Τους τελευταίους μήνες, τον κύκλο του Διαδικτύου κάνουν τόσο εικόνες όσο και βίντεο με δημόσια πρόσωπα (από πολιτικούς, μέχρι και ήρωες της Μυθολογίας), να μοιράζονται στιγμές της καθημερινότητάς τους (λ.χ. Vlog ηρώων από το πεδίο της μάχης) ή να αναμεταδίδουν σκωπτικά/ επικριτικά για το άτομό τους σχόλια (όπως βίντεο του Πρωθυπουργού να εξαπολεί μύδρους στο υπουργικό επιτελείο). Εκ πρώτης όψεως, τα στιγμιότυπα αυτά, δημιουργημένα αμιγώς με την βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης-γνωστά και ως deepfake), δεν εγείρουν κάποιον εύλογο προβληματισμό, λόγω του ως επί το πλείστον σατυρικού χαρακτήρα που ενέχουν. Το γεγονός όμως, ότι ο υποφαινόμενος πρωταγωνιστής, δεν έχει συναινέσει ή συμπράξει, οιονδήποτε τρόπω στην υλοποίησή τους, συνιστά ερείζον ζήτημα, στο οποίο αξίζει να εμμείνουμε.
Τα deepfakes και το “κενό γράμμα” της ιδιωτικότητας
Όπως υποδηλώνουν και τα δομικά στοιχεία της λέξης, τα deepfakes συνιστούν σταυροδρόμι, που γεφυρώνει το deep learning του generative AI με το ψευδεπίγραφο (fake). Οι δημιουργοί τους, είτε τροποποιούν υπάρχον περιεχόμενο (π.χ. στιγμιότυπα από ταινίες και σειρές όπου το πρόσωπο του πρωταγωνιστή αντικαθίστανται από άλλο), είτε συνθέτουν νέο περιεχόμενο, αφού ιδιοποιηθούν προσωπικά δεδομένα (φωτογραφίες, ηχητικά μηνύματα κτλ). Δυστυχώς βέβαια, αυτού του είδους η ευελιξία και το απρόσκοπτο που χαρακτηρίζει την Τεχνητή Νοημοσύνη, εν προκειμένω την καθιστά επιρρεπή σε απόπειρες σφετερισμού και ηλεκτρονικής διαπόμπευσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανεξέλεγκτης διάστασης που μπορούν να πάρουν τα deepfakes, συνιστά ψεύτικο βίντεο με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Volodymyr Zelenksy, να παροτρύνει τα στρατεύματα του, να καταθέσουν τα όπλα (Μάρτιος 2022). Το συγκεκριμένο παραπλανητικό απόσπασμα αναρτήθηκε μετά απο Κυβερνοεπίθεση σε σελίδα Ουκρανικού ειδησεογραφικού δελτίου στο Facebook. Ο σάλος που προκλήθηκε, πυροδότησε τον αλγόριθμο με χιλιάδες interactions και το βίντεο γρήγορα έγινε viral.
Δεν υποβόσκει όμως το πολιτικό κίνητρο, πίσω από όλες τις επιθέσεις: Επιτήδειοι είχαν αναρτήσει πορνογραφικό υλικό με πρωταγωνίστρια την πασίγνωστη τραγουδίστρια Taylor Swift. Το στιγμιότυπο συγκέντρωσε αστραπιαία χιλιάδες προβολές και shares, πριν κατέβει από την σχετική πλατφόρμα, όπου και δημοσιεύτηκε. Αξίζει να σημειωθεί, πως αν και το 41% των στοχευμένων είναι δημόσια πρόσωπα – διασημότητες, πολιτικοί και επιχειρηματίες – το 34% είναι ιδιώτες, κυρίως γυναίκες και παιδιά, και το 18% οργανισμοί, βάσει του World Economic Forum.
Όπως συνάγεται με λογική αναγκαιότητα από τα προηγούμενα, η ζημιογόνος χρήση των deepfakes, δεν εξαντλείται σε μεμονωμένα περιστατικά. Η ενδημική μορφή που έχει προσλάβει το φαινόμενο, καθιστά την ίασή του πιο επιτακτική από ποτέ.
