Πηγή εικόνας: allafrica.com
Hakuna Matata. Μία φράση που έχει μείνει στην ιστορία. Μία φράση που από μικροί έχουμε συνδέσει με ένα από τα πιο αισιόδοξα και γεμάτα νόημα τραγούδια όλων των εποχών. Μία φράση που η ταινία της Disney «Ο Βασιλιάς των λιονταριών» («The Lion King») της έδωσε μορφή και διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο, σε μικρούς και μεγάλους λάτρεις και θεατές της ταινίας.
Η φράση αυτή, ωστόσο, πίσω της, κρύβει μία ολόκληρη ιστορία. Μία ιστορία που λίγοι ξέρουν και ακόμα λιγότεροι τη γνωρίζουν εκ βάθος.
Η Ερμηνεία
Η έκφραση προέρχεται από την γλώσσα Σουαχίλι, που ομιλείται, κυρίως, σε περιοχές της Ανατολικής Αφρικής. Η συγκεκριμένη γλώσσα αποτελεί την εθνική των χωρών της Κένυας, της Τανζανίας, της Ουγκάντα και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.
Το «Hakuna Matata» σημαίνει, σε ευρύτερη έννοια «κανένα πρόβλημα» ή «χωρίς ανησυχίες». Διαχωρίζοντας το επιμέρους κομμάτια- λέξεις, παίρνουμε και τις επιμέρους σημασίες της. Η λέξη «Hakuna», στα Σουαχίλι, σημαίνει «υπάρχει / δεν είναι» ενώ το «Matata», στον πληθυντικό αριθμό, όπως αναφέρεται, σημαίνει «προβλήματα ή «εμπλοκές».
Γενικά μπορεί να οριστεί και ως «όλα είναι εντάξει».
Η Ιστορία
Η συγκεκριμένη φράση, ωστόσο, πριν την χρησιμοποιήσει η Disney, δεν είχε μεγάλη δημόσια χρήση.
Η αρχή έγινε με το ποπ τραγούδι «Jamba Bwana», το 1982, από τους Them Mushrooms, στη γλώσσα των Σουαχίλι, όπου και εμφανίζεται για πρώτη φορά δημόσια και το «Hakuna Matata». Η εγγραφή του έγινε από το ίδιο το συγκρότημα και συγκεκριμένα από τον αρχηγό του John Katana.
Jambo, Jambo BwanaJambo, Jambo Bwana, Hakuna Matata.
Jambo, Jambo Bwanahave a good time, enjoy the samba.
Jambo, Jambo Bwanayou are welcome, Hakuna Matata.
Jambo, Jambo Bwanahave a good time, enjoy the samba.Jambo, Jambo Bwanatake it easy, Hakuna Matata.Can you hear the drum beat? Hakuna Matata.
Can you hear the singing? Hakuna Matata.
Can you see the dancing? Hakuna Matata.
If you want romancing. Hakuna Matata....
Το «Jamba Bwana» γινόταν ολοένα και πιο δημοφιλές. Έτσι, ένα χρόνο αργότερα, το 1983, το γερμανικό συγκρότημα Bony M. κυκλοφόρησε ένα τραγούδι στα αγγλικά με τίτλο «Jambo- Hakuna Matata», με τα κύρια φωνητικά του να γίνονται από την τραγουδίστρια Liz Mitchell.
Ωστόσο, η δημοτικότητα που πήρε και η απήχηση στο κοινό του συγκροτήματος δεν ήταν η αναμενόμενη. Αποτέλεσμα ήταν να μην συμπεριληφθεί στο άλμπουμ εκείνου του έτους, οπότε επανεπεξεργάστηκε και μετονομάστηκε. Τελικά κυκλοφόρησε μερικούς μήνες αργότερα, το 1984, με νέο όνομα το «Ten Thousand Light years».
Αν και ο συγκεκριμένος όρος εμφανίστηκε και σε άλλες χρήσεις της ποπ κουλτούρας, η αγγλόφωνη δημοτικότητα της φράσης και η μετάφραση «χωρίς ανησυχίες» συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την ταινία «Ο Βασιλιάς των Λιονταριών» («The Lion King»).
Η ταινία του Βασιλιά των Λιονταριών, που προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1994, έφερε στη φράση μία παγκόσμια αναγνώριση, ενώ την παρουσίασε σε σημαντική θέση εντός της πλοκής του έργου, αφιερώνοντας ένα ολόκληρο τραγούδι σε αυτήν (με μουσική του Έλτον Τζον και στίχους του Τιμ Ράις) .
Ο Timon (μία σουρικάτα) και ο Pumbaa, (ένας φακόχοιρος), προσπαθούν να διδάξουν στον Simba, τον μικρό λέοντα, ότι πρέπει δεν πρέπει να στέκεται στο παρελθόν του αλλά να ζήσει το παρόν.
Η φράση, πια, χρησιμοποιείται από διάφορες αγγλόφωνες ή μη κοινότητες με έναν διακριτικά διακριτό τρόπο που πραγματικά περιστρέφεται πίσω στο αρχικό του περιβάλλον (είτε σκόπιμα είτε όχι), χωρίς να γίνεται άμεση συσχέτιση με την ταινία ή το τραγούδι της.
«You have a problem and can you do sth about it? Yes – then why worry? No – then why worry? Just Hakuna Matata», περιγράφει άτομο στο κοινωνικό δίκτυο του Twitter.
Χρήση της φράσης μετά τον Βασιλιά των Λιονταριών
Οι αναφορές μετά την ταινία που έκανε το «Hakuna Matata» παγκοσμίως διάσημο είναι πολλές.
