Έχει γίνει για λογαριασμό του μια από τις μεγαλύτερες διαμάχες του αιώνα, ανάμεσα σε αρχαιολόγους, ερευνητές και επιστήμονες. Ο ένας αμφισβητεί την έρευνα του άλλου και μεγάλα περιοδικά αρχαιολογίας, δημοσιεύουν έρευνες που μετά παίρνουν πίσω. Τι συμβαίνει όμως στα αλήθεια με το Γκουνούνγκ Παντάνγκ στην Ινδονησία; Πρόκειται για έναν επίσημα κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, με πολλά κρυμμένα μυστικά και ελάχιστα στοιχεία για την κατασκευή του, με τις θεωρίες να πληθαίνουν συνεχώς. Μια θεωρία όμως είναι αυτή που ξεχωρίζει και προκαλεί δέος: είναι το Γκουνούνγκ Παντάνγκ η αρχαιότερη πυραμίδα του κόσμου;
Η Ινδονησία είναι ένα νησιωτικό κράτος στην Νοτιοανατολική Ασία, όπου δημιουργήθηκε πριν χιλιάδες χρόνια από ισχυρές εκρήξεις ηφαιστείων. Η γεωγραφική της θέση στο αποκαλούμενο «Δαχτυλίδι της Φωτιάς», ανάμεσα σε τεκτονικές πλάκες με πάνω από 100 ενεργά ηφαίστεια, κάνουν τα νησιά του αρχιπελάγους της Ινδονησίας να αλλάζουν μορφή συνέχεια. Το νησί της Ιάβας κατοικήθηκε από Homo Erectus πριν από 1.500.000 χρόνια, ενώ ο σύγχρονος άνθρωπος Homo Sapiens έφτασε στην Ινδονησία πριν από περίπου 45.000 χρόνια. Τα πρώτα ίχνη πολιτισμού εμφανίζονται περίπου στο 8000πΧ, όταν ξεκίνησε στο νησί της Ιάβας να καλλιεργείται ρύζι και να εμφανίζονται οι πρώτες τοπικές κοινότητες. Μέσα στο χρονολογικό φάσμα των πρώιμων πολιτισμών της Ινδονησίας (και ειδικότερα της Ιάβας), οι αρχαιολόγοι κλήθηκαν να χωρέσουν και το Γκουνούνγκ Παντάνγκ. Ο Σουντανέζικος λαός της περιοχής, έδωσε την ονομασία «Gunung Padang» που σημαίνει «Βουνό του Φωτός», μέσα από έναν μύθο που ισχυρίζεται πως κάποτε ο βασιλιάς Σιλιγουανγκί, προσπάθησε να χτίσει εν νυκτί ένα παλάτι στον λόφο.
Το Γκουνούνγκ Παντάνγκ βρίσκεται σε υψόμετρο 885μ, και έχει έκταση 72 στρεμμάτων, ενώ για την ανάβαση χρειάζεται να περπατήσει κανείς 100μ αποτελούμενα από 370 σκαλοπάτια. Φτάνοντας στον λόφο του οι πρώτοι ερευνητές, αντίκρυσαν μια εικόνα από «πεταμένους» παντού λίθινους εξάγωνους κίονες, που έμοιαζαν να σκορπίστηκαν από κάποια έκρηξη. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, θεωρήθηκε αρχικά πως πρόκειται για έναν φυσικό ηφαιστειακό σχηματισμό, όπως ανάλογα συναντάται και αλλού στον κόσμο. Αυτή η θεωρία, άφησε το «Βουνό του Φωτός» στο σκοτάδι, ώσπου το 1890 γίνεται η πρώτη επίσημη αναφορά του αρχαιολογικού χώρου από τον Ολλανδό ιστορικό – ερευνητή Rogier Verbeek. Ο Verbeek, κατάλαβε πως δεν πρόκειται για έναν φυσικά σχηματισμένο λόφο, καθώς αναφέρθηκε στην δομή, καταγράφοντας αναλυτικά: «…μια διαδοχή από 4 πεζούλια, που συνδέονται με σκαλοπάτια από ακατέργαστη πέτρα, στρωμένα με ακατέργαστες επίπεδες πέτρες διακοσμημένες και κολόνες όρθιες από ανδεσίτη. Σε κάθε πεζούλι ένας μικρός τύμβος – πιθανώς τάφος- , που περιβάλλεται και καλύπτεται με πέτρες και ολοκληρώνεται με 2 μυτερές πέτρες». Το γεγονός πως ανάμεσα στις επίπεδες πέτρες υπήρξε υλικό που τις συνέδεε, ήταν αρκετό ώστε να μιλήσει κάποιος για ανθρώπινη κατασκευή. Το 1914 ένας άλλος Ολλανδός αρχαιολόγος, ο Nicolaas Johannes Krom έκανε παρόμοιες αναφορές όταν επισκέφτηκε τον χώρο και μετέπειτα, μέχρι το 1979 κανείς δεν ασχολήθηκε ξανά με την απαιτούμενη σοβαρότητα, ώστε να διεξάγει έρευνα.
