Μετά από σχεδόν 3 μήνες μαζικών διαδηλώσεων, η δήλωση ενός εισαγγελέα αντιμετωπίστηκε ως μια πρώτη καλή είδηση προς την κατάργηση της αστυνομίας ηθών.
Ο γενικός εισαγγελέας Μοχαμάντ Τζαφάρ Μονταζερί δήλωσε πως «Η αστυνομία ηθών δεν έχει καμία σχέση με τη δικαστική εξουσία και καταργήθηκε από τις αρχές που τη δημιούργησαν». Ανταποκρίτρια του Al Jazeera στην Τεχεράνη αναφέρει ότι “Αυτό που είπε ο γενικός εισαγγελέας είναι ότι ο ίδιος ο θεσμός, που έφτιαξε την αστυνομία ηθών, αποφάσισε να την κλείσει χωρίς να διευκρινίσει εάν αυτό θα είναι μόνιμο αλλά και ποιος θα επιβάλλει πλέον τον υποχρεωτικό κώδικα ενδυμασίας”. Ο Μονταζερί είπε, επίσης, πως ο νόμος του χιτζάμπ εξετάζεται και δύναται να τροποποιηθεί.
Τα κρατικά μέσα στο Ιράν κάνουν λόγο για παρερμηνεία των λόγων του Μονταζερί. Η κρατική τηλεόραση ισχυρίζεται πως τα ξένα ΜΜΕ προβάλλουν τα λόγια του γενικού εισαγγελέα ως υποχώρηση της Ισλαμικής δημοκρατίας στο θέμα του χιτζάμπ, ενώ το μόνο που είπε ο Μονταζερί είναι πως η αστυνομία ηθών δεν έχει σχέση με το δικαστικό σώμα.
Εν μέσω αντικρουόμενων ειδήσεων για την κατάργηση ή μη της αστυνομίας ηθών οι διαδηλωτές καλούν σε γενική τριήμερη απεργία, ενώ προγραμματίζεται μια μεγάλη συγκέντρωση στην πλατεία Αζαντί της Τεχεράνης.
Φόρος του αίματος για μια μπούκλα
Ο θάνατος της Μαχσά Αμινί στις Σεπτεμβρίου επειδή μια μπούκα ξέφευγε από το χιτζάμπ της πυροδότησε ένα πρωτοφανές κύμα διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα. Σχεδόν τρεις μήνες μετά, η επανάσταση της μαντίλας μετρά τουλάχιστον 470 νεκρούς και 18.000 συλλήψεις. Το χιτζάμπ είναι μόνο η αφορμή. Οι χιλιάδες Ιρανοί και Ιρανές που βγαίνουν στους δρόμους επιθυμούν αλλαγή του καθεστώτος.
Αστυνομία ηθών: αστυνομεύοντας το σώμα του άλλου
Το Κοράνι επιτάσσει στους μουσουλμάνους να “προστάζουν το σωστό και να απαγορεύουν το λάθος”. Πρόκειται για ένα προσωπικό καθήκον, γνωστό ως hisbah. Ωστόσο, αστυνομία ηθών δεν υπήρχε στο πρώιμο Ισλάμ. Ο muhtasib της εποχής του Μωάμεθ καθήκον είχε να εποπτεύει την αγορά, για να αποφεύγονται απάτες και αισχροκέρδεια.
Σταδιακά οι muhtasib ανέλαβαν να εποπτεύουν και ηθικά ζητήματα, μεταξύ των οποίων το ντύσιμο των γυναικών. Καταγράφονται αναφορές για επιτόπια πρόστιμα ή ακόμη και μαστιγώματα, αλλά οι muhtasib δε φαίνεται να έχουν το κύρος και τη δύναμη της αστυνομίας ηθών.
Η πρώτη σύγχρονη αστυνομία ηθών δημιουργήθηκε το 1926 στη Σαουδική Αραβία. Οι αστυνομικοί φρόντιζαν να συμμετέχουν οι πολίτες τακτικά στην προσευχή, αλλά και να μην ανακατεύονται τα δύο φύλα. Μέχρι το 2012 το 1/3 των χωρών της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής διέθετε κάποιο είδος ηθικής αστυνόμευσης. Στη Βόρεια Νιγηρία ονομάζεται αστυνομία hisbah και -μεταξύ άλλων- έχει απαγορεύσει τις γυναικείες κούκλες.
