Ανασυνθέτοντας το πληθωρικό μωσαϊκό της καλλιτεχνικής δημιουργίας που οργιάζει σε διαρκώς νέα επινοούμενα καλλιτεχνικά σταυροδρόμια και ορίζοντες, οι σύγχρονοι καλλιτέχνες δημιουργούν όλο και περισσότερες καλλιτεχνικές κολεκτίβες, και στροβιλιζόμενοι στα δίχτυα των επιρροων των ρευμάτων του φουτουρισμού, του ντανταισμου, της ποπ αρτ, του σουρρεαλισμού, της ύστερης τέχνης επιχειρούν ανεξάντλητες πειραματικές ακροβασίες, αμφισβητώντας τον γραμμικό και εμπορευματικό χαρακτήρα που πολλές φορες εκβιάζεται στην τέχνη. Γι’ αυτό πολλές ομάδες καλλιτεχνών στην Ευρώπη, επιλέγουν να οργανωθούν και να ξεδιπλώσουν την δημιουργική τους “μανία”, σε αντιιεραρχικές και αυτοδιευθυνόμενες συλλογικοτητες, με στόχο να προωθήσουν ακόμα πιο αυθεντικά τα έργα που δημιουργούν αλλά και να απεμπλακούν από τις κερδοσκοπικές αποστειρώσεις της αστικής εμπορευματικής τέχνης.
Ο αριθμός των συλλογικοτήτων που επιδίδονται σε αυτόν τον πρωτότυπο τροπο οργάνωσης, επικοινωνίας και προώθησης της τέχνης τους, δεν παύει να αυξάνεται στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης.
1. Collectivo Utopico
Πρόκεται για μία συλλογικότητα με έδρα την Ισπανία και έντονα διεθνικό, διαπολιτισμικό και συμπεριληπτικό χαρακτήρα. Αποτελείται από 7 καλλιτέχνες που προέρχονται από την Αργεντινή, την Βραζιλία και την Ελβετία. Στόχος του πρότζεκτ είναι η δημιουργία μιαα μικροκοινότητας που διερευνά τις αυτοοργανωμένες κοινότητες. Οι καλλιτέχνες που την απαρτίζουν προέρχονται απο διαφορετικά καλλιτεχνικά περιβαλλονται και με διαφορετικες προσλαμβάνουσες και δραστηριοποιουνται στον χώρο του παραστατικού κοινωνικού και πολιτικού θεάτρου και της performance με έμφαση σε κοινωνικά ζητήματα. Βασική μέθοδος που χρησιμοποιούν είναι ο πειραματισμός με τον χώρο και η δημιουργία έργων με έντονη συμμετοχή του κοινού.
2. La fura dels baus
Άλλη μία σπουδαία περίπτωση κολεκτίβας που εδράζεται στην Καταλονία της Ισπανίας και ασχολείται με το σύγχρονο θέατρο, την τεχνική της performans και του έντονου άμεσου αυτοσχεδιασμού. Ιδρύθηκε το 1979 στην πόλη Μογιά και αποτελεί μία από τις πιο γνωστές και χαρακτηριστικές συλλογικότητες στον χώρο του θεάτρου στην Ευρώπη. Ξεχωρίζουν για το προκλητικό, τολμηρό και πειραματικό στυλ τους και για την αξιοποίηση μεθόδων των παραστατικών τεχνών, του “ψηφιακού θεάτρου” συνδυάζοντας ήχο, δράση, βίντεο, ακροβατικά και τεχνολογικά εφέ. Έχουν δώσει μεγάλες παραστάσεις και έχουν συμμετάσχει σε γνωστά φεστιβάλ παγκοσμίου βεληνεκούς, ενώ έχουν συμμετέχει σε διαφημισεις. Επίσης, ο θίασος εχει κάνει παραστάσεις και σχετικές με την Όπερα και εχει αποδωσει την Ατλαντίδα του Μάνουελ Δε Φάγια, το Μαρτύριο του Άγιου Σεβαστιανού, του Κλωντ Ντεμπυσί, καθώς και την Καταδίκη του Φάουστ του Εκτόρ Μπερλιόζ, στο φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, το 1999.