Η Δανία ως πρωτεργάτης
H Κυβέρνηση της Δανίας προσβλέπει στην δημιουργία ενός νομοτελειακού “αμυντικού τείχους”, που θα περιφρουρήσει την ατομική ταυτότητα, έναντι των ψηφιακών απομιμήσεων. Συγκέκριμένα, η ιθύνουσα παράταξη, πρόκειται να αναγνωρίσει σε κάθε πολίτη το αναφαίρετο των πνευματικών του δικαιωμάτων, όπως αυτά σχετίζονται με την φωνή, τα χαρακτηριστικά του προσώπου, αλλά και την εμφάνιση εν γένει. Η ρηξικέλευθη και καινοτόμος διάταξη, ως μία από τις πρώτες στο είδος της, κρίνεται ζωτικής σημασίας, καθώς αναμένεται να προκαλέσει αλυσιδωτές αναδιατάξεις σε ολόκληρο το νομικό σχήμα της Γηραιάς Ηπείρου.
Μάλιστα, προς επισφράγηση της αναγκαιότητας μεταβολής του τεχνολογικού τοπίου, ο Δανέζος Υπουργός Πολιτισμού Jakob Engel-Schmidt, σε μία αφοπλιστική του τοποθέτηση, δήλωσε:” Όλοι μας μπορούμε να γίνουμε ένα κακέκτυπο, αφού περάσουμε από αυτό το ψηφιακό φωτοτυπικό μηχάνημα. Η χρήση της εικόνας μας από επιτήδειους είναι κατακριτέα και σαφώς δεν την αποδεχόμαστε“.
Το Υπουργείο Πολιτισμού της Δανίας, έχει ήδη εξασφαλίσει την ευρεία διακομματική συμφωνία και πρόκειται να υποβάλει για διαβούλευση την τροποποιητική πρόταση, πριν την θερινή περίοδο.
Κατόπιν της έγκρισης των αλλαγών, θα εκχωρείται στον καθε πολίτη το δικαίωμα να αξιώνει συμμόρφωση από τους χρήστες των διαδικτυακών πλατφορμών, δηλαδή απαίτηση για την αφαίρεση παραπλανητικού περιεχομένου που αφορά τον ίδιο και κοινοποιείται, χωρίς την συγκατάθεσή του. Παράλληλα, στην τροποποίηση συγκαταλέγονται και αλλοιωμένα δημιουργικά παράγωγα (ταινίες, τραγούδια κτλ), τα οποία διαμοιράζονται, χωρίς την συναίνεση του καλλιτέχνη και αποτελούν εν δυνάμει προϊόν λογοκλοπής.
Αξίζει βέβαια να σημειωθεί, ότι στο προστατευτικό σχήμα, δεν εμπίπτουν οι παρωδίες και η σάτυρα. Η συγκεριμένη θέση, αν και λογική, προκαλεί αμφιθυμικά αισθήματα, καθώς φαίνεται να αφήνει ένα νομικό “παράθυρο”, για στρέβλωση των υποθέσεων και ως εκ τούτου, καπήλευση.
Ένα μήνυμα προς τον μέσο χρήστη
Η καταχώρηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, όπως αυτά σχετίζονται με το άτομο ή τα προσφιλή του πρόσωπα (ονόματα, διευθύνσεις, τηλέφωνα) σε chatbots, καθώς και η άκριτη κοινοποίηση προσωπικών φωτογραφιών στα social media (στιγμιότυπα διακοπών, βίντεο όπου εικονίζονται ανήλικοι), αποτελεί συνυπογραφή στο αδιάκριτο ηλεκτρονικό φακέλωμα, και ως εκ τούτου πρέπει να περιοριστεί. Ο μέσος χρήστης οφείλει να εγκύψει με ωριμότητα στο ζήτημα της αθέλητης διάχυσης των προσωπικών του δεδομένων, υιοθετώντας τις ενδεδειγμένες επιφυλάξεις.
Στο αφηνιασμένο άτι της Τεχνολογίας, ας φορέσουμε το χαλινάρι της ηθικής.
ΠΗΓΕΣ
Deepfake legislation: Denmark moves to protect digital identity (2025).World Economic Forum. Ανακτήθηκε από: www.weforum.org (Τελευταία Πρόσβαση: 07/11/25)
Tangermaan, V. Hackers Deepfaked a Video of the Ukrainian President Telling His Soldiers to Surrender (2022). Ανακτήθηκε από: futurism.com (Τελευταία Πρόσβαση: 07/11/25)
Denmark to tackle deepfakes by giving people copyright to their own features (2025). The Guardian. Ανακτήθηκε από: www.theguardian.com
(Τελευταία Πρόσβαση: 07/11/25)
