Το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας απαριθμείται στα καλύτερα παγκοσμίως με την κυβέρνηση της χώρας να έχει φέρει επανάσταση στην μεθοδολογία της εκπαίδευσης. Έτσι, η Φινλανδία έχει καταλήξει να αποτελεί το πρότυπο κάθε χώρας στον εκπαιδευτικό τομέα ενώ βρίσκεται ανάμεσα στις πρώτες χώρες στην «παραγωγή» επιστημόνων. Ξεχάστε όσα μάθατε στην Ελλάδα και ελάτε να γνωρίσουμε την αντισυμβατική Φινλανδική εκπαίδευση.
Ίση εκπαίδευση για όλους
Στη Φινλανδία η εκπαίδευση διατίθεται απολύτως δωρεάν για όλους, από τον παιδικό σταθμό μέχρι το πανεπιστήμιο. Σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, οι μαθητές παίρνουν ίσες ευκαιρίες. Επιπλέον, κάθε μαθητής δικαιούται εκπαιδευτικής στήριξης και έτσι κανένας δεν «μένει πίσω». Το αποτέλεσμα: 93% των Φιλανδών αποφοιτούν από το Λύκειο. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι πως το 66% των μαθητών του Λυκείου συνεχίζουν την εκπαίδευση του σε Πανεπιστήμιο, ένα ποσοστό το οποίο είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη και από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως. Επιπλέον, δεν υπάρχει κανένας διαχωρισμός ανάμεσα σε προχωρημένους και μη προχωρημένους μαθητές στην τάξη ενώ οι καθηγητές διανέμουν ίσες ευκαιρίες σε όλους.
Ο ρόλος του σχολείου
Η εκπαίδευση σε σχολεία αρχίζει μετά την ηλικία των 7 ετών. Οι σχολικές τάξεις αποτελούνται το πολύ από 12-15 άτομα το οποίο έχει ως αποτέλεσμα όλοι οι μαθητές να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για ενεργή συμμετοχή. Επιπλέον, κάθε τάξη είναι τεχνολογικά άρτια ώστε οι μαθητές να μπορούν να εφαρμόζουν στην πράξη όσα μαθαίνουν (π.χ. πειράματα). Οι μαθητές απασχολούνται το μέγιστο 5 ώρες καθημερινά στο σχολείο ενώ, ανάμεσα στις ώρες διδασκαλίες, υπάρχουν πυκνά και μεγάλα διαλείμματα ώστε να προλάβουν να εμπεδώσουν όσα έχουν μάθει. Τα σχολεία λειτουργούν μέχρι αργά το απόγευμα αλλά τα μαθήματα διαρκούν από τις 9 π.μ. έως τις 2.30 μ.μ.
Η μεθοδολογία της εκπαίδευσης: το περισσότερο δεν είναι πάντα και καλύτερο
Στα πρώτα 6 χρόνια της εκπαίδευσης των μαθητών, δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ενώ το homework είναι από μηδαμινό έως ελάχιστο. Μέχρι την ηλικία των 16 χρονών, δεν υπάρχει καμία εξέταση ή βαθμολόγηση γενικά. Το πρώτο υποχρεωτικό τεστ των μαθητών γίνεται στην ηλικία των 16. Στα 16 τους, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το δρόμο που θα ακολουθήσουν στην ακαδημαϊκή τους ζωή μέσα από 3 επιλογές. Ακαδημαϊκή εκπαίδευση, τεχνική εκπαίδευση ή να μπουν κατευθείαν στην αγορά εργασίας.