3. Rimini Protokoll
Εδώ πρόκεται για μια θεατρική συλλογικότητα που ιδρύθηκε το 2000 στην Γερμανία από τους Helgard Haug, Stefan Kaegi, and Daniel Wetzel. Δραστηριοποιούνται στον χώρο του πειραματικού θεάτρου, όπου ξεχωρίζουν για την ένταξη του στοιχειου του ντοκιμαντέρ σαν πειραματική τεχνική στην θεατρική perfomance, όπου χρησιμοποιούν πραγματικά πρόσωπα και ιστορίες, με θεατρικά στοιχεία, τεχνικές αυτοσχεδιασμού και εμπνέονται από ιδιότητες και λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής. Συνεργάζονται πολύ συχνά με ανθρώπους της καθημερινης ζωής, αναδεικνύοντας τις εμπειρίες, τον ρουχισμό και πραγματικές ιστορίες. Ακομη, εστιάζουν πολύ στην σκηνή των δημοσίων χώρων. Τα έργα τους αφορούν την εξερεύνηση κοινωνικοπολιτικών ζητημάτων και δίνουν έμφαση στην ζωηρή αλληλεπίδραση με το κοινό κατά την διάρκεια των παραστάσεων τους, όπου συχνά τους μεταφέρουν σε ασυνήθιστους και περιπετειώδεις χώρους και αποπειρώνται να άρουν τα όρια ανάμεσα στο πραγματικό και το υπερπραγματικό.
4. Superflex
Οι Superflex είναι μια κολλεκτίβα με βάση τη Δανία και την συνθέτουν τρεις Δανοί καλλιτέχνες. Ιδρύθηκε το 1993 από τους Jakob Fenger, Rasmus Nielsen και Bjørnstjerne Christiansen. Βασικός πυρήνας των καλλιτεχνικων τους δημιουργιών είναι η ριζικη αμφισβήτηση των κυρίαρχων οικονομικων δυνάμεων και μια ισχυρή αντικαπιταλιστική κριτική μέσω των έργων τους. Και αυτοί εστιάζουν σε μεγάλο βαθμό στην αμεσότητα της μετοχής του κοινού στις perfomances τους και έχουν μετονομάσει τα διάφορα προτζέκτ τους σε εργαλεία που στοχεύουν στην ανατροπή και μετασχηματισμό του ηγεμονεύοντος συστήματος εξουσίας. Το πολύ ενδιαφερον με αυτή την ομάδα καλλιτεχνών είναι ότι έχουν τολμήσει εναλλακτική μορφή τρόπου παραγωγής (supergas) και διανομής εμπορευμάτων στην Βραζιλία, την, Ταιλάνδη καο στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικό είναι το Guaraná project όπου ανέπτυξαν ένα ποτο μαζί με τοπικούς γεωργούς που καλλιεργούν φυτείες και εκτάσεις πλούσιες σε καφεόδεντρα από το φυτό guarana. Έχουν πραγματοποιήσει ποικίλες εκθέσεις στο εξωτερικό οι μερικές από τις γνωστότερες είναι σε πρεμιέρες στην Κορέα, την Σανγκάη, τη Βενετία και την Κωσταντινούπολη.
