Η ιστορία της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη είναι μια περίοδος ανάπτυξης της πόλης, η οποία συνέβαλε οικονομικά στην περιοχή της περιφέρειας συνολικά. Ως οικονομικός οργανισμός, η βιομηχανία της Θεσσαλονίκης περιλάμβανε τομείς τόσο μεταφοράς και ακινήτων όσο και ανθρώπινου δυναμικού που δούλευε σε μεγάλα εκβιομηχανισμένα εργοστάσια.
Χρονολογικά, η εκβιομηχάνιση της Θεσσαλονίκης ξεκινά περίπου 130 χρόνια πριν, στα τέλη του 19ου αιώνα. Εφαλτήριο για την οικονομική ανάπτυξη των οργανισμών παραγωγής αποτελούσαν τα «μεγάλα έργα», τα οποία ήταν: η εγκατάσταση σιδηροδρομικών γραμμών, οι εγκαταστάσεις φωταερίου, η λειτουργία τροχιοδρόμων, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, το εκσυγχρονισμένο δίκτυο ύδρευσης και τα λιμενικά έργα.
Οι πιο δημοφιλείς τομείς που απασχόλησαν το ανθρώπινο δυναμικό των εργοστασίων ήταν η κλωστοϋφαντουργία και η επεξεργασία καπνού. Στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας εξέχουσα θέση είχε το εργοστάσιο ΥΦΑΝΕΤ, που βρίσκεται σήμερα στην περιοχή Παπάφη, ενώ στην επεξεργασία του καπνού την επιβλητική θέση έχουν οι Καπναποθήκες.
Το εργοστάσιο ΥΦΑΝΕΤ λίγο πριν κλείσει οριστικά το 1964 λόγω των δυσκολιών της αγοράς και των δανείων, απασχολούσε το 1911 πάνω από 100 εργαζομένους και το 1936 πάνω από 500 εργαζομένους – κυρίως γυναίκες. Χτίστηκε το 1908, ενώ κάηκε δύο φορές το 1909 και το 1951. Μεταξύ των ιδρυτών της ήταν ο Γιώργος Μήλος. Όσον αφορά όμως την μεγάλη κερδοφορία και ανάπτυξή της η ΥΦΑΝΕΤ οφείλεται στο γεγονός ότι για είκοσι χρόνια είχε αναλάβει την αποκλειστική προμήθεια του ελληνικού στρατού με είδη ιματισμού. Ήταν επίσης κάθετη μονάδα που παραλάμβανε ακατέργαστο μαλλί και το παρήγαγε ετοιμοπαράδοτη κουβέρτα.
Από την άλλη μεριά, οι καπναποθήκες ήταν μια συγκεντρωτική βιομηχανική οργάνωση, η οποία στηριζόταν στο εμπόριο καπνού. Λόγω της εγκατάλειψης των καπνουπόλεων (πόλεις όπου ήταν συγκεντρωμένοι όλοι οι καπνεργάτες) από τους εμπόρους οδήγησε στη συγκέντρωση των καπναποθηκών στη Θεσσαλονίκη με αποτέλεσμα να καταστεί η πόλη ως το σημαντικότερο ευρωπαϊκό κέντρο εμπορίου «καπνού εις φύλλα». Βέβαια σε αυτό συνέβαλαν επίσης αφενός η ύπαρξη υποδομής (λιμάνι, τρένο κλπ) και αφετέρου η πίεση του συνδικαλιστικού κινήματος των καπνεργατών ώστε να μη μειωθεί η απασχόληση στον τομέα παραγωγής καπνού.
Άλλα μεγάλα ονόματα που συναποτέλεσαν την βιομηχανική ζώνη στη Θεσσαλονίκη είναι το εργοστάσιο κεραμοποιίας Allatini (που ιδρύθηκε το 1880 αλλά στις μέρες μας δεν λειτουργεί), η βιομηχανία Βίλκα (εργοστάσιο παραγωγής ιούτη, λινού και κάνναβης) που σταμάτησε τη λειτουργία της το 1980, καθώς και η ύπαρξη Τραμ.
Πάντως η ιστορία της εκβιομηχάνισης της Θεσσαλονίκης δεν σταματά. Με τη δημιουργία νέων και εκσυγχρονισμένων βιομηχανιών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων η ανάπτυξη της πόλης συνεχίζει να υπάρχει.
Ορόσημο της βιομηχανικής Θεσσαλονίκης αποτελεί το 1962 η ίδρυση των εξής βιομηχανιών: α) κεραμικών πλακιδίων ΦΙΛΚΕΡΑΜ – RICHARDS, β) μοριοσανίδων ΞΥΛΟΠΑΝ, γ) κατασκευής φορμάικας Purilast, δ) προϊόντων χάλυβα της ΣΙΔΕΝΟΡ. Οι βιομηχανίες που προαναφέρθηκαν λειτουργούν ακόμη και σήμερα.
Ο κατάλογος όμως των βιομηχανιών, οι οποίες συμβάλλουν σήμερα στην οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης δεν σταματά εκεί αλλά αποτελείται από περισσότερα από 40 βιομηχανικά κέντρα.
Τέλος η ανάπτυξη της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη συνέβαλε στην ανάπτυξη όχι μόνο του κέντρου της πόλης και την πόλη καθαυτή αλλά και ολόκληρης της περιφέρειάς της.
Πηγές
Ευσταθίου, Θωμάς. (2017). Βιομηχανική ανάπτυξη στη Θεσσαλονίκη το 1900. Ανακτήθηκε από https://thesstoday.gr/%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%BC%CE%B7%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%80%CF%84%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA/#goog_rewarded/. (τελευταία πρόσβαση 10/2/2025)
Voria.gr. (2016). Η χρυσή εποχή της εκβιομηχάνισης της Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε από https://www.voria.gr/article/enas-eonas-eveth-i-chrisi-epochi-tis-ekviomichanisis-tis-thessalonikis/. (τελευταία πρόσβαση 10/2/2025)
