιχη χειρονομία.

Εγκεφαλικά κύματα

Στο δεύτερο πείραμα, μία διαφορετική ομάδα συμμετεχόντων απλώς άκουγε τις ερωτήσεις που παίζονταν πλήρως. Η εγκεφαλική τους δραστηριότητα καταγράφηκε με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Κατά τη διάρκεια της σιωπηλής παύσης πριν από τη λέξη-στόχο, οι χειρονομίες επηρέαζαν τα εγκεφαλικά κύματα που συνήθως σχετίζονται με την προσμονή.

Advertising

Μετά τη λέξη-στόχο, οι χειρονομίες επηρέαζαν τις εγκεφαλικές αντιδράσεις που υποδεικνύουν πόσο δύσκολο είναι να κατανοηθεί μια λέξη (μειωμένο φαινόμενο N400). Αφού είδαν τις χειρονομίες, οι άνθρωποι βρήκαν ευκολότερο να επεξεργαστούν την έννοια της επερχόμενης λέξης. «Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ακόμα και όταν οι συμμετέχοντες απλώς ακούν, χρησιμοποιούν χειρονομίες για να προβλέψουν τί μπορεί να πει κάποιος στη συνέχεια», καταλήγει η Ter Bekke.

Ρομπότ και εικονικά avatar

«Η μελέτη μας δείχνει ότι ακόμα και οι χειρονομίες που παράγονται από ένα εικονικό avatar διευκολύνουν την επεξεργασία της γλώσσας. Αν θέλουμε οι τεχνητοί παράγοντες (όπως τα ρομπότ ή τα εικονικά avatar) να γίνονται εύκολα κατανοητοί και με ανθρώπινο τρόπο, θα πρέπει όχι μόνο να επικοινωνούν με ομιλία, αλλά και με ουσιαστικές χειρονομίες».

Το παρόν άρθρο, με τίτλο Οι χειρονομίες προβλέπουν τις επερχόμενες λέξεις, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.

Βιβλιογραφία

Marlijn ter Bekke, Linda Drijvers, Judith Holler. Co-Speech Hand Gestures Are Used to Predict Upcoming MeaningPsychological Science, 2025; DOI: 10.1177/09567976251331041

Advertising

Max Planck Institute for Psycholinguistics. (2025, April 22). Listeners use gestures to predict upcoming words. ScienceDaily. Retrieved April 26, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/04/250422131205.htm

Σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2008) και ολοκλήρωσα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στην Ανάπτυξη του Παιδιού στο Τμήμα Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (2012). Το 2014, ξεκίνησα διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2018, υπερασπίστηκα επιτυχώς τη διατριβή μου με τίτλο (στην ελληνική γλώσσα): Η διερεύνηση της οργάνωσης του λεξιλογίου σε παιδιά που μιλούν Ελληνικά με δυσκολίες στη γλώσσα και τον αλφαβητισμό. Η διδακτορική διατριβή μπορεί να βρεθεί εδώ: https://discovery-pp.ucl.ac.uk/id/eprint/10077333/

Περισσότερα από τη στήλη: Πειράματα στην Ψυχολογία

Πειράματα στην Ψυχολογία

Το φαινόμενο της συμμόρφωσης: Γιατί ακολουθούμε το πλήθος;

Στην καθημερινότητά μας, οι άνθρωποι επηρεαζόμαστε — συνειδητά ή ασυνείδητα — από τις πράξεις, τις…

Πειράματα στην Ψυχολογία

Το σύνδρομο του θεατή: Όταν όλοι βλέπουν, αλλά κανείς δεν πράττει

  Έχεις βρεθεί ποτέ μπροστά σε μια κατάσταση όπου κάποιος χρειάζεται βοήθεια και κανείς γύρω…

Πειράματα στην Ψυχολογία

Ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά και βλέμμα: Υπάρχει σχέση;

Ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά και βλέμμα: Υπάρχει σχέση; Το παρόν άρθρο, με τίτλο Ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά και βλέμμα:…

Πειράματα στην Ψυχολογία

Περιορισμός χρήσης smartphone και βελτίωση ψυχικής υγείας

  Το παρόν άρθρο με τίτλο περιορισμός χρήσης smartphone και βελτίωση ψυχικής υγείας, θα παρουσιάσει…

Πειράματα στην Ψυχολογία

Νοημοσύνη και λήψη αποφάσεων στην εφηβεία

Το παρόν άρθρο Το παρόν άρθρο εστιάζει στη νοημοσύνη και τη λήψη αποφάσεων στην εφηβεία.…

Πειράματα στην Ψυχολογία

Προβλέπει η μουσική αντίληψη τη δυσλεξία;

Το παρόν άρθρο Σχετίζεται η μουσική αντίληψη με τη δυσλεξία; Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι…

Πειράματα στην Ψυχολογία

Παιδικά προγράμματα και λεξιλογική ανάπτυξη

Το παρόν άρθρο Το παρόν άρθρο εστιάζει στο εάν τα παιδικά τηλεοπτικά προγράμματα συμβάλλουν στη…