Οι νέες έρευνες το 1979, έγιναν επίσημα από το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Μπαντούνγκ και τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων της Ινδονησίας, με σκοπό να γίνουν ανασκαφές, έρευνες και σαφώς μια χρονολόγηση του Γκουνούνγκ Παντάνγκ. Οι εργασίες αποκατάστασης δεν θα ήταν ποτέ εφικτές, καθώς μιλάμε για περίπου 50.000 κίονες σκορπισμένους και αρκετά διαφορετικά στρώματα κτίσματος. Οι πρώτες εκτιμήσεις χρονολόγησης (και αυτές επικρατούν ως επίσημες) είναι ανάμεσα σε 2000 και 1100π.Χ, ενώ έχουμε και τις πρώτες αναφορές της κατασκευής ως «πυραμίδα», εφόσον εκτείνεται κλιμακωτά και θυμίζει κατά πολύ τις πυραμίδες πολιτισμών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Ως εδώ λοιπόν, έχουμε έναν αρχαιολογικό χώρο που κάποτε αμφισβητήθηκε ως φυσικό φαινόμενο, να μπαίνει πλέον στο κάδρο ως «πυραμίδα» και μάλιστα μοναδική στο είδος της. Τα επόμενα χρόνια, μέσα στις έντονες πολιτικές αναταραχές της Ινδονησίας, οι επίσημες οργανωμένες έρευνες σταμάτησαν για αρκετές δεκαετίες, κηρύσσοντας απλώς τον χώρο ως «μνημείο τοπικού ενδιαφέροντος». Όποιος αρχαιολόγος ακούει για την πυραμίδα της Ιάβας, έχει στο κεφάλι του αμέτρητα ερωτηματικά: ποιος πολιτισμός την έφτιαξε, πως την έφτιαξε, πότε, πως μεταφέρθηκαν 50.000 πέτρες και από πού. Θα έλεγε κανείς, πως οι ίδιες ερωτήσεις μας απασχολούν ακόμα και σήμερα και για τις πυραμίδες της Γκίζας.
Το 2023 δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό «Archaeological Prospection» μια δεκαετή έρευνα τόσο συγκλονιστική, όσο και αμφίβολη για την πυραμίδα του Γκουνούνγκ Παντάνγκ. Την έρευνα υπογράφει ο Ινδονήσιος γεωλόγος Ντάνι Χίλμαν, που αναφέρει μεταξύ άλλων, πως το Γκουνούνγκ Παντάνγκ είναι η αρχαιότερη πυραμίδα στον κόσμο, με ηλικία ίσως και 25.000 ετών. Την έρευνα αυτή προώθησε και υπερασπίστηκε σθεναρά, ο αποκαλούμενος από τους επιστήμονες ως «ψευτοαρχαιολόγος» Γκράχαμ Χάνκοκ, ακόμα και μέσα από την σειρά – ντοκιμαντέρ του στο Netflix, «Ancient Apocalypse». Ο γεωλόγος Χίλμαν χρησιμοποίησε ραντάρ διείσδυσης εδάφους και τομογράφους, ώστε να φέρει στο φως τις διαφορετικές χρονολογικά στρώσεις δομής του Γκουνούνγκ Παντάνγκ, ανακαλύπτοντας μεταξύ άλλων και τρεις μεγάλους τύμβους στο βαθύτερο στρώμα επιφάνειας του μνημείου, που χρονολογεί ο ίδιος στο 25.000πΧ (βάσει ενδείξεων άνθρακα). Η εργασία του Χίλμαν είχε και πολιτικό άρωμα, καθώς ο ίδιος είχε στενή συνεργασία με έναν πρώην ακτιβιστή και νυν πολιτικό της Ινδονησίας, γεγονός που οδήγησε την κυβέρνηση σχεδόν να ασπαστεί τους ισχυρισμούς του. Αυτό μέσα σε ένα ακόμα σκηνικό πολιτικών αναταραχών, αναπτέρωσε πλήρως το ηθικό και τον εθνικισμό στην Ινδονησία. Η κατακραυγή δεν άργησε να έρθει από τους αρχαιολόγους, αφού δεν ήταν δυνατόν οι άνθρωποι – τροφοσυλλέκτες της εποχής, να έχουν καταφέρει να χτίσουν ένα τόσο τεράστιο μεγαλιθικό μνημείο, στην ουσία χωρίς γνώσεις, αλλά και εργαλεία. Το αρχαιότερο γνωστό κτίσμα σήμερα, είναι το Γκομπεκλί Τεπέ στην Τουρκία, με επίσημη χρονολογία 11.500 ετών, το οποίο όμως πρέπει να πούμε πως αμφισβητήθηκε κατά την ανακάλυψη του.
