Καθώς το ζοφερό πέπλο της οικονομικής δυσπραγίας και η κατακόρυφη άνοδος της υπογεννητικότητας, σκεπάζουν την Ευρώπη, η αστυφιλία γίνεται θέλγητρο για τον μέσο πολίτη, που μέσα σε μία δυσμενή καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, πασχίζει να ανταπεξέλθει. Ως εκ τούτου, η ασάλευτη ροπή για “φυγή στην πόλη”, συσκοτίζει το ζήτημα της πυκνότητας του πληθυσμού, όπως αυτό πλήττει την βιωσιμότητα των παραμεθόριων περιοχών.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ισπανία διακρίνεται, ως φωτεινό παράδειγμα χώρας, που αρνείται πεισματικά να εφησυχάσει. Η αδιάλειπτη προσπάθεια της πολιτείας για ανάληψη σθεναρών πρωτοβουλιών και αυτενέργεια με γνώμονα την ίαση της αστυφιλίας, είναι όχι μόνο αξι0σημείωτη, αλλά και άκρως ευρηματική.
Εντοπίζοντας την αστυφιλία
Ένα οδοιπορικό ταξίδι στην “Castilla y Leon“, είναι αρκετό για να συλλάβει κανείς την πρωτόγνωρη αίσθηση αποξένωσης που βιώνει ο τελευταίος άνθρωπος στον κόσμο.
Ο λόγος γίνεται για μία ατέρμονη σειρά από χωράφια σιταριού, άγονα λιβάδια και καχεκτικά ηλιοτρόπια, τα οποία καθώς συνθέτουν ένα τοπίο αποσύνθεσης, αποθαρρύνουν το ευρύ κοινό. Υπό αυτό το πρίσμα, τα διάσπαρτα μικρά “χωριουδάκια” (πρόκειται ως επί το πλείστον για μικρές κοιτίδες πληθυσμού, που εκτείνονται περιμετρικά μίας εκκλησίας), καθώς και η απανταχού απουσία των μέσων μαζικής μεταφοράς, τροχοπεδούν την προσέλκυση δυνητικών ντόπιων.
Αν και η μηχανοποίηση της εργασίας κατά τα μέσα του 20ου αιώνα, αποστέρησε μια μερίδα των αυτοχθόνων, εντούτοις η πληθυσμιακή “απογύμνωση” της επαρχίας εν έτει 2025, διαθέτει τον πρώτο λόγο. Το φαινόμενο μάλιστα τιτλοφορείται ως “Spain Vacia” (Άδεια Ισπανία”), σημειολογία που απηχεί με εκκωφαντικό τρόπο το ενδεχόμενο του κατακερματισμού της Ισπανικής Υπαίθρου και συνάμα τον εκμηδενισμό της πολιτισμικής και λαογραφικής παρακαταθήκης της χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά την συνολική αύξηση του Ισπανικού πληθυσμού (2,6%), όπως αυτή παρατηρήθηκε μέσα στην τελευταία δεκαετία (2014-2023), τα πενιχρά πολιτιστικά ερεθίσματα, η μειωμένη απορρόφηση του εργατικού δυναμικού και οι σαθρές υποδομές υπέθαλψαν την αστυφιλία και αναχαίτησαν το ενδιαφέρον προς μετοίκηση ή παραμονή στις αγροτικές περιοχές( των οποίων ο σταθερός πληθυσμός μειώθηκε κατά 4,4%, μέσα στο ίδιο διάστημα).
Το αντίδοτο στην αστυφιλία
Ιδιωτικοί φορείς, φαίνεται να συστρατεύονται με ζήλο γύρω από το ευγενές όραμα ανατροπής της δημογραφικής παρακμής.
Όσον αφορά την ιδιωτική πρωτοβουλία, επιχειρήσεις που ειδικεύονται στο κομμάτι της προώθησης τέτοιων περιοχών (λ.χ. μεσιτικά γραφεία), αναγνωρίζουν μία αύξηση της ζήτησης εκ μέρους νέων και αλλοεθνών, που δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη. Φυσικά, η παραχώρηση των ηνίων στην νέα γενιά της ευρωστίας, φαίνεται να αποδίδει καρπούς.
Το νέο ζευγάρι-ιδιοκτήτης της δυσπρόσιτης “Barcena de Bureba” (σε απόσταση 40km από την Castilla y Leon), φιλοδοξεί να μεταμορφώσει το χωριό σε ένα βιώσιμο οικότοπο- πόλο έλξης για όσους σκέφτονται να κάνουν το αποφασιστικό βήμα. Η πρόσφατη μάλιστα ανακαίνιση 4 εκ των 62 οικοδομημάτων που απαρτίζουν την κοινότητα, αναρριπίζει τις ελπίδες των αυτοχθόνων για ένα καλύτερο μέλλον.
Πιλοτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες
Καθώς η Κυβέρνηση, έχει αναθέσει στο Υπουργείο “Οικολογικής Μετάβασης και Δημογραφικών Προκλήσεων”, την διεκπαιρέωση του έργου, οι θεσμικοί παράγοντες λειτουργούν ως φύσει και θέσει φορείς αλλαγής.
Συγκεκριμένα οι αρμόδιοι, σε συνεργασία με την Greenpeace, προσβλέπουν στην χρηματοδότηση καινοτόμων ιδεών, με γνώμονα τον εδαφικό μετασχηματισμό των αγροτικών περιοχών με πληθυσμιακή συρρίκνωση. Στόχος είναι η κοινωνική, περιβαλλοντική και οικονομική ανάπτυξη των περιοχών αυτών, μέσα από τον βιώσιμο τουρισμό και την βελτιστοποίηση των τεχνολογικών (λ.χ. επέκταση του 5G δικτύου) και λοιπών υλικοτεχνικών υποδομών.
Κατ’ αντιστοιχία, επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, αλλά και φορολογικές ελαφρύνσεις προβλέπονται για όσους μετοικούν στην επαρχιακή ζώνη, ενώ για το 2021, η Κυβέρνηση διέθεσε 10δις στην καταπολέμηση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης.
Με το βλέμμα στραμμένο στο 2030, η εθνική στρατηγική εστιάζει στην επιτυχή υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης, που περιλαμβάνει 130 καινούργια μέτρα, για την αντιμετώπιση της Δημογραφικής Πρόκλησης.
Αξιολόγηση
Εκεί που ερημώνονται τα σπίτια, ερειπώνονται οι ψυχές. Η “παλιννόστηση” στις αγροτικές περιοχές για την πλατιά μάζα του πληθυσμού, συνιστά ένα μεγαλεπήβολο και φιλόδοξο όραμα. Ωστόσο, το ερείζον ζήτημα της de facto αποδοτικότητας, αλλά και λυσιτέλειας εν γένει των παραπάνω μέτρων, επιδέχεται μόνο την αφοπλιστική απάντηση, της πλήρωσης του χρόνου.
Εξάλλου, ουδέν κρυπτόν υπό το φως του ήλιου.
ΠΗΓΕΣ
Combatting depopulation in rural Spain: open call for projects. (2025). Rural Pact Community Platform. Ανακτήθηκε από: ruralpact.rural-vision.europa.eu (Τελευταία Πρόσβαση 17 /10/ 25)
Spain wants to save rural areas — and it’s finding creative ways to do it. (2025). The Japan Times. Ανακτήθηκε από: www.japantimes.co.jp (Τελευταία Πρόσβαση: 17 /10/ 25)