Η συγκεκριμένη φράση, εμφανίστηκε σε κωμωδία της Νότιας Κορέας, με τίτλο «200 Pounds Beauty», στην οποία και παρουσιάζεται ένα αστέρι, το οποίο σχεδιάζει ένα σημάδι αναφερόμενο στο σύμβολο της Hakuna Matata, με σκοπό να δείξει την καλή τύχη και την αγάπη. Επίσης, το παιχνίδι του Playstastion 3 Afrika, στην ασιατική του κυκλοφορία έχει αλλάξει όνομα και κυκλοφορεί ως «Hakuna Matata».
Σε ποιον ανήκει η φράση; -Η απελευθέρωση-
Την ίδια χρονιά που βγήκε η ταινία «The Lion King», σύμφωνα με το Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και Εμπορικών Σημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, η Disney κατοχύρωσε τη φράση, ενώ το 2003, προστάτευσε τη χρήση της για την τύπωση της σε διάφορα ρούχα και υποδήματα.
Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί μία καμπάνια, η οποία διεκδικεί την απελευθέρωσή της, και καλεί την Disney να παραιτηθεί από τα εμπορικά δικαιώματα της διάσημης φράσης. Η συγκεκριμένη μετρά, ήδη, πάνω από 50.000 υπογραφές.
Ο Shelton Mpala, ένας Κενυάτης ακτιβιστής, ο οποίος και δημιούργησε την συγκεκριμένη καμπάνια και έκανε την αναφορά, κατηγόρησε την εταιρεία για πίστωση.
Όπως ο ίδιος είπε στο CNN «Δεν μπορεί να κατοχυρώνει κάτι που δεν επινόησε». Ο ίδιος αναφέρει ότι ξεκίνησε την αναφορά για να μπορέσει να επιστήσει την προσοχή στην ιδιοποίηση του πολιτισμού της Αφρικής και να τονίσει πόσο σημαντικό είναι να προστατεύουμε την ταυτότητα, την κληρονομιά και γενικά τον πολιτισμό μιας χώρας και όχι να γίνεται εκμετάλλευση τους με σκοπό την οικονομική ευμάρεια τρίτων.
Ο καθηγητής Kimani Njogu, πρόεδρος της ομάδας εργασίας της δημιουργικής οικονομίας, η οποία στοχεύει στην προώθηση των πολιτιστικών και γλωσσικών δικαιωμάτων στην Κένυα, μιλώντας στο The Guardian, τονίζει πως:
«Οι μεγάλες εταιρείες εκμεταλλεύονται πολιτισμικές εκφράσεις, τρόπους ζωής και πολιτιστικά αγαθά της Αφρικής. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτή η έκφραση είναι ιδιοκτησία του λαού, δημιουργημένη από τον λαό και έγινε διάσημη από τον λαό».
Ενώ προσθέτει πως:
«το Hakuna Matata είναι περισσότερα από μία απλή έκφραση. Οι Them Mushrooms την έκαναν τρόπο ζωής που συνδέεται με το γέλιο, την χαλαρότητα, την ευτυχία».
Η κατοχύρωση της φράσης, έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στις αφρικανικές κυβερνήσεις, οι οποίες προσπαθούν να λάβουν μέτρα για να προστατεύσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά.
Η Cathy Mputhia, δικηγόρος από την Κένυα, γράφοντας στην Business Daily Africa, δήλωσε πως:
«Είναι ατυχές το γεγονός ότι υπήρξε πολλή παρενόχληση του αφρικανικού πολιτισμού με τα χρόνια, μέσω της χρήσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας…Κυβερνητικές υπηρεσίες όπως η Μάρκα Κένυα πρέπει να κάνουν περισσότερα για την προστασία των αυτόχθονων συνθημάτων».
Advertising
Η Disney, στο παρελθόν, είχε εγκαταλείψει τις προσπάθειες εμπορικού σήματος στο Day of the Dead festival του Μεξικού, μετά από οργισμένες διαδηλώσεις στο διαδίκτυο.
Είναι, τελικά, το «Hakuna Matata» μία ολόκληρη φιλοσοφία;
Ναι, η διάσημη φράση θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μία ολόκληρη φιλοσοφία, καθώς μέσα από την σημασία της μαθαίνουμε πως να ζούμε μία ζωή ελεύθερη και ανέμελη, μαθαίνοντας από το παρελθόν και απολαμβάνοντας το παρόν.
Πηγές:
hakuna matata. Ανακτήθηκε από https://www.dictionary.com/e/slang/hakuna-matata/. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
«Hakuna Matata – its origin, its meaning, its future». Ανακτήθηκε από https://www.dailywaffle.co.uk/2012/06/hakuna-matata-its-origin-its-meaning-its-future/. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
«What Hakuna Matata Means : The “No Worries” Philosophy». Ανακτήθηκε από https://www.calmsage.com/what-hakuna-matata-means/. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
«Africa: Disney – ‘Hakuna Matata’ – No Worries, We Own That Too!». Ανακτήθηκε από https://allafrica.com/stories/201812200073. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
«Θύελλα αντιδράσεων εναντίον της Disney για την εμπορική κατοχύρωση της φράσης «Χακούνα Ματάτα». Ανακτήθηκε από https://www.cnn.gr/style/psyxagogia/story/158992/thyella-antidraseon-enantion-tis-disney-gia-tin-emporiki-katoxyrosi-tis-frasis-xakoyna-matata. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
«Disney accused of colonialism over ‘hakuna matata’ trademark». Ανακτήθηκε από https://www.theguardian.com/global-development/2018/dec/19/colonialism-accusations-hakuna-matata-disney-far-from-problem-free-lion-king-remake. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
«Disney drops bid to trademark Day of the Dead». Ανακτήθηκε από https://www.theguardian.com/film/2013/may/08/disney-trademark-day-dead-festival-pixar. (Τελευταία πρόσβαση 19/11/20)
