Απέναντι στη νέα πραγματικότητα του κορωνοϊού, σε συνδυασμό με τον καθημερινό εχθρό της πείνας, οργανώθηκαν σε πολλές φαβέλες λαϊκές επιτροπές από κατοίκους και οργανώσεις. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν καμία ενημέρωση για το τι πρέπει να κάνουν. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να «κρατήσουν αποστάσεις», όπως συστήνει ο ΠΟΥ. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να πλύνουν τα χέρια τους, γιατί δεν έχουν νερό. Εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα. Το κράτος τους έχει εγκαταλείψει. Η μόνη τους ελπίδα, η αυτοοργάνωση και η αλληλοβοήθεια.
Οι φαβέλες μπροστά στην πανδημία και η εγκατάλειψη του κράτους
Στις φαβέλες, των πόλεων της Βραζιλίας, ζουν γύρω στα 15 εκατομμύρια άνθρωποι, παραπάνω από το 6% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Οι περιοχές αυτές έχουν παντελή έλλειψη οποιασδήποτε αστικής υποδομής, λόγω της κρατικής καταστολής. Οι άνθρωποι στις φαβέλες, υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης του ναρκεμπορίου, ζουν ένα συνεχή πόλεμο από τη μεριά του κράτους που στοιχίζει κάθε μέρα ανθρώπινες ζωές.
Μέσα σε ένα περιβάλλον ανέχειας, βίας και στιγματισμού των κατοίκων, ήρθε να προστεθεί και η απειλή της πανδημίας. Η κυβέρνηση Μπολσονάρο δεν έχει πάρει τα ανάλογα μέτρα προστασίας του πληθυσμού. Έτσι, στις φαβέλες, οι κάτοικοι άρχισαν να οργανώνουν μόνοι τους την συλλογική προστασία. Από την ενημέρωση και την πρόληψη, την κάλυψη των αναγκών για φαγητό έως την ιατρική φροντίδα, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο κίνημα αυτοοργανωμένων δικτύων που προσπαθεί να περιορίσει την εξάπλωση του ιού στις φαβέλες και να διαχειριστεί τις συνέπειες του.
«Δεν είχαμε πολλές επιλογές πέρα από την αυτοδιαχείριση της κρίσης και την αυτοοργάνωση» λέει ο Gilson Rodrigues, πρόεδρος της Ένωσης Κατοίκων και Μικροπωλητών της Paraisopolis, της δεύτερης σε πληθυσμό φαβέλας του Σάο.
«Ξεκινήσαμε με εθελοντές κατοίκους και οργανώσεις κατοίκων, καμπάνιες ενημέρωσης, συλλογής τροφίμων, παραγωγής μασκών, καταγραφής περιστατικών, ιατρικής βοήθειας. Αυτή τη στιγμή έχει δημιουργηθεί ένα τεράστιο δίκτυο, όχι μόνο εδώ στο Σάο Πάολο αλλά σε όλη τη χώρα και η καμπάνια #COVID19NasFavelas που, ελλείψει οποιασδήποτε θεσμικής βοήθειας, προσπαθεί να καλύψει όλες τις ανάγκες και να συντονίσει την αλληλεγγύη».
