Η ιστορία του τρόλεϊ ξεκινάει πριν την επίσημη ίδρυσή του. Πριν την εφεύρεση του ρεύματος, το 1800 οι άνθρωποι για να μετακινηθούν χρησιμοποιούσαν άλογα τα οποία έσερναν ξύλινα βαγόνια. Αυτά τα ονόμαζαν τρόλεϊ και προσέφεραν μία πιο άνετη διαδρομή μεταφέροντας αρκετά άτομα. Στην συνέχεια όμως, με την αύξηση του πληθυσμού έγιναν αναποτελεσματικά καθώς το κόστος και η καταπόνηση των ζώων ήταν τεράστια. Έτσι λοιπόν σε ορισμένες πόλεις, όπως το Σαν Φρανσίσκο, χρησιμοποιήθηκαν τρόλεϊ με συρματόσχοινο που κινούνταν κατά μήκος χαλύβδινων γραμμών και αξιοποιούσαν ένα υπόγειο σύστημα καλωδίων για να τραβούν τα βαγόνια προς τα εμπρός. Ακόμα και αυτή η λύση όμως, αντιμετώπιζε δυσκολίες εξαιτίας του κόστος συντήρησης και τους περιορισμούς διαδρομής.
Στην Ευρώπη
Η εφεύρεση του ηλεκτρικού ρεύματος το 1882 έδωσε την λύση με την εφεύρεση του ηλεκτρικού τρόλεϊ. Ο Δρ. Βέρνερ Φον Ζίμενς, στις 29 Απριλίου του 1882, έθεσε σε λειτουργία το πρώτο τρόλεϊ που λειτουργούσε με ρεύμα στον κόσμο το οποίο ονομαζόταν “Ελέκτρομοουτ”. Το όχημα αυτό χρησιμοποιήθηκε ως τις 13 Ιουνίου του 1882. Στην συνέχεια ακολούθησαν αρκετά πειράματα και μεταποιήσεις του αρχικού οχήματος. Η επόμενη εξέλιξη ήταν του Λουί Λομπάρντ Ζερέν ο οποίος λειτούργησε μια πειραματική γραμμή στην Έκθεση του Παρισιού το 1900. Ακόμα, στην Γερμανία λειτούργησε το τέταρτο σύστημα τρόλεϊ το οποίο εγκαινιάστηκε στις 10 Ιουλίου του 1901. Αυτές αποτελούν κάποιες από τις εξελίξεις στην Ευρώπη.
Στην Αμερική
Στην Αμερική το ηλεκτρικό τρόλεϊ εφευρέθηκε από τον Φρανκ Τζ. Σπράγκ το 1888. Το όχημα έγινε αμέσως ιδιαίτερα δημοφιλές λόγω της αξιοπιστίας, της ταχύτητας και της χωρητικότητας επιβατών. Το τρόλεϊ επέτρεψε την ανάπτυξη περιοχών εφόσον προσέφερε οικονομικά ταξίδια. Η ιστορία του τρόλεϊ παρόλα αυτά, διακόπτεται κατά την δεκαετία του 1950 καθώς, το αυτοκίνητο είναι πιο προσιτό στο κοινό και έτσι, αποτελεί πλέον την νούμερο ένα επιλογή των ανθρώπων. Εξαιτίας της δημοφιλίας του αυτοκινήτου λοιπόν, αρκετές γραμμές τρόλεϊ αφαιρέθηκαν και αντικαταστάθηκαν από μεγάλους αυτοκινητόδρομους. Στην συνέχεια, κατά την δεκαετία του 1980 και 1990 το ηλεκτρικό τρόλεϊ αναβιώνει και θυμίζει στον κόσμο την αξία και χρησιμότητά του ως οικονομικό αλλά και οικολογικό μέσο μεταφοράς.
Στην Αθήνα
Το 1939 έφτασε το τρόλεϊ στην Ελλάδα με την εισαγωγή 12 ηλεκτροκίνητων λεωφορείων από την Ιταλία. Η εγκατάσταση εναέριας γραμμής δεν είχε πραγματοποιηθεί λόγω της έκρηξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Για τον λόγο αυτό, τα τρόλεϊ έμειναν ακινητοποιημένα στο αμαξοστάσιο του Νέου Φαλήρου, δύο από τα οποία κλάπηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα. Μετά το τέλος του πολέμου τέθηκαν σε κυκλοφορία τα 10 εναπομείναντα οχήματα που αριθμήθηκαν από 701 έως 712. Στις 27 Δεκεμβρίου του 1953 μπήκαν επίσημα σε κυκλοφορία τα πρώτα τρόλεϊ της Αθήνας εκτελώντας την γραμμή 3 Πατήσια-Αμπελόκηποι με 16 στάσεις που λειτουργούσε 16 ώρες το εικοσιτετράωρο. Έτσι, τα τρόλεϊ εισήχθησαν στις αστικές συγκοινωνίες υπό τη διαχείριση της Ηλεκτρικής Εταιρείας Μεταφορών (Η.Ε.Μ.) ενώ, σήμερα ανήκουν στις Οδικές Συγκοινωνίες ΑΕ (Ο.ΣΥ.) μέλος του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών (Ο.Α.Σ.Α).
