Χώρες με αναπτυγμένη οικονομία και υψηλό βιοτικό επίπεδο τείνουν να έχουν και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση τους. Ο τεράστιος όγκος ερευνών επαληθεύει ότι οι κάτοικοι της Βορειοδυτικής Ευρώπης εμπιστεύονται αρκετά τις κυβερνήσεις τους και τους συμπολίτες τους ενώ στις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης παρατηρείται ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης.
Η Word Values survey μας πληροφορεί ότι περισσότερο από το 60% των Σουηδών εμπιστεύεται τους συμπολίτες τους και την κυβέρνηση. Στην Ιταλία, ο αριθμός της εμπιστοσύνης ανέρχεται στο 30%. Στην Ρουμανία, το ποσοστό αγγίζει μόλις το 7%. Η έρευνα της European Social Survey προσθέτει και επιπλέον στοιχεία. Η συγκεκριμένη έρευνα ζήτησε από τους ερωτηθέντες να αξιολογήσουν την εμπιστοσύνη τους στους πολιτικούς με κλίμακα το 10. Oι Ολλανδοί συγκέντρωσαν κατά μέσο όρο 5.4, οι Πολωνοί 3.1 και το ίδιο οι Γάλλοι και Γερμανοί. Ένας στους οκτώ Βούλγαρους αξιολόγησαν το επίπεδο εμπιστοσύνης στο 0.
Οι μεγάλες διαφορές στην κοινωνική δομή του κάθε κράτους είναι ιδιαίτερα εμφανείς. Η υψηλή εμπιστοσύνη φαίνεται να είναι συνυφασμένη με το υψηλό βιοτικό επίπεδο και την μειωμένη εγκληματικότητα. Οι μεγάλες διαφορές, όμως, αντικατοπτρίζονται και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν μια πανδημία όπως αυτή του Covid-19. Τα κράτη με υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης έχουν εφαρμόσει λιγότερα σκληροπυρηνικά μέτρα απαγόρευσης. Αντί να επιβάλλουν απόλυτους περιορισμούς, τα συγκεκριμένα κράτη φαίνονται να εμπιστεύονται τους πολίτες για την εφαρμογή των κανόνων.
Τελικά ποια είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος; Η απάντηση δεν είναι και τόσο απλή.
Case study στην Ρουμανία
Η κληρονομία μιας σκληρής κομμουνιστικής περιόδου και η ρίζωση της διαφθοράς, έχουν κάνει τους Ρουμάνους πολίτες να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στους κρατικούς θεσμούς και στους συμπολίτες τους. Ξέροντας ότι δεν μπορούν να στηριχτούν στην συνεργασία των πολιτών, η κυβέρνηση της Ρουμανίας αντιμετώπισε την πανδημία με δριμεία μέτρα. Κιόλας από την πρώτη στιγμή, πριν ακόμα ανακοινωθεί κάποιο θύμα από τον ιό, η κυβέρνηση κήρυξε την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Για να μετακινηθείς οι δηλώσεις σκοπού ήταν απόλυτα απαραίτητες. Τα πρόστιμα που κόπηκαν τις πρώτες εβδομάδες ήταν πολλά.
Ωστόσο, ο κοινωνιολόγος Barbu Mateescu μας πληροφορεί πως οι Ρουμάνοι πολίτες ακολουθούν τα μέτρα. Κύριος λόγος, πέρα από τα υψηλά πρόστιμα, είναι η δυσπιστία των πολιτών για την σωστή λειτουργία του συστήματος υγείας. Επιπλέον, οι μνήμες από τις μεγάλες ελλείψεις τροφίμων την δεκαετία του 80′ έκαναν τους Ρουμάνους να προετοιμαστούν στο λεπτό για οποιαδήποτε τύπου κρίση.
Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ήταν η άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση του ιού και ο έλεγχος της διασποράς. Χαρακτηριστικό είναι πως τα θύματα από κορονοϊό στην Ρουμανία είναι 10 φορές λιγότερα από αυτά στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο όπως Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία.