Το Γκουνούνγκ Παντάνγκ, θα συνεχίσει να δημιουργεί ερωτηματικά στην επιστημονική κοινότητα, κυρίως για το γεγονός πως στην περιοχή δεν υπήρχε κάποιος γνωστός σημαντικός πολιτισμός, με τόσο αναπτυγμένη κουλτούρα να χτίσει μια πυραμίδα. Οι επιστήμονες στηρίζονται κυρίως σε αριθμούς που προκύπτουν από έρευνες, όπως η χρονολόγηση του άνθρακα στα αντικείμενα και στο υπέδαφος. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν έχουν βρεθεί ανθρώπινα ίχνη (οστά, εργαλεία κλπ) σε όλη την έκταση του λόφου Γκουνούνγκ. Ο Χίλμαν υποστήριξε πρόσφατα στις δηλώσεις του πως «…οι παρατηρήσεις που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της μελέτης μας, υποστηρίζονται από σχολαστική ανάλυση έκθεσης, υλοτομίες τοίχων, μελέτες γεώτρησης πυρήνα και ολοκληρωμένες-περιεκτικές γεωφυσικές έρευνες», με το μεγαλύτερο μέρος της αρχαιολογικής κοινότητα να τον απορρίπτει. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να στηριχτεί ένα ολόκληρο μνημείο σε μύθους και τοπικούς θρύλους, όμως ακόμα και σε αυτό το σκεπτικό υπάρχει ένας μικρός αντίλογος να μας υπενθυμίζει πως ο Σλήμαν ανακάλυψε την Τροία, όταν όλοι πίστευαν πως πρόκειται για μυθική πόλη και τον χλεύαζαν. Το γεγονός πως μια δημοσιευμένη έρευνα ανακαλείται, είναι αρκετό για να καταλάβει κανείς, ότι στην επιστημονική κοινότητα υπάρχουν διενέξεις για την πυραμίδα του Γκουνούνγκ Παντάνγκ, κυρίως για την χρονολόγηση της κατασκευής. Αν βέβαια ποτέ επαληθευτούν οι ισχυρισμοί του Χίλμαν, θα αλλάξουν όλα όσα νομίζαμε ότι γνωρίζαμε, για τις τεχνολογικές δυνατότητες των ανθρώπων στους προϊστορικούς χρόνους. Ταυτόχρονα θα έχουμε την αρχαιότερη και μεγαλύτερη κατασκευή (έξι φορές παλαιότερη από την Πυραμίδα του Χέοπα), χτισμένη σε μια απομακρυσμένη αλλά και ανεξερεύνητη περιοχή.
Δυστυχώς σήμερα οι επίσημες έρευνες έχουν παγώσει, αλλά το καθηλωτικό τοπίο του λόφου είναι επισκέψιμο και το Γκουνούνγκ Παντάνγκ κεντρίζει το ενδιαφέρον των τουριστών, αλλά και των ανεξάρτητων ερευνητών από όλο το κόσμο.
Πηγές άρθρου:
www.wikipedia.org/gunung-padang
The Guardian, Gunung Padang, article published by Robin McKie, December 2023
Onlinelibrary.wiley.com/Geo-archaeological prospecting of Gunung Padang buried prehistoric pyramid in West Java, Indonesia, published 20/10/2023 by Danny Hilman Natawidjaja, Andang Bachtiar, Bagus Endar B. Nurhandoko, Ali Akbar, Pon Purajatnika, Mudrik R. Daryono, Dadan D. Wardhana, Andri S. Subandriyo, Andi Krisyunianto, Tagyuddin, Budianto Ontowiryo, Yusuf Maulana
