Καθαρίζουν, σιδερώνουν, μεγαλώνουν παιδιά. Η απλήρωτη οικιακή εργασία που προσφέρεται από εκατομμύρια γυναίκες έχει κόστος.
Διανύοντας ήδη την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα θα μπορούσαμε να πούμε ότι η γυναίκα έχει κατακτήσει δικαιώματα που την καθιστούν ίση με τους άνδρες. Τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος αυτού που αποκαλούμε δυτικό κόσμο. Κι όμως, το βάρος του “νοικοκυριού”, της οικιακής εργασίας εξακολουθεί να πέφτει κυρίως σε γυναικεία χέρια.
Αόρατες εργατικές ώρες
Σύμφωνα με έρευνες οι ώρες που δαπανούν οι γυναίκες για απλήρωτη οικιακή εργασία ανέρχονται σε 12,5 δισεκατομμύρια το χρόνο. Είναι οι ώρες που περνούν φροντίζοντας το σπίτι, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους γονείς ή όποιο άλλο μέλος της οικογένειας χρειάζεται φροντίδα.
Κι αν η απλήρωτη εργασία πληρωνόταν; Λοιπόν, αν υπήρχε αμοιβή για τις ώρες αυτές, αυτή θα άγγιζε το ποσό των 10,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2019. Ένα ποσό που υπερβαίνει τα κέρδη των 50 μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου, μεταξύ των οποίων η Amazon και η Apple, όπως μας πληροφορεί έρευνα της Oxfam.
Κι όμως η οικιακή εργασία είναι αόρατη για τους οικονομολόγους. Επίσης, δεν προσμετράται στο ΑΕΠ και σπάνια συνεκτιμάται με άλλα μεγέθη οικονομικής ανάπτυξης.
Η αόρατη εργασία γίνεται ορατή μόνο όταν παύει να παρέχεται
Φαίνεται πως η απλήρωτη οικιακή εργασία εκτιμάται μόνον όταν εμποδίζεται η απρόσκοπτη παροχή της. Ας θυμηθούμε τον Οκτώβρη του 1975, όταν το 90% των γυναικών στην Ισλανδία διέκοψε για μια μέρα τη φροντίδα σπιτιού, παιδιών και το μαγείρεμα. Για μια μέρα παρέλυσε η Ισλανδία, αναγκάζοντας απελπισμένους συζύγους να πάρουν μαζί τους στη δουλειά τα παιδιά και να κάνουν ουρές σε εστιατόρια.
Την αμέσως επόμενη χρονιά στην Ισλανδία ψηφίστηκε νόμος που εξίσωσε μισθολογικά τις γυναίκες με τους άνδρες. Σήμερα η Ισλανδία κατέχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας παγκοσμίως.
Οι επιπτώσεις της απλήρωτης οικιακής εργασίας
Το επάγγελμα “οικιακά” ήταν για αιώνες μονόδρομος. Ακόμη όμως και σήμερα, πολλές φορές αποτελεί επιλογή που υπαγορεύεται από παράγοντες εξωγενείς. Η απροθυμία του συζύγου να εργάζεται η γυναίκα του και κυρίως οι αυξημένες υποχρεώσεις σχετικά με την ανατροφή των παιδιών και του νοικοκυριού οδηγούν τις γυναίκες να μείνουν στο σπίτι. Ακόμη, όμως, κι αν πρόκειται για εργαζόμενη γυναίκα, πάλι επωμίζεται το βάρος των οικιακών εργασιών, δουλεύοντας μια δεύτερη βάρδια μετά την εργασία της.