Ανατολική Ευρώπη
Το παράδειγμα της Ρουμανίας φαίνεται να το ακολούθησαν και οι υπόλοιπες χαμηλής εμπιστοσύνης χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και όχι μόνο. Η Σερβία και η Ελλάδα, καθώς και άλλα Βαλκανικά κράτη, επέβαλαν απαγορεύσεις της κυκλοφορίας. Πιο συγκεκριμένα, η Κροατία επέβαλε την χρήση ειδικής κυβερνητικής άδειας για την μετακίνηση σε άλλες πόλεις ενώ η Πολωνία απαγόρευσε στα παιδιά κάτω των 13 ετών να βγαίνουν έξω χωρίς την συνοδεία ενήλικου.
Και σε αυτές τις περιπτώσεις τα αποτελέσματα αυτής της στρατηγικής φαίνεται πως δούλεψαν. Η διασπορά του ιού ελέγχθηκε σε τεράστιο βαθμό. Οι θάνατοι στην Πολωνία είναι 11 φορές λιγότεροι από αυτούς στις χώρες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο. Ταυτόχρονα, τα χαμηλότερα ποσοστά τεστ κορονοϊού αντιπροσωπεύουν μόνο ένα κλάσμα της διαφοράς.
Η κατάσταση στην Δυτική Ευρώπη
Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης τα αυστηρά μέτρα παρατηρούνται σε χώρες που έχουν το μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων. Στη Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία απαγορεύονται οι δημόσιες συγκεντρώσεις και οι επισκέψεις, ενώ τα πάρκα και οι παραλίες παρέμειναν κλειστές. Στην Γαλλία επιτρέπεται η βόλτα μέχρι ένα χιλιόμετρο από την κατοικία σου ενώ στην Ισπανία είχε απαγορευθεί εντελώς μέχρι τις 2 Μαΐου.
Ενώ οι χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης εφάρμοσαν γρήγορα αυστηρά μέτρα, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης ακολούθησαν διαφορετική τακτική. Η Γερμανία είχε πολύ μικρό αριθμό ελέγχων και αστυνόμευσης ενώ η Ολλανδία εφάρμοσε το σχέδιο «intelligent lockdown». Βασικός άξονας ήταν το κλείσιμο των σχολείων και των εστιατορίων αλλά επέτρεπαν την συναντήσεις μέχρι και 3 άτομα. Παράλληλα, δεν υπήρχε κανενός άλλου τύπου περιορισμός πάρα μόνο το να κρατάνε απόσταση 1.5 μέτρου.
Όσον αφορά την Σουηδία, εκεί δεν υπάρχει καμία μορφή καραντίνας. Τα σχολεία και τα εστιατόρια είναι ανοιχτά, και απλώς συνιστάται στους πολίτες να αποφεύγουν τα μη απαραίτητα ταξίδια. Η Σουηδία και η Γερμανία ήταν οι μόνες χώρες της ΕΕ που δεν έφτασαν ποτέ στο να εφαρμόσουν πολύ αυστηρά μέτρα.
Η μεγάλη εικόνα
Ενώ οι πολίτες της Σουηδίας και της Ολλανδίας στην πλειοψηφία ακολουθούν τις συμβουλές των κυβερνήσεων τους, τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά. Τα ποσοστά θνησιμότητας Covid-19 της Ολλανδίας και της Σουηδίας ξεπερνούν κατά πολύ εκείνα των γειτονικών χωρών. Το ποσοστό θανάτου της Ολλανδίας είναι σχεδόν τετραπλάσιο από αυτό στη Γερμανία ενώ της Σουηδίας διπλάσιο σε σχέση με αυτό της Δανίας.
Αυτό μας αποδεικνύει ότι στην διάρκεια των πανδημιών, η εμπιστοσύνη έχει δυο πλευρές. Οι χώρες με υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης είναι πιο πιθανό να τα πάνε καλύτερα στο τομέα της οικονομίας. Ωστόσο, όσον αφορά την δημόσια υγεία, η υψηλή εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση φαίνεται να έχει οδηγήσει σε ψευδαίσθηση ασφάλειας.
Πηγές:
Βegin with Trust, Harvard Business Review, τελευταία πρόσβαση: 4/5/2020
Anger in Sweden as elderly pay price for coronavirus strategy, The Guardian, τελευταία πρόσβαση: 4/5/2020
A journey through Romania in the time of coronavirus,AlJazeera, τελευταία πρόσβαση: 4/5/2020
World Values survey data-trust in goverment, τελευταία πρόσβαση: 4/5/2020
European Social Survey data-trust in politicians, τελευταία πρόσβαση: 4/5/2020
