4+1 highlights του Εθνικού Μουσείου Σλοβενίας

Το Εθνικό Μουσείο στη Λιουμπλιάνα είναι το παλιότερο της Σλοβενίας, με χρονολογία ίδρυσης το 1821. Παράλληλα, αποτελεί ένα αρκετά δραστήριο ερευνητικό ίδρυμα, καθώς είναι υπεύθυνο για τη διενέργεια ποικίλων ερευνητικών προγραμμάτων.

Η μόνιμη έκθεση του Εθνικού μουσείου της Σλοβενίας

Τα εκτιθέμενα αρχαιολογικά ευρήματα της μόνιμης συλλογής του μουσείου προέρχονται είτε από παλιότερες ιδιωτικές συλλογές είτε από τις εκάστοτε ανασκαφικές έρευνες. Εκείνες πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά στα τέλη του 19^ου αι., ενώ οι πιο πρόσφατες διήρκησαν έως και το 2004.

Η μόνιμη έκθεση του μουσείου διαρθρώνεται σε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό αιθουσών. Σε αυτές εκτίθενται αρχαιολογικά κατάλοιπα από ολόκληρη τη Σλοβενία ξεκινώντας από την Παλαιολιθική Εποχή και φτάνοντας μέχρι και τα Μεσαιωνικά Χρόνια.

Advertisements

Ορισμένα από τα highlights του μουσείου

Κατά την επίσκεψή στο μουσείο της Σλοβενίας, την προσοχή τραβούν ορισμένα ιδιαίτερα ευρήματα, τα οποία συνιστούν αρχαιολογικά τεκμήρια μεγάλης σπουδαιότητας λόγω της σπανιότητάς τους.

Το αρχαιότερο μουσικό όργανο

Το πρωιμότερο από τα  σπάνια εκθέματα του μουσείου είναι ένα οστέινο τμήμα μουσικού οργάνου, το οποίο χρονολογείται κατά την Παλαιολιθική Εποχή (περ. 60.000 π.Χ.). Εντοπίστηκε το 1995 στο εσωτερικό ενός παλαιολιθικού σπηλαίου της Σλοβενίας (Divje babe I). Πρόκειται για φλάουτο κατασκευασμένο από Neanderthals από μηριαίο οστό αρκούδας, και του οποίου σήμερα διατηρούνται μόνο οι δύο οπές. Πρόκειται για σπουδαία ανακάλυψη, καθώς προσφέρει σημαντικές μαρτυρίες σχετικά με την ικανότητα των ανθρώπων της συγκεκριμένης περιόδου να επιδίδονται και σε περισσότερο πνευματικές/καλλιτεχνικές ενασχολήσεις, όπως είναι η μουσική.

Vače Situla (χάλκινο αγγείο της τέχνης situla)

Το εν λόγω αγγείο χρονολογείται στο α΄μισό του 5^ου αι. π.Χ. και αποτελεί έργο της λεγόμενης κατηγορίας situla, η οποία πρωτοεμφανίζεται γύρω στο 6οο π.Χ. Η κατηγορία Situla πήρε το όνομά της από τα χάλκινα μεγάλα αγγεία σε σχήμα ”κάδου” (συχνά πόσεως), τα οποία αποτέλεσαν την αρτιότερη μορφή τέχνης των ανθρώπων της Εποχής του Σιδήρου (στην ευρύτερη αυτή περιοχή οι χρονολογικές περίοδοι δεν ταυτίζονται πάντα με τις αντίστοιχες του ελλαδικού χώρου κατά την αρχαιότητα, ενώ το τέλος της περιόδου σηματοδοτείται από την έλευση των Ρωμαίων στην περιοχή).

Το αγγείο εντοπίστηκε στα τέλη του 19^ου αι. κοντά στο Vače, στον ποταμό Σάβα. Συνόδευε την ταφή επιφανούς πολεμιστή μαζί με όπλα και άλλα κτερίσματα. Οι νεαροί πολεμιστές κατείχαν σπουδαία θέση στην κοινότητα και μάλιστα μπορούσαν να ανελιχθούν μέχρι και σε ηγεμόνες της. Τα αγγεία situla φαίνεται πως χρησίμευαν και σε τελετουργικές πρακτικές, ενώ οι απεικονίσεις τους εμπεριέχουν συμβολισμούς σχετικά  με τη ζωή και το θάνατο.

Το συγκεκριμένο αγγείο διαιρείται σε τρεις ζώνες, οι οποίες διακοσμούνται με παραστάσεις ανθρώπων και ζώων. Αφηγείται κυρίως τα σημαντικότερα γεγονότα και τελετουργικά της ζωής του ηγεμόνα, ο οποίος αποτελεί τη βασικότερη φιγούρα του αγγείου. Για παράδειγμα, απεικονίζεται μεταξύ άλλων τελετουργική πόση, ενώ παρατηρούμε πως στις διάφορες σκηνές του αγγείου συμμετέχουν διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Η αφήγηση ολοκληρώνεται με τον θάνατο του ηγεμόνα, τον οποίο συμβολίζει η τελευταία σκηνή του αγγείου. Γενικότερα, διακρίνονται αρκετοί συμβολισμοί ως αναφορές στο θάνατο και τη μεταθανάτια ζωή, οι οποίες εντοπίζονται και σε έργα της Εγγύς Ανατολής.

