Ο Μέγας Αλέξανδρος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους στρατηλάτες στην παγκόσμια ιστορία. Τα επιτεύγματά του ήταν αξιοθαύμαστα αναλογικά με το στρατό που διέθετε με τον υπέρτερο αριθμητικά αντίπαλο, δείγμα υπέρτερης στρατηγικής και στρατιωτικής ευφυίας. Η ζωή του θα μείνει χαραγμένη στην ιστορία, όμως ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι ένα ανεξιχνίαστο θέμα που οι μελετητές της ζωής του στρατηλάτη δεν έχουν φέρει στο φως μέχρι στιγμής.
Ο Αλέξανδρος είχε ήδη κατακτήσει μεγάλο μέρος του γνωστού τότε κόσμου το 323 π.Χ. Το κέντρο της νέας αυτοκρατορίας του ήταν η Βαβυλώνα, όπου έμενε μέχρι να αλλάξουν τα σχέδια του. Ένας γνωστός του, πιθανός κάποιος από τους στρατηγούς του, είχε γενέθλια και ο Αλέξανδρος αποφάσισε να δεχθεί την πρόσκληση του. Ήταν 29 Μαΐου και από το πρωί εκείνης της ημέρας δεν ένιωθε καλά. Συμμετείχε όμως στην γιορτή, την επόμενη μέρα όμως ξύπνησε και ήταν βαριά άρρωστος.
Η υγεία του δεν επανήλθε ποτέ και μετά από 11 μέρες πέθανε, στις 11 Ιουνίου το 323 π.Χ. Οι μελετητές και ιστορικοί έχουν μελετήσει εκτενέστατα την υπόθεση αυτή και δεν μπορούν να καταλάβουν αν ήταν δηλητηριασμός ή κάποια ασθένεια. Σε περίπτωση που ήταν κάποια ασθένεια, δεν μπορούν να καταλάβουν ποια ήταν και σε περίπτωση που ήταν δηλητηρίαση, δεν γνωρίζουν με σιγουριά από ποια ουσία έγινε και ποιος είχε την πρόθεση να το κάνει αυτό.
Ασθένεια
Όσοι υποστηρίζουν πως ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε από φυσικά αίτια, πιστεύουν ότι η ασθένεια που προκάλεσε το θάνατο του ήταν είτε ελονοσία είτε τυφοειδής πυρετός. Ο τυφοειδής πυρετός έχει σχεδόν απορριφθεί σαν αίτιο, διότι εμφανιζόταν σε επιδημίες και την περίοδο εκείνη δεν φάνηκε να υπήρξε άλλος μαζικός θάνατος από την συγκεκριμένη ασθένεια πλην του Μ. Αλέξανδρου.
Το πιο πιθανό σενάριο, όπως προαναφέρθηκε είναι να πέθανε από ελονοσία, καθώς στις περιοχές που ζούσε και εκστράτευε η συγκεκριμένη ασθένεια ήταν πολύ ταλαιπωρούσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Παρόλα αυτά, τα συμπτώματα που είχε δεν φανερώνουν ξεκάθαρα πως πέθανε από ελονοσία.
Δηλητηριασμός
Μια πιο σταθερή άποψη των μελετητών είναι πως ο στρατηλάτης πέθανε από δηλητηριασμό. Μια θεωρία ισχυρίζεται πως το δηλητήριο ήταν αρσενικό, πράγμα που δεν μπορεί να ισχύει, καθώς αν ήταν αρσενικό θα είχε δράσει πιο γρήγορα και δεν θα ταλαιπωρούσε τον Αλέξανδρο για 11 μέρες.
Μια καινούργια θεωρία υποστηρίζει πως ο θάνατος του Μακεδόνα βασιλιά προξενήθηκε από το φυτό «λευκός ελλέβορος», ένα δηλητηριώδες φυτό που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες για να σταματήσουν τον εμετό. Οι αρχαίοι το χρησιμοποιούσαν σε μικρές δόσεις για να θεραπεύσουν κάποιον, οι μεγάλες ποσότητες όμως ήταν σίγουρο πως θα οδηγούσαν στο θάνατο. Τα συμπτώματα που είχε ο Αλέξανδρος ταιριάζουν με αυτά που προξενούνται από δηλητηρίαση με ελλέβορο, δηλαδή υπόταση, βραδυκαρδία, αδυναμία των μυών, ναυτία και γαστρικός πόνος. Σίγουρα ένας βασανιστικός και αργός θάνατος.
