Αντιγραφείς και “κλέφτες” στην λογοτεχνία

 

Κλέφτες στην λογοτεχνία

Συχνό φαινόμενο θεωρούνται οι κλέφτες στην λογοτεχνία. Ξεκινά να γράφει κανείς όπως μπορεί· με τις μικρές του δυνάμεις στην αρχή, ψάχνοντας συνεχώς πατήματα σε φτασμένους. Στα πρωτόλεια συνήθως έργα είναι εντονότερες και εμφανέστερες οι επιδράσεις απ’ αυτούς. Οι περιπτώσεις συγγραφέων που ξεκίνησαν με τη δική τους φωνή, έχοντας δηλαδή διαμορφώσει εξαρχής το προσωπικό τους ύφος, και δεν πέρασαν από το πρωτολειακό στάδιο δημιουργίας είναι σπάνιες.

Κατά το στάδιο αυτό, στάδιο συγγραφικής ανωριμότητας, προετοιμασίας, συνεχών αναζητήσεων και δοκιμών, στάδιο διαμορφωτικό, εν πολλοίς, των κύριων τάσεων και προσανατολισμών του συγγραφέα, οι επιδράσεις είναι όχι μόνο έντονες αλλά και πολύ συχνές ενώ παράλληλα απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό το προσωπικό ύφος, η προσωπική φωνή· υπάρχουν κάποιες ενδείξεις μόνον, αμυδρώς προαναγγελτικές του τι θ’ ακολουθήσει.

Το στάδιο αυτό καταφέρνουν να ξεπεράσουν όχι μόνον όσοι βρήκαν τη συγγραφική τους φωνή αλλά κυρίως όσοι καταφέρνουν να επεξεργάζονται πρώτα τις επιδράσεις που δέχονται σ’ όλη την καλλιτεχνική τους πορεία (ας μην ξεχνάμε ότι επιδράσεις υπάρχουν πάντα· ο συγγραφέας δεν δημιουργεί μες στο κενό, απελεύθερος από αυτές· κατά τη δια βίου επαφή του με έργα ομοτέχνων ή μη, σύγχρονων και παλιότερων, δέχεται συνεχώς ερεθίσματα κι είναι αυτά τούτα τα ερεθίσματα που τον βοηθάνε να πραγματώσει το δυναμικό του) κι έπειτα να τις αφομοιώνουν στο έργο τους προσαρμόζοντας τις στο δικό τους ύφος – δηλαδή γίνεται μια κριτική και δημιουργική εκμετάλλευση των επιδράσεων προς όφελος του έργου τους κι όχι μια παθητική αποδοχή τους.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Παρ’ όλα αυτά οι συγγραφείς τούτοι δημιουργούν την εντύπωση ότι «κλέβουν» απ’ άλλους και στιγματίζονται ως κλέφτες στη λογοτεχνία. Ακόμα κι αν είναι έτσι, όμως, αποδεικνύονται ικανοί κι επιδέξιοι “κλέφτες”: Όπως τον ικανό κλέφτη στη ζωή δύσκολα τον συλλαμβάνεις ακριβώς γιατί γνωρίζει όλα τα τεχνάσματα και τα μυστικά για να κλέψει χωρίς να γίνει αντιληπτός, όμοια και οι κλέφτες στη λογοτεχνία δύσκολα μπορεί να κατηγορήσεις τον ικανό “κλέφτη” για “κλοπή” γιατί μπόρεσε με τις αφομοιωτικές και δημιουργικές δυνάμεις του ύφους του ν’ αναπλάσει τα όποια “κλοπιμαία” (οι επιδράσεις, τα ερεθίσματα), να τα χύσει σε νέα καλούπια κι έτσι να προκύψει όχι μόνο καινούργιο κείμενο αλλά και πρωτότυπο τόσο στα νοηματικά του όσο και στα μορφικά του στοιχεία. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, τα “κλοπιμαία” χωνεύτηκαν μέσ’ στο κείμενο μέχρι που σχεδόν χάθηκαν! – θα χρειαστεί ένα εξίσου ικανό «λαγωνικό» για να εντοπίσει την “κλοπή” και να την φανερώσει.

Αυτά οι μείζονες συγγραφείς· όσο για τους ελάσσονες, χαρακτηρίζονται περισσότερο ως αντιγραφείς, δηλαδή ανίκανοι και αδέξιοι κλέφτες στην λογοτεχνία. Η κάθε τους κλοπή είναι τόσο εμφανής μέσ’ στο κείμενο που δεν χρειάζεται κανένα “λαγωνικό” για να τους πιάσει. Συλλαμβάνονται μόνοι τους γιατί είτε παραθέτουν στα κείμενα τους στίχους ή αποσπάσματα στίχων άλλων, χωρίς να έχει προηγηθεί ιδιαίτερη επεξεργασία, είτε μιμούνται δουλικά το ύφος τους. Αλλά όπως λέει κι ένας ικανός «κλέφτης» της σύγχρονης ποίησής μας· ο  καθείς και τα όπλα του!

Είμαι Κορίνθιος την καταγωγή, αλλά γεννήθηκα στα Χανιά - σ' ένα σπίτι της οδού Βύρωνος. Όλη μου την ζωή την πέρασα στην Κρήτη. Στην νεανική μου ηλικία έζησα υπέρ τα 3 έτη στο Manchester της Αγγλίας. Διέμεινα και στην Αθήνα. Η τελευταία μου εργασία είναι καθηγητή σε σχολεία εξαρτώμενα απ' το υπουργείο παιδείας της Ελλάδας. Ξέρω Αγγλικά και Γερμανικά.

Περισσότερα από τη στήλη: Πολιτισμός

Πολιτισμός

Η γελοιογραφία σε περιόδους πολέμου και το έπος του ΄40

Σε εποχές αναταραχής, όταν τα γεγονότα τρέχουν ταχύτερα από τις λέξεις, η τέχνη συχνά επιστρατεύεται…

Πολιτισμός

Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στη νομοθεσία

Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη είναι ένα από τα σημαντικότερα εθνικά σύμβολα της Ελλάδας, αφιερωμένο…

Πολιτισμός

Αρχαιολογία χωρίς αρχαία: Σκάβοντας το σύγχρονο παρόν

Σε έναν κόσμο όπου το παρελθόν γράφεται ακόμα, η αρχαιολογία χωρίς αρχαία αποκαλύπτει ότι τα…

Πολιτισμός

Η ιστορία της γάτας: Από το χθες στο σήμερα

Η ιστορία της γάτας ξεκινά από τα βάθη των αιώνων. Από το σκοτάδι των προϊστορικών…

Πολιτισμός

Η καλλιτεχνική αυτονομία των Αποσχίσεων

Αν ανατρέχαμε σε ένα βιβλίο ιστορίας της τέχνης, θα διασταυρωνόμασταν με μία αναρίθμητη πολλαπλότητα ευφάνταστων…

Πολιτισμός

Η Σαλαμίνα της Κύπρου και η ιστορία της

Η Σαλαμίνα της Κύπρου βρίσκεται στον Δήμο Αμμοχώστου και ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις-…

Πολιτισμός

Ιδανικός αριθμός μαθητών ανά τάξη

Η δύναμη της μικρής τάξης Ποιος είναι ο ιδανικός αριθμός μαθητών σε μια τάξη; είναι…