Όπως προαναφέρθηκε η αξιολόγηση των μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας είναι ελάχιστη. Οι εξετάσεις είναι σπάνιες ενώ το πρόγραμμα των μαθημάτων είναι τέτοιο ώστε οι θεωρητικές απαιτήσεις και το «απ’ έξω» είναι μηδαμινά. Στην πραγματικότητα, μαθήματα όπως τα Μαθηματικά, η Γεωγραφία, η Ιστορία δεν υπάρχουν, όπως τα ξέρουμε εμείς τουλάχιστον. Η μετάδοση των γνώσεων στους μαθητές γίνεται με ένα πιο έμμεσο αλλά συνάμα διασκεδαστικό και αποτελεσματικό τρόπο. Η μεθοδολογία αυτή χαρακτηρίζεται ως «Διδασκαλία Θεμάτων». Συγκεκριμένα, οι μαθητές μαθαίνουν π.χ. μαθηματικά μέσα από την προσομοίωση ρεαλιστικών καταστάσεων που δημιουργούν οι καθηγητές για αυτούς. Για παράδειγμα, ο μαθητής του Δημοτικού μπαίνει στη θέση ενός επαγγελματία οδηγού ταξί και μέσα από αυτήν την εμπειρία μαθαίνει Μαθηματικά αλλά και ξένες γλώσσες.
Όσον αφορά τη βαθμολόγηση, αυτή γίνεται έμμεσα. Συνήθως, οι διδάσκαλοι χρησιμοποιούν κάποια μέθοδο «αυτό-εξέτασης» κατά την οποία οι ίδιοι οι μαθητές βαθμολογούν την πρόοδο τους.
Εργασία υπάρχουν αλλά είναι ελάχιστες με αποτέλεσμα η συμμετοχή στην τάξη να είναι τεράστια. Το homework των μαθητών της Φινλανδίας υπολογίζεται μόνο σε μίση ώρα/μέρα. Όλη η δουλειά γίνεται μέσα στην σχολική αίθουσα ενώ τα καθήκοντα των μαθητών στην τάξη περιλαμβάνουν την κριτική τους σκέψη και δημιουργικότητα. Έτσι ο έλεγχος, το στρες, η βαθμολόγηση, ο ανταγωνισμός δίνουν τη θέση τους στην ενεργή συμμετοχή, στη συνεργασία και τις εποικοδομητικές γνώσεις, αυτές που θα γίνουν συνοδοί των μαθητών στο μέλλον τους.
Κεντρικός άξονας στη λειτουργία της εκπαίδευσης στη Φινλανδία αποτελεί η φράση: το περισσότερο δεν σημαίνει και καλύτερο. Τόσο οι καθηγητές όσο και το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας δεν ορίζουν κάποια συγκεκριμένη ύλη η οποία θα έπρεπε να καλυφθεί μέχρι το τέλος της χρονιάς. Αντίθετα, οι καθηγητές είναι ελεύθεροι να εμμένουν για όσο χρειάζεται σε θέματα, μέχρι να γίνουν πλήρως κατανοητά από όλους τους μαθητές. Τότε μόνο, υποχρεούνται να προχωρήσουν παρακάτω.
Ο ρόλος του καθηγητή
Το μεγαλύτερο ρόλο στην επιτυχία της Φινλανδικής εκπαίδευσης παίζουν αναμφίβολα οι καθηγητές. Όλα περνάν από τα χέρια τους. Το κράτος τους έχει δώσει την απόλυτη ελευθερία να δημιουργήσουν οι ίδιοι εκείνο το μάθημα που θα διασκεδάσει αλλά συγχρόνως θα εξοπλίσει τους μαθητές με τις κατάλληλες γνώσεις. Βέβαια, η πολιτεία της Φινλανδίας έχει θεσπίσει ένα περιβάλλον κατάλληλο για να δουλέψουν οι καθηγητές με μεράκι αλλά και ευθύνη. Οι δάσκαλοι διδάσκουν μόνο για 4 ώρες/ημέρα ενώ δικαιούνται 2 ώρες άδεια την εβδομάδα κατά την οποία αναπτύσσουν τη μεθοδολογία τους πάνω στη διδασκαλία. Το επάγγελμα του καθηγητή στη Φινλανδία είναι από τα πιο καλά αμειβόμενα αλλά και σεβαστά στη χώρα. Για να εργαστεί κάποιος ως διδάσκαλος θα πρέπει να έχει στην κατοχή του τίτλο συγκεκριμένου μεταπτυχιακού προγράμματος το οποίο προσφέρεται δωρεάν από το κράτος.
Πληροφορίες: http://www.oph.fi/english/education_system
http://www.bbc.co.uk/news/education-37716005