Το αγγείο εντάσσεται στα καλύτερα δείγματα της τέχνης situla, κατασκευασμένο από τεχνίτη της περιοχής, ενώ αξιοσημείωτα καλή είναι και η κατάσταση διατήρησής του.

Επίχρυσος ανδριάντας Ρωμαίου πολίτη

Ο ανδριάντας είναι γνωστός ως ”πολίτης της Ήμονα” (Emona citizen) λόγω της εύρεσής του στη σημερινή Λιουμπλιάνα, την άλλοτε ρωμαϊκή αποικία Ήμονα. Η πόλη αυτή αποτέλεσε την πρώτη αποικία των Ρωμαίων στην περιοχή της Σλοβενίας. Ο επίχρυσος ανδριάντας χρονολογείται στο α΄μισό του 2^ου αι. μ.Χ. και πρόκειται για ταφικό μνημείο ενός επιφανούς Ρωμαίου της πόλης.

Το επίχρυσο άγαλμα βρέθηκε τον 19^ο αι. στην περιοχή της νεκρόπολης της Ήμονα μαζί με τη βάση του και το κορινθιακό κιονόκρανο του κίονα, πάνω στον οποίο ήταν στημένο. Τέτοια μνημεία είναι γνωστά μόνο από αντίστοιχες απεικονίσεις Ρωμαίων αυτοκρατόρων είτε ως μνημεία  αυτοκρατορικής λατρείας και αποθέωσής τους μετά θάνατον είτε ως μνημεία θριάμβου, έπειτα από κάποια νίκη. Για τους πολίτες δε στήνονταν τέτοιου είδους μνημεία με βάση τα έως σήμερα γνωστά δεδομένα. Για το λόγο αυτό, αποτελεί ένα από τα διασημότερα ευρήματα από την περιοχή της Σλοβενίας.

Ο απεικονιζόμενος άνδρας φοράει toga, το χαρακτηριστικό ένδυμα του Ρωμαίου πολίτη, το οποίο μόνον οι ελεύθεροι πολίτες επιτρεπόταν να φέρουν. Το άγαλμα είναι λίγο μικρότερο του φυσικού μεγέθους και θα πρέπει να ήταν στημένο επάνω στο κιονόκρανο σε περίοπτο σημείο του νεκροταφείο, ίσως κατά μήκος μίας από τις κεντρικότερες οδούς.

Η σπανιότητα του ευρήματος συνίσταται επίσης στο γεγονός πως τα μνημεία αυτά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις μας σώζονται λόγω του πολύτιμου υλικού τους. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων έλιωναν τα πολύτιμα μέταλλα των ανδριάντων αυτών και τα χύτευαν εκ νέου, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν σε νέα έργα τέχνης και μνημεία.

Ελεφαντοστέινες πλαγγόνες (κούκλες) από ρωμαϊκή ταφή κοριτσιού

Οι πλαγγόνες ήρθαν στο φως σε τάφο κοριτσιού στην Ήμονα της Σλοβενίας (σημερινή Λιουμπλιάνα). Το κορίτσι προέρχονταν από εξαιρετικά πλούσια οικογένεια, καθώς πλαγγόνες από ελεφαντοστό θεωρούνταν σπάνιες ακόμη και κατά την εποχή κατασκευής τους. Συνήθως οι πλαγγόνες φτιάχνονταν από ξύλο, πηλό, κερί ή οστά. Πιθανότατα χρονολογούνται στον 3^ο αι. μ.Χ., όπως υποδηλώνεται από την κόμμωση των πλαγγόνων, η οποία ακολουθούσε τις εκάστοτε τάσεις της εποχής. Η ποιότητα κατασκευής τους είναι επίσης υψηλή, ένα ακόμη στοιχείο που μαρτυρεί την ευημερία της εν λόγω  οικογένειας.

Ξύλινες παγίδες ζώων Μεσαιωνικών Χρόνων

Ως γνωστόν, η διατήρηση ξύλινων αντικειμένων – και γενικότερα  αντικειμένων από οργανικά υλικά –  είναι ιδιαίτερα σπάνια με τη διέλευση των ετών. Πέραν αυτού, τα συγκεκριμένα ευρήματα παρουσιάζουν ενδιαφέρον και για έναν ακόμη λόγο. Διαπιστώνεται πως ο συγκεκριμένος μηχανισμός λειτουργίας των παγίδων ζώων της Μεσαιωνικής Περιόδου, διατηρήθηκε απαράλλαχτος από την Εποχή του Χαλκού. Οι ξύλινες αυτές παγίδες βρέθηκαν στην περιοχή Marsh της Λιουμπλιάνα και χρησίμευαν για το κυνήγι μεγάλων άγριων ζώων, πιθανότατα ελαφιών. Συγκεκριμένα, φαίνεται πως ο μηχανισμός εγκλώβιζε το πόδι του ζώου.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:

Επίσημη ιστοσελίδα του Εθνικού Μουσείου Σλοβενίας: https://www.nms.si/en

https://www.classicfm.com/discover-music/instruments/flute/worlds-oldest-instrument-neanderthal-flute

B. Laharnar, P. Turk, Iron Age Stories (Exhibition Catalogue, Narodni muzej Slovenije), Ljubljana 2018.

J. Istenič, “Column grave monument from Emona”, Arheološki vestnik 63 (2012), 149–175.

J. Istenič, Roman Stories from the Crossroads. Exhibition catalogue, Ljubljana 2015.