Advertising
«Τα πρώτα θύματα αυτής της πανδημίας θα είμαστε εμείς οι φτωχοί»
Οι λαϊκές επιτροπές οργανώθηκαν παράλληλα σε πολλές φαβέλες από κατοίκους και οργανώσεις, και σχεδόν αμέσως επεκτάθηκαν σε όλες τις φαβέλες της Βραζιλίας. «Τα πρώτα θύματα αυτής της πανδημίας θα είμαστε οι φτωχοί. Δεν έχουμε τίποτα παρά μόνο εμάς τους ίδιους. Σκεφτήκαμε λοιπόν ότι αν δεν κάνουμε κάτι θα δούμε τους γείτονές μας να πεθαίνουν, εμάς τους ίδιους να πεθαίνουμε. Είμαστε αυτοαπασχολούμενοι, πλανόδιοι πωλητές, ανακυκλωτές αλουμινίου και χαρτιού, ρακοσυλλέκτες. Μερικοί από μας έχουν 8 και 10 παιδιά. Δεν πρέπει να βγούμε να δουλέψουμε ,το καταλαβαίνουμε, και θα έρθει μια στιγμή που δεν θα έχουμε να φάμε» λέει ο Κλαούντιο κάτοικος της φαβέλας Monte Azul στο Σάο Πάολο. «Σκεφτήκαμε λοιπόν να αρχίσουμε να στηρίζουμε τους πιο αδύναμους από εμάς: ηλικιωμένους, άρρωστους, οικογένειες με πολλά παιδιά. Αλλά μετά αυτό ήθελε συντονισμό και οργάνωση, στην πανδημία οι ανάγκες είναι αυξημένες, δεν είναι όπως η κάθε μέρα. Έτσι λοιπόν φτιάξαμε τη λαϊκή επιτροπή της κοινότητας».
Αυτή η επιτροπή παράγει και μοιράζει πληροφοριακό υλικό σχετικά με την πανδημία στις φαβέλες. Οργανώνει αποστολή μηνυμάτων μέσω whatsapp για να ενημερώνει για τα μέτρα πρόληψης, συγκεντρώνει τρόφιμα, συντονίζει το μοίρασμα τους. Η αποτελεσματικότητα των λαϊκών επιτροπών βασίζεται σε μια ισχυρή αίσθηση της κοινότητας και στην εμπειρία χρόνων αλληλοβοήθειας και οργάνωσης απέναντι σε πολλούς κινδύνους. «Οργανωθήκαμε για να ενισχύσουμε το λαό, δηλαδή εμάς τους ίδιους. Το κράτος μπορεί και να εύχεται να έρθει εδώ ο κορωνοϊός και να μας τελειώσει, θέλει να τελειώνει με μας, του περισσεύουμε», λέει ο Κλαούντιο.
Μεγάλη ανταπόκριση των κατοίκων στα gabinete de crise
Η ανταπόκριση στη συμμετοχή των κατοίκων στα gabinete de crise, τις λαϊκές επιτροπές, όσο και στη στήριξη για τη συγκέντρωση πόρων στις φαβέλες μέσω της καμπάνιας #COVID19NasFavelas ξεπερνάει κάθε προσδοκία. Συγκεντρώνονται τόνοι από τρόφιμα και διανέμονται, με αυστηρή προτεραιότητα, στις οικογένειες που είναι πιο ευάλωτες. Είναι αδύνατον όμως να καλυφθούν από την αλληλεγγύη οι ανάγκες σε νερό και τρόφιμα για όλους. Διεκδικούν από το κράτος τη σύνδεση στο σύστημα ύδρευσης για όλες τις κοινότητες στις φαβέλες και ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για κάθε οικογένεια όσο διαρκεί η κρίση της πανδημίας.
«Διεκδικούμε αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε, αν περιμένουμε θα πεθάνουμε» λέει ο Gilson Rodrigues, πρόεδρος της Ένωσης κατοίκων της Paraisopolis. «Εδώ δεν έρχονται ασθενοφόρα να παραλάβουν αρρώστους, δεν κάνουν τεστ, δεν κάνουν καταγραφή κρουσμάτων, είμαστε ανύπαρκτοι για το δημόσιο σύστημα υγείας. Οργανωθήκαμε λοιπόν και εμείς και κάνουμε ότι είναι δυνατόν μόνοι μας».
