Η θεά της ομορφιάς Αφροδίτη και η απεικόνιση της στην τέχνη γίνονταν από την αρχαιότητα ως σήμερα. Η θεά Αφροδίτη (Venus στα λατινικά) υπήρξε θεά της ομορφιάς, του έρωτα και της αναπαραγωγής στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Το θέμα της Αφροδίτης ως σύμβολο αγάπης και ομορφιάς έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές στην τέχνη. Θα δούμε κάποιες απεικονίσεις της θεάς στην τέχνη από το παρελθόν μέχρι το σήμερα.
Απαρχές
Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, η Αφροδίτη γεννήθηκε όταν ο Κρόνος απέκοψε τα γεννητικά όργανα του πατέρα του, Ουρανού, και τα πέταξε στη θάλασσα. Έτσι η θεά αναδύθηκε από τον αφρό (από αυτό προκύπτει και το όνομα της). Στην Ιλιάδα του Ομήρου, η Αφροδίτη είναι κόρη του Δία και της Διώνης. Ο Πλάτωνας στο Συμπόσιον υποστηρίζει την εγκυρότητα και τον δύο αφηγήσεων αλλά κάνει λόγο για γέννηση δύο διαφορετικών οντοτήτων την Ουρανία και Πάνδημο Αφροδίτη, προστάτιδες του πλατωνικού και σαρκικού έρωτα αντίστοιχα.
Κλασική αρχαιότητα
Η θεά Αφροδίτη λατρεύονταν στην αρχαία Ελληνορωμαϊκή εποχή ενώ είχαν φτιαχτεί πολλοί ναοί και αγάλματα προς τιμήν της. Η πρώτη γνωστή γυμνή απεικόνισή της θεάς στη γλυπτική ήταν τον 4ο αιώνα π.Χ. Το άγαλμα της Αφροδίτης της Κνίδου από τον Πραξιτέλη υπήρξε πρωτοποριακό κατά την κλασική αρχαιότητα. Ήταν η πρώτη γυναικεία θεϊκή φιγούρα που σμιλεύτηκε γυμνή σε άγαλμα καθώς μέχρι τότε μόνο αντρικές φιγούρες παρουσιάζονταν γυμνές. Άλλο γνωστό άγαλμα της Αφροδίτης είναι η Αφροδίτη της Μήλου που φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.
Αναγέννηση
Μετά από μακρά περίοδο σιωπής των θεμάτων της αρχαιότητας καθώς ο Χριστιανισμός εξαπλώνονταν και δίωκε το καθετί ειδωλολατρικό, την περίοδο της Αναγέννησης (14ος-17ος αιώνας), τα ιδεώδη της κλασικής αρχαιότητας επέστρεψαν πάλι στην επικαιρότητα. Ζωγράφοι όπως ο Τιτσιάνο έφεραν το θέμα της Αφροδίτης πάλι στο προσκήνιο. Τον γνωστό του πίνακα, την Αφροδίτη του Ουρμπίνο, τον είχε εμπνευστεί από την Κοιμωμένη Αφροδίτη του Giorgione.
Η Αφροδίτη του Ουρμπίνο αποτέλεσε σκάνδαλο εκείνη την εποχή λόγω του γυμνού και του προκλητικού βλέμματος της γυναικείας φιγούρας. Η Αφροδίτη απεικονίζεται ως νεαρή νύφη ξαπλωμένη στο κρεβάτι που περιμένει να ντυθεί και να ετοιμαστεί να συμμετάσχει σε ένα αναγεννησιακό γαμήλιο τελετουργικό γνωστό ως “il toccamano”, κατά τη διάρκεια του οποίου μια νύφη θα αγγίξει το χέρι του γαμπρού για να δώσει τη συγκατάθεσή της για γάμο. Τα τριαντάφυλλα που κρατά στο χέρι της συμβολίζουν τη θηλυκότητα, ο σκύλος την πιστότητα ενώ στο βάθος φαίνονται δύο υπηρέτριες που η μία κρατά το νυφικό ενώ η άλλη ψάχνει μέσα σε μια κασέλα.
Άλλος ένας πίνακας ορόσημο την εποχή της Αναγέννησης υπήρξε η Γέννηση της Αφροδίτης του Μποτιτσέλι, που αναφέρεται στην ομηρική εκδοχή της γέννησης της θεάς, όπου σύμφωνα με τον μύθο η Αφροδίτη έφτασε στα Κύθηρα πάνω σε ένα κοχύλι.
Ροκοκό
Κατά τον 18ο αιώνα κυριάρχησε στην τέχνη το καλλιτεχνικό κίνημα ροκοκό που το χαρακτηρίζει ο εξωραϊσμός και η παιχνιδιάρικη διάθεση σε διάφορα θέματα. Όπως ήταν αναμενόμενο το θέμα της Αφροδίτης ήταν ένα αγαπημένο θέμα και δεν μπορούσε να λείπει από πίνακες εκείνης της περιόδου λόγω της παιχνιδιάρικης διάθεσης και του ερωτισμού της συγκεκριμένης θεάς.
Ο πίνακας του François Boucher Ο θρίαμβος της Αφροδίτης αποτελεί παράδειγμα του κινήματος ροκοκό καθώς αναφέρεται στον μύθο γέννησής της, όπου αναδύεται από τον αφρό του ωκεανού. Η Αφροδίτη είναι ξαπλωμένη σε ένα κοχύλι, περιτριγυρισμένη από ιπτάμενους έρωτες, δελφίνια, νύμφες του νερού και Τρίτωνες. Όλες αυτές οι φιγούρες συμβολίζουν την αγάπη. Οι στάσεις του σώματος των μορφών συνθέτουν ένα ονειρικό και απόλυτα ροκοκό σκηνικό.
Pop art
O όρος pop art αναφέρεται στο καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία και αργότερα στην Αμερική περίπου τα μέσα της δεκαετίας του ’50 και αναφέρεται σε πιο κοινά και καθημερινά θέματα. Ένας από τους βασικότερους εκπροσώπους της pop art υπήρξε ο Andy Warhol ο οποίος είχε ασχοληθεί κατά κύριο λόγο με τη δημιουργία πορτρέτων διάσημων προσώπων. Κάποια στιγμή ενδιαφέρθηκε για θέματα κλασικής τέχνης και επηρεασμένος από τη γέννηση της Αφροδίτης του Μποτιτσέλι δημιούργησε κι αυτός την γέννηση της Αφροδίτης σε στυλ pop art, εστιάζοντας στο πρόσωπο της Αφροδίτης και δημιουργώντας αντιθέσεις με τα χρώματα έτσι ώστε να αναδείξει την ομορφιά της θεάς μέσα από μια πιο σύγχρονη οπτική γωνία.
Πηγές:
Απεικόνιση της Αφροδίτης: Ανακτήθηκε από:www.blog.artsper.com (Τελευταία πρόσβαση στις 17/2/2025)
Η Αφροδίτη στην τέχνη: Ανακτήθηκε από: www.thecollector.com (Τελευταία πρόσβαση στις 17/2/2025)