5. 3Steps
Μια εναλλακτική γερμανικη συλλογικότητα που δραστηριοποιείται από τους δίδυμους Kai Harald Krieger και Uwe Harald Krieger. Ασχολούνται με τις εικαστικές τέχνες και μάλιστα με έμφαση στην τέχνη του γκραφίτι, της τέχνης του δρόμου και των αστικών τοιχογραφιών (mural art) σε δημόσιους χώρους και κτίρια. Το βασικο εκφραστικό όπλο των 3Steps είναι η χρηση του σπρέι. Αρχικά επέλεξαν τη φόρμα του “New York writing style” γκραφίτι, αλλά πολύ γρήγορα το μετουσίωσαν και έλαβε τη μορφή μικρών καλλιτεχνικών ιστοριών σε μεγάλης έκτασης τοιχογραφίες. Τα έργα τους εντοπίζονται σε διάφορες περιοχές ανά την Ευρώπη όπως Μουνιχία, Λονδίνο, Βερολίνο, Βενετία, Μιλάνο, Λος Άντζελες και Νέα Υόρκη. Συνδυάζουν τις τεχνικές του φωτορεαλισμού, των σχεδίων σε ξύλο και καμβά, του printmaking και επιλέγουν τη χρήση ζωηρών χρωμάτων, συνθέτοντας μοντέρνες ιστορίες με φανταστικά στοιχεία αλλά και εμπειρίες της καθημερινής ζωής. Αποτυπώνουν διάφορα ιστορικά πρόσωπα σε έργα μοντέρνης και σύγχρονης τεχνοτροπίας και οι ιστορίες τους βασίζονται σε ιδιαίτερες στιγμές της καθημερινής ζωής. Ταυτόχρονα, αντλούν στοιχεία από τα μέσα εφημερίδων, περιοδικών, ακρυλικών, screenprintings και δημιουργούν μωσαικά/κολάζ. Οι 3Steps είναι οι εκκινητές του διεθνούς καλλιτεχνικού φεστιβάλ αστικής τέχνης River Tales. Στόχος του προτζεκτ είναι ο επανασχεδιασμός της αστικής πολεοδομίας και χωροταξίας εμπλουτισμένο με στοιχεία και έργα αστικών τοιχογραφιών, σχεδίων γκραφίτι.
6. The YES! association
Πρόκειται μια σουηδική καλλιτεχνική ομάδα που ιδρύθηκε το 2005 και εξαλολουθεί να παραμένει ενεργή μέχρι και σήμερα. Αποτελείται από τις Malin Arnell, Johanna Gustavsson, Line S. Karlström, Anna Linder, Fia-Stina Sandlund και Åsa Elzen, φεμινίστριες καλλιτέχνιδες που πραγματεύονται ζητήματα ταυτότητας και σεξουαλικότητας.Παράλληλα ασχολείται με την αξιοποίηση των παραστατικών τεχνών και της τεχνικής της perfomance και έχει ως θεμέλια κέντρα στα έργα της την ανάδειξη του φεμινισμού, των θεμάτων της σεξουαλικότητας, της φυλής, του φύλου και την διερεύνηση της σχέσης του καπιταλισμού με τις καταπιέσεις που επιφέρει στις παραπάνω κατηγορίες. Έχουν οργανώσει μια σωρεία εκθέσεων και εχουν συνεργαστεί με πολύ γνωστές καλλιτέχνιδες προωθωντας την ισότητα των ευκαιριών και δικαιωμάτων των γυναικων και των μειονοτήτων και αναδεικνύοντας οψεις της φεμινιστικης τέχνης. Συμμετέχουν ενεργά στον δημόσιο διάλογο και εκφράζονται μέσω perfomances που θεωρούν καίριο τρόπο έκφρασης και έχουν ως θεμελιώδη επιρροή την φιλοσοφία της θεωρητικού Χάνα Άρεντ.
Συμπεραίνοντας, είναι γεγονός ότι ο αριθμός των καλλιτεχνικών συλλογικοτήτων είναι ανεξάντλητος και συνεχίζει να αυξάνεται ανοδικά. Είναι πολύ ενθαρυντικό που μεγάλη μερίδα καλλιτεχνών επιδιώκει να αλληλεπιδρά και να διαχέεται η τέχνη με συλλογικούς τρόπους οργάνωσης και να διασχίζεται από πιο δημοκρατικά, ριζοσπαστικά κανάλια έκφρασης. Όλο αυτό ενισχύει τις προσπάθειες τους ώστε η τέχνη να εναντιώνεται στις εντατικές πιέσεις της εμπορευματοποίησης και της διήθησής της σε εξαγοράσιμη κουλτούρα κατανάλωσης από χρηματικές καμπάνιες και να αποτελεί μία πηγαία καλλιτεχνική εκδήλωση ελευθερίας και δημιουργικότητας.
Πηγές:
collectivoutopico.hotglue.me (18-08-2025)
el.wikipedia.org/wiki/La_Fura_dels_Baus(20-08-2025)
www.rimini-protokoll.de/website/en/language-el (19-08-2025)
www.3Steps.de (19-08-2025)
www.superflex.net (20-08-2025)
www.modernamuseet.se (19-08-2025)