Τεστ δεν μπορούν να κάνουν, αλλά με πρωτοβουλία του Σωματείου Γυναικών Μικροπωλητριών της φαβέλας κατάφεραν με μια πανεθνική ιντερνετική καμπάνια να συγκεντρώσουν 263.000 ρεάλες και έτσι μπόρεσαν να συμβληθούν με 3 ασθενοφόρα (το ένα με εξοπλισμό εντατικής) και με μια ομάδα εφτά γιατρών. Αυτοί οι συμβεβλημένοι γιατροί εκπαίδευσαν 240 κατοίκους εθελοντές για να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες σε ασθενείς με συμπτώματα. «Τι άλλο μπορούσαμε να κάνουμε; Εδώ δεν υπάρχουν γιατροί ή νοσοκομεία και τα ασθενοφόρα δεν έρχονται. Σε μια στιγμή κρίσιμη οι άνθρωποι θα πέθαιναν περιμένοντας ένα ασθενοφόρο που δεν θα έφτανε ποτέ» λέει ο πρόεδρος της Ένωσης κατοίκων.
Το μεγάλο στοίχημα στις φαβέλες ήταν η ενημέρωση των κατοίκων τους.
Τίποτε από τα παραπάνω που περιγράφονται, δεν θα ήταν αποτελεσματικό εάν δεν έτρεχε από τα μέσα και από κάτω μία ενημέρωση για το τι είναι η απειλή του κορωνοϊού και για το «τι πρέπει όλοι εμείς οι φαβελάοι να κάνουμε».
«Κανείς στις τηλεοράσεις και τις ειδήσεις δεν μιλάει για τίποτε άλλο εκτός από τον κορωνοϊό. Κανείς όμως δε σκέφτεται ότι πολλές οικογένειες στις φαβέλες δεν έχουμε τηλεόραση και ότι ακόμα και σε εκείνες που έχουμε πολλές φορές οι άνθρωποί μας δεν μπορούν να καταλάβουν την ακατάληπτη γλώσσα των ειδικών που με ύφος περισπούδαστο εξηγούν το ένα και το άλλο. Έτσι σκεφτήκαμε να φτιάξουμε μια γλώσσα και μια πρακτική ενημέρωσης που να συνομιλεί με την καθημερινότητα των ανθρώπων στις φαβέλες, που να εξηγεί το επείγον της στιγμής που ζούμε, να το βάζει στην καθημερινότητά μας, να κάνει κατανοητό το επείγον. Και που να μη δημιουργεί πανικό» λέει η Mara, από το Ρεσίφε.
Το πρώτο που έκαναν, αυτοί οι συντονιστές, ήταν να έρθουν σε επαφή με τους χιλιάδες μουσικούς πειρατικούς ραδιοσταθμούς που υπάρχουν στις κοινότητες. Η μουσική είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής των φαβελάων και τα πειρατικά μουσικά ραδιόφωνα είναι ένας κόμβος σημαντικός στη ζωή της κάθε γειτονιάς στην κάθε φαβέλα. Μέσα από αυτά τα ραδιόφωνα κινητοποιήθηκαν οι πρώτοι εθελοντές κάτοικοι που ανέλαβαν να στήσουν πανό με οδηγίες πρόληψης σε κομβικά σημεία της κάθε φαβέλας. Μέσα από αυτά τα ραδιόφωνα κινητοποιήθηκε κάθε μουσικό γκρουπ της γειτονιάς που ανέλαβε να φτιάξει στίχους-τραγούδια κατάλληλα για ενημέρωση των κατοίκων και να διατρέχει όλη τη γειτονιά, σε ημιφορτηγά με ηχεία, τραγουδώντας «τον κορωνοϊό που πρέπει να νικήσουμε».
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Ραούλ Ζιμπέκι: Ο κορωνοϊός βυθίζει την κυβέρνηση Μπολσονάρο. Ανακτήθηκε από www.babylonia.gr (Τελευταία προβολή 18/07/2020)
Οι φαβέλες στους καιρούς του κορονοϊού: εκεί που αλληλεγγύη και η αυτοοργάνωση φτιάχνουν μικρούς παράδεισους μέσα στην κόλαση. Ανακτήθηκε από slowmotionbook.wordpress.com (Τελευταία προβολή 18/07/2020)
Brazil’s favelas forced to fight coronavirus alone. Ανακτήθηκε από www.dw.com (Τελευταία προβολή 18/07/2020)
