Η παραλία της Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα πιο ζωντανά και ιστορικά κομμάτια της πόλης. Αποτελεί αγαπημένο προορισμό των τουριστών για να καθίσουν ν’ απολαύσουν τον καφέ τους ή το φαγητό τους, αλλά και για να την περπατήσουν από άκρη σε άκρη χαζεύοντας τη θέα της. Για τους κατοίκους είναι ένας απέραντος χώρος κοινωνικής αλληλεπίδρασης και πολιτιστικής έκφρασης. Από το λιμάνι μέχρι και το Μέγαρο Μουσικής, 5 χιλιόμετρα γεμάτα ιστορία και πολλές αλλαγές μες το χρόνο.
Παραλία της Θεσσαλονίκης: Από την αρχαιότητα μέχρι την κατεδάφιση των τειχών
Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε το 315 π.Χ. από τον Κάσσανδρο. Η πόλη χτισμένη κοντά στο Θερμαϊκό κόλπο, είχε από τότε σημαντική σύνδεση με τη θάλασσα. Το λιμάνι της αποτελούσε πάντα σημαντική πύλη για τη ναυτιλία και το εμπόριο. Στην πορεία, κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου, η παραλία της Θεσσαλονίκης περιβαλλόταν από τείχη που προστάτευαν την πόλη από τους επιδρομείς. Φτάνοντας στα Οθωμανικά χρόνια και μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα, αποφασίζεται η κατεδάφιση των τειχών της παραλιακής, ανοίγοντας το δρόμο για ανάπτυξη νέων συνοικιών και δρόμων.
Ο Σαμπρί πασάς
Ήρθε το 1869 διοικητής στη Θεσσαλονίκη με σκοπό να εκσυγχρονίσει την πόλη και να την μετατρέψει σε εμπορικό σταθμό μέσω της θάλασσας. Έως τότε το παραθαλάσσιο τείχος στεκόταν σαν φράγμα απέναντι στον έξω κόσμο και την πόλη και δημιουργούσε καθυστερήσεις στους εμπόρους της εποχής. Ο Σαμπρί πασάς μ’ ένα ασημένιο σφυρί, έριξε την πρώτη πέτρα του τείχους στη θάλασσα και έτσι ξεκίνησε επίσημα το 1873, η κατεδάφιση. Φώτα, εξέδρες για τις βόλτες των κατοίκων, μαγαζιά με προϊόντα αλλά και μπυραρίες. Μέχρι το 1910 η πόλη έχει αλλάξει εντελώς όψη.
Η παραλία στον 20ό αιώνα: εκσυγχρονισμός και αναψυχή
Το 1912 η Θεσσαλονίκη εντάσσεται στο ελληνικό κράτος. Η παραλιακή ζώνη αποκτά σημαντικότερο ρόλο στην αστική ζωή της πόλης. Στην περιοχή αναπτύσσονται ξενοδοχεία, καταστήματα, λέσχες αλλά και προξενεία πολλών χωρών. Η λεωφόρος Νίκης γίνεται η πιο πολυσύχναστη οδός. Οι κάτοικοι κάνουν εκεί την βόλτα τους ατενίζοντας τον Όλυμπο. Τα πρώτα καφενεία, ζαχαροπλαστεία και εστιατόρια, κάνουν σύντομα την εμφάνισή τους. Τα ξενοδοχεία «Όλυμπος Παλλάς», «Splendid Palace» και το «Grand hotel d’ Angleterre» στολίζουν το παραλιακό μέτωπο με την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική τους.
Παραλία της Θεσσαλονίκης: Οι πρώτες παρεμβάσεις
Μετά το 1920 άρχισαν κάποιες επιχωματώσεις από την περιοχή της ΧΑΝΘ και μετά. Κατασκευάστηκαν μεμονωμένα κτίρια όπως το Ποσειδώνιο κολυμβητήριο, αλλά δεν υπήρχε συνεχής παραλιακός δρόμος ή περίπατος.