Στο Ιράν η Γαστ -ε -Αρσάντ δημιουργήθηκε λίγο μετά την επανάσταση του 1979. Μετά από μια περίοδο κοσμικότητας, ο Αγιατολάχ Χομεϊνί προσπάθησε να θέσει όρια στη συμπεριφορά των πολιτών. Οι Ιρανές ως τότε απολάμβαναν ελευθερίες σπάνιες για ισλαμικά κράτη. Φορούσαν δυτικά ρούχα, σπούδαζαν, κυκλοφορούσαν αυτές και τα μαλλιά τους ελεύθερες στους δρόμους της Τεχεράνης. Με νόμο όμως του 1983 το χιτζάμπ έγινε υποχρεωτικό για όλες τις γυναίκες -ντόπιες και αλλοδαπές. Υποχρεωτικά έγιναν επίσης και τα φαρδιά ρούχα. Μάλιστα, από τις 5 Ιουλίου του τρέχοντος έτους ο πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί με νόμο επέβαλε νέους περιορισμούς στις γυναίκες, αυξάνοντας τα καθήκοντα της αστυνομίας ηθών. Έτσι, το χιτζάμπ πρέπει πλέον να καλύπτει όχι μόνο τα μαλλιά, αλλά και το λαιμό και το στήθος.
Οι Περιπολίες Καθοδήγησης -όπως είναι η ακριβής μετάφραση της Gasht-e-Ershad- έχουν επωμιστεί τον ενδυματολογικό έλεγχο για την εφαρμογή του νόμου της μαντίλας σε δημόσιους χώρους. Οι απαγορεύσεις βασίζονται στη Σαρία. Ενώ όμως η Σαρία κάνει λόγο για σεμνή περιβολή ανδρών και γυναικών, η αστυνομία ηθών στοχεύει μόνο γυναίκες. Μάλιστα, εκτός από τους άντρες αστυνομικούς με την πράσινη στολή, στις τάξεις της υπηρετούν και αρκετές γυναίκες. Καθήκον του σώματος αυτού είναι να επιτηρεί τη σωστή χρήση του χιτζάμπ, επιπλήττοντας και τιμωρώντας όσες παραβαίνουν το νόμο περί σεμνότητας.
Η είδηση πως η αστυνομία ηθών καταργείται έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί με ενδιαφέρον κι αγωνία όσα διαδραματίζονται στο Ιράν. Και θα γιορτάσει μαζί με τις Ιρανές τη μέρα που τα μαλλιά τους θα κυματίζουν ελεύθερα κάτω από τον ήλιο της ερήμου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
Makoii A., Azizi A. & Stambaugh A. (2022). Iran says hijab law is under review, as state media dismisses claims morality police has been abolished. Ανακτήθηκε από: ccn.com (τελευταία πρόσβαση: 5/12/22)
Τι είναι η Αστυνομία Ηθών του Ιράν; Ο Economist εξηγεί. Ανακτήθηκε από: iefimerida.gr (τελευταία πρόσβαση: 5/12/22)
Ιράν: Τι κάνει η αστυνομία Ηθών; Ανακτήθηκε από: dw.com (τελευταία πρόσβαση: 5/12/22)
Το Ιράν εξετάζει την άρση υποχρεωτικότητας του χιτζάμπ -Εν μέσω μαζικών, φονικών διαδηλώσεων. Ανακτήθηκε από: lifo.gr (τελευταία πρόσβαση: 5/12/22)
11 σκίτσα για την 22χρονη Ιρανή Μαχσά Αμινί που βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από την αστυνομία ηθών, ανακτήθηκε από: ergasianet.gr (τελευταία πρόσβαση: 5/12/22)
Παπακώστα Α. (2022). Το καθεστώς του Ιράν καταργεί την αστυνομία ηθών, αλλά το ποτάμι των διαδηλώσεων εξακολουθεί να σαρώνει, ανακτήθηκε από: skai.gr (τελευταία πρόσβαση: 5/12/22)