Το συγκεκριμένο σενάριο οδηγεί όμως και σε ένα ακόμα βαθύ ερώτημα: Ποιος ήταν αυτός που τον δηλητηρίασε;
Σενάρια θανάτου: Αντίπατρος
Ο πιο δημοφιλής για το θάνατο του Αλέξανδρου είναι ο Αντίπατρος. Ο Αντίπατρος ήταν στρατηγός του πατέρα του Αλέξανδρου, του Φίλιππου του Β’ και αργότερα αποτέλεσε μεγάλος υποστηρικτής του γιου του. Την χρονική περίοδο που ο Αλέξανδρος έλειπε στην εκστρατεία στην Ασία, ο Αντίπατρος είχε αναλάβει την αντιβασιλεία στην Μακεδονία. Προς το τέλος της ζωής του, το 324 π.Χ, οι σχέσεις του Αλέξανδρου με τον Αντίπατρο άρχισαν να φθίνουν και ο βασιλιάς της Μακεδονίας διέταξε την καθαίρεση του από την αντιβασιλεία καθώς πίστευε πως θα τον προδώσει.
Ο Αντίπατρος έστειλε τον γιο του Κάσσανδρο στην Βαβυλώνα για να μεταπείσει τον Αλέξανδρο. Ο Κάσσανδρος δεν πρόλαβε να δει τον Αλέξανδρο καθώς είχε ήδη πεθάνει και παράλληλα δεν πρόλαβε να εφαρμοστεί και η απόφαση του Αλέξανδρου για τον Αντίπατρο. Ο αδελφός του Κάσσανδου όμως, ο Ιόλαος, ήταν οινοχόος του Μέγα Αλέξανδρου και ίσως είχε δεχθεί εντολή να τον δηλητηριάσει, καθώς θα μπορούσε να το κάνει εύκολα χωρίς να το πιάσουν και άμεσα.
Σενάρια θανάτου: Οι γυναίκες του
Μια από τις ερωμένες του ήταν η Βαρσίνη, με την οποία δεν παντρεύτηκε αλλά απέκτησε ένα γιο, τον Ηρακλή. Αντίθετα, παντρεύτηκε την πανέμορφη Ρωξάνη και μετά από αυτή την κόρη του Βασιλιά Δαρείου, την Στάτειρα. Ίσως οι γυναίκες του, που δεν ήταν και χαμηλής καταγωγής, να φθονούσαν η μία την άλλη και να μισούσαν παράλληλα τον Αλέξανδρο διότι τις πλήγωνε με τις ερωτικές αποφάσεις του.
Τα σενάρια γύρω από το θάνατο του μεγάλου στρατηλάτη είναι πάρα πολλά. Το αποτέλεσμα του θανάτου του ήταν να χαρούν οι εχθροί του και να ζημιωθούν οι σύμμαχοι του. Όχι μόνο επειδή έχασαν έναν μεγάλο στρατηγό και βασιλιά, αλλά και γιατί δεν πρόλαβε να ορίσει διάδοχο, με αποτέλεσμα να επικρατεί το χάος στην αυτοκρατορία του για πολλά χρόνια. Και δεν θα σταματήσουν να δημιουργούνται νέα σενάρια, καθώς αναφερόμαστε στο θάνατο ενός από τους μεγαλύτερους, αν όχι το μεγαλύτερο, στρατηλάτη που υπήρξε ποτέ.
Πηγές:
- Μηχανή του Χρόνου:”Τα σενάρια για τον θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου. Δολοφονία ή ασθένεια;”
- Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι: Αλέξανδρος, 3
- Ashrafian H. “The death of Alexander the Great–a spinal twist of fate.” J Hist Neurosci. 2004 Jun;13(2):138-42.