Μέχρι και τη δεκαετία του ’60, οι Θεσσαλονικείς έκαναν μπάνιο στην ανατολική ακτή του Θερμαϊκού. Το διάστημα 1950-1970 με μπάζα, χώμα και τεχνικά υλικά «κλείνουν» τα ρηχά νερά και επεκτείνεται η στεριά προς τη θάλασσα. Δημιουργείται ένας πρόχειρος παραλιακός περίπατος κοντά στο Λευκό Πύργο. Ουσιαστικά μέχρι και το 1970 δεν υπήρχε διαμορφωμένη παραλία από το σημείο εκείνο και πιο ανατολικά. Τώρα χτίζονται ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα που δίνονται με πλειστηριασμό σε νέους προνομιούχους ιδιοκτήτες. Απλώνονται πάρκα κατά μήκος της προκυμαίας και διάσπαρτοι χώροι πρασίνου και στάθμευσης αυτοκινήτων. Γίνεται η διάνοιξη της λεωφόρου Μεγάλου Αλεξάνδρου και χτίζεται το ιστορικό ξενοδοχείο «Μακεδονία Παλλάς». Το 1972 στην παραλία στην περιοχή της Μπότσαρη, ξεκινά να λειτουργεί και το λούνα παρκ «της Σαλαμίνας».
Μέχρι και το 1990 η παραλία ήταν σε μια μεταβατική φάση και σταδιακά μετατρεπόταν σε χώρο με χαρακτήρα αναψυχής. Τότε ήταν που ξεκίνησαν οι πρώτες σοβαρές μελέτες και προτάσεις για τη συνολική ανάπλασή της. Γίνονται τα πρώτα έργα πεζοδρόμησης και δενδροφύτευσης κοντά στο Λευκό Πύργο και παράλληλα τρέχουν εκθέσεις, υπαίθριες εκδηλώσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης αναζητά χρηματοδότηση και το έργο εντάσσεται στο ΕΣΠΑ και άλλα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, προκειμένου να υλοποιηθεί.
Δεκαετία 2000: Η «Νέα Παραλία» γίνεται πραγματικότητα
Αρχές της δεκαετίας του 2000 ξεκινά το μεγάλο έργο ανάπλασης της Νέας Παραλίας για να φτάσει να ολοκληρωθεί το 2013. Το αρχιτεκτονικό γραφείο του Πρόδρομου Νικηφορίδη αναλαμβάνει το έργο. Δημιουργούνται 13 θεματικά πάρκα, ποδηλατόδρομος, ευρύχωρα πεζοδρόμια. Τοποθετούνται πολλά παγκάκια, φωτισμός, αλλά και αρκετό πράσινο. Η νέα παραλία γίνεται πια για τους κατοίκους της πόλης, χώρος για περπάτημα, άθληση και ξεκούραση, και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Από τότε συνεχίζει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις ζωές τους. Φτάνει μια απογευματινή βόλτα για να μας πείσει πως η νέα παραλία δεν είναι απλώς χώρος, αλλά τρόπος ζωής.
Πηγές άρθρου:
Ριτζαλέου, Μ. (2022). Ιστορίες της παλιάς Θεσσαλονίκης: Λεωφόρος Νίκης-ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία. Ανακτήθηκε από voria.gr (τελευταία πρόσβαση 24/07/2025)
Πώς γκρεμίστηκαν τα ασφυκτικά θαλάσσια τείχη της Θεσσαλονίκης και η πόλη ανοίχτηκε στη θάλασσα (2019). Ανακτήθηκε από lifo.gr (τελευταία πρόσβαση 24/07/2025)
Ζαφείρης, Χ. (2016). Γραφικές όψεις πριν από την επιχωμάτωση της νέας παραλίας. Ανακτήθηκε από thessmemory.gr (τελευταία πρόσβαση 24/07/2025)
Παπαδόπουλος, Γ. (2023). Πότε γκρεμίστηκαν τα τείχη της Θεσσαλονίκης και γιατί. Ανακτήθηκε από exostis.gr (τελευταία πρόσβαση 24/07/2025)