Οι επιπτώσεις της απλήρωτης οικιακής εργασίας είναι πολύ σοβαρές. Μια γυναίκα που δεν εργάζεται, δεν έχει δικό της εισόδημα. Βρίσκεται, λοιπόν, εξαρτημένη οικονομικά από τον σύντροφό της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ο φόρτος του νοικοκυριού είναι, επίσης, τροχοπέδη για την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη. Οι υποχρεώσεις στο σπίτι ροκανίζουν τον ελεύθερο χρόνο της γυναίκας, αφήνοντας ελάχιστο ή καθόλου χρόνου για άθληση, πνευματική καλλιέργεια ή κοινωνικοποίηση. Από την άλλη πλευρά, σε έναν επαγγελματικό κόσμο ολοένα και πιο ανταγωνιστικό, μια γυναίκα εργαζόμενη έχει να υπερκεράσει πολλαπλάσια εμπόδια από τους άρρενες συναδέλφους της.
Οι ανισότητες στον επαγγελματικό τομέα φάνηκαν εντονότερα κατά την περίοδο της πανδημίας και του lockdown. Οι εργαζόμενες γυναίκες κλήθηκαν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην επαγγελματική και οικογενειακή ζωή και μάλιστα στον ίδιο χώρο. Στις γνωστές 2 βάρδιες ήρθε να προστεθεί και μια τρίτη, αυτή της προετοιμασίας των παιδιών για το σχολείο, μια και με κλειστά σχολεία κλήθηκαν να γίνουν δασκάλες και επιτηρήτριες. Η αδυναμία εξισορρόπησης ανάμεσα στην επαγγελματική και οικογενειακή ζωή ήταν η αιτία που πολλές γυναίκες εγκατέλειψαν την εργασία στη διάρκεια της πανδημίας.
“Γυναικείες” δουλειές
Σε ένα σπίτι όπου και οι δύο εργάζονται και συμμετέχουν ισότιμα στο οικογενειακό εισόδημα θα περίμενε κανείς πως και οι οικιακές εργασίες θα μοιράζονταν ανάλογα. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι ριζωμένη η αντίληψη ότι οι δουλειές του σπιτιού ή η ανατροφή των παιδιών είναι γυναικεία υπόθεση. Επιχειρήματα όπως “εσύ το κάνεις καλύτερα” ή “εσύ ξέρεις καλύτερα” είναι απλές απόπειρες να μετατοπιστούν οι ευθύνες. Οι δουλειές του σπιτιού δεν έχουν φύλο. Ούτε απαιτούν κάποια έμφυτη δεξιότητα. Κανείς και καμία δε γεννιέται με το ξεσκονόπανο. Πρόκειται για εργασίες απαραίτητες για την αυτοσυντήρηση και -όπως πολλές γνώσεις στην ζωή- μαθαίνονται και βελτιώνονται με την εξάσκηση.
Το λυκαυγές της αλλαγής;
Εμφανή είναι πάντως τα σημάδια της αλλαγής. Στα περισσότερα νέα ζευγάρια οι άντρες αναγνωρίζουν το φόρτο της οικιακής εργασίας και είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν. Εμπλέκονται, επίσης, ενεργά στην ανατροφή των παιδιών. Τέλος, αυξάνονται τα παραδείγματα αντιστροφής των παραδοσιακών ρόλων, με πολλούς πατεράδες να επιλέγουν να μείνουν σπίτι και να επιφορτιστούν με την ανατροφή των παιδιών τους (stay at home dads).
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Αν οι νοικοκυρές είχαν μισθό θα “έβγαζαν” 11 τρισ. δολάρια, ανακτήθηκε από: https://www.kathimerini.gr/economy/international/1067855/an-oi-noikokyres-eichan-mistho-tha-evgazan-11-tris-dolaria/
Απλήρωτη οικιακή εργασία: Μια γυναικεία υπόθεση; ανακτήθηκε από: https://e-thessalia.gr/apliroti-oikiaki-ergasia-mia-gynaikeia-ypothesi/
Οι γυναίκες έκαναν πάντα δύο βάρδιες, ανακτήθηκε από: https://ampa.lifo.gr/gunaikes/oi-gynaikes-ekanan-panta-dyo-vardies/