Η “φαλκονέρα”
Η “φαλκονέρα” αποτελεί το μοναδικό ηλεκτρικό τρόλεϊ ελληνικής κατασκευής. Κατασκευάστηκε το 1967 με αμάξωμα της Βιαμάξ. Μετέφερε συνολικά 100 άτομα, είχε αριθμό κυκλοφορίας 1127 και εκτελούσε το δρομολόγιο Κυψέλη-Καισαριανή. Το όχημα παρουσιάστηκε ως πιλοτικό μοντέλο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Το σχέδιο παραγωγής δεν προχώρησε και λίγο πριν την απόσυρσή της η “φαλκονέρα” ανακατασκευάζεται για να έρθει πιο κοντά στα αισθητικά πρότυπα των άλλων αντίστοιχης «γενιάς» ιταλικών τρόλεϊ της ΗΛΠΑΠ. Η “φαλκονέρα” αποτελεί ένα ιστορικό όχημα όχι μόνο λόγω της μοναδικότητάς του αλλά και εξαιτίας της συμμετοχής του στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, το 1973. Μετέφερε τον κόσμο προς το κέντρο της Αθήνας αλλά αξιοποιήθηκε και ως οδόφραγμα καθώς τοποθετήθηκε στην μέση της Πατησίων. Το όχημα αποσύρθηκε επίσημα το 1993 και ακόμα και σήμερα βρίσκεται στο υπαίθριο αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στα Άνω Λιόσια.
Σήμερα
Το τρόλεϊ κυκλοφορώντας στην πόλη της Αθήνας, βγαλμένο από μια άλλη εποχή, εξυπηρετεί το κοινό για 72 χρόνια, από τον Δεκέμβριο του 1953 έως σήμερα το 2025 που αποφασίστηκε η σταδιακή απόσυρσή του και η αντικατάστασή του από ηλεκτρικά λεωφορεία. Μία απόφαση που έλαβε ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης και η οποία δίχασε τους κατοίκους της πόλης. Μερικοί θεωρούν ότι η απόσυρσή τους μπορεί να είναι μόνο θετική καθώς η συντήρησή τους είναι δαπανηρή, οι βλάβες τους- που επιβαρύνουν την κίνηση- είναι συχνές και τα καλώδια που καλύπτουν τις διαδρομές τους ασχημαίνουν την πόλη. Από την άλλη, υποστηρίζεται η άποψη πως η απόσυρση αποτελεί μία κακή απόφαση καθώς τα τρόλεϊ έχουν υψηλότερη ενεργειακή απόδοση και χαμηλότερη κατανάλωση ενώ σε αντίθεση με τα ηλεκτρικά λεωφορεία μπορούν να διανύουν μεγάλες αποστάσεις χωρίς την ανάγκη για φόρτιση. Παρόλα αυτά, η απόφαση έχει παρθεί και από Σεπτέμβρη θα αρχίσει η πρώτη φάση της απόσυρσης με το ξήλωμα των καλωδίων από το κέντρο της Αθήνας.
Πηγές:
Δείτε που σαπίζει σήμερα το μοναδικό τρόλεϊ ελληνικής κατασκευής. Το αποκαλούν “Φαλκονέρα” και πρωτοεμφανίστηκε το 1967. (2025) Μηχανή του χρόνου. Ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/deite-poy-sapizei-simera-to-monadiko-trolei-ellinikis-kataskeyis-to-apokaloysan-falkonera-kai-protoemfanistike-to-1967/ (Τελευταία πρόσβαση: 08/09/2025)
Καραγιάννης Γ.(28/07/2025) “Περπάτα να προλάβουμε το τελευταίο…τρόλεϊ” Η ιστορία τους από το 1948 μέχρι σήμερα που αρχίζει το ξήλωμα. Πρώτο Θέμα. Ανακτήθηκε από: https://www.protothema.gr/greece/article/1675470/perpata-na-prolavoume-to-teleutaio-trolei/ (Τελευταία πρόσβαση: 08/09/2025)
The history of the trolley (17/02/2025) Hometown. Ανακτήθηκε από: https://hometown-mfg.com/news/2025-02/history-trolley
