Πριν από λίγες ημέρες, υπερψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την υιοθεσία και την αναδοχή, ενώ αναμένεται να έρθει προς ψήφιση στην Ολομέλεια αυτό το διάστημα. Ενώ λοιπόν, μπορούμε να μιλάμε για αξιοπρόσεκτες αλλαγές, που -εάν εφαρμοστούν σωστά- θα λύσουν πολλά ζητήματα γύρω από την υιοθεσία, πολλοί είναι εκείνοι που στέκονται στο -δήθεν- «επίμαχο» άρθρο 8: την υιοθεσία και την αναδοχή από ομόφυλα ζευγάρια, όπου η Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής έδωσε το δικαίωμα της αναδοχής παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, τα οποία έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης. Να τονιστεί, στο σημείο αυτό, πως η τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοχύρωσε την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, ήταν η Πορτογαλία, το 2015.
Αρχικά, να τονίσουμε πως σχετικά με το προαναφερόμενο άρθρο, ψηφίστηκε μόνο από τα πολιτικά κόμματα ΣΥΡΙΖΑ και Ποτάμι, με τα περισσότερα από τα υπόλοιπα κόμματα να το καταψηφίζουν. Είναι προφανές πια, πως ίσως η Ελλάδα να μην στέκεται τόσο ανοιχτόμυαλη και διαλλακτική στα θέματα που έχει να αντιμετωπίσει και να προχωρήσει μπροστά, γιατί επιβάλλεται να προχωρήσει μπροστά. Μιλάμε για υιοθεσία και αναδοχή τέκνων και βάζουμε το ζήτημα της σεξουαλικής προτίμησης, αντί να μιλάμε για συναισθηματική επάρκεια και μεγάλη θέληση προσφοράς αγάπης των υποψήφιων γονέων. Άρα αυτό αξίζει στα ομόφυλα ζευγάρια, αυτό αξίζει στην ελληνική κοινωνία αναφορικά με την υιοθεσία και την αναδοχή; Η απάντηση θα έπρεπε να ήταν δίχως δεύτερη σκέψη, ένα μεγάλο όχι, μα με λύπη διαπιστώνουμε πως η απάντηση των περισσότερων διαφέρει.
Αντί λοιπόν, να καταδικάζουμε το άρθρο 8 του νομοσχεδίου, ας δούμε μερικές από τις πιο σημαντικές αλλαγές που εμπεριέχονται σε αυτό:
Για πρώτη φορά παρέχεται η ευχέρεια να υιοθετούν παιδιά και εκείνοι που έχουν δικά τους.
- Για να υιοθετήσει κάποιος πρέπει να έχει συμπληρώσει το 30ό έτος της ηλικίας του. Η πρόταση που υποβλήθηκε από μέλη της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής να «κατέβει» το όριο στα 25 δεν πλειοψήφησε.
- Απαγορεύεται η υιοθεσία σε όσους έχουν υπερβεί το 60ό έτος. Σε κάθε περίπτωση η διαφορά ηλικίας ανάμεσα στο παιδί που υιοθετείται και στον θετό γονιό του δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 18 χρόνια, ούτε βέβαια μεγαλύτερη από 45.
- Σε εξαιρετικές περιπτώσεις το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει την υιοθεσία και όταν η διαφορά ηλικίας θετού γονιού και παιδιού είναι 15 χρόνια. Τα όρια αυτά δεν ισχύουν όταν κάποιος επιθυμεί να υιοθετήσει παιδιά τού ή τής συζύγου του.
- Μπορούν να υιοθετήσουν οι έγγαμοι όταν έχουν συμπληρώσει τρία χρόνια γάμου, ανεξάρτητα από το αν έχει αποκλειστεί η δυνατότητα να αποκτήσουν δικά τους παιδιά.
- Για πρώτη φορά παρέχεται το δικαίωμα στους αγάμους αλλά και σε εκείνους που συζούν χωρίς γάμο να υιοθετήσουν, αλλά πάντα με την άδεια (έγκριση) του δικαστηρίου. Η πρόταση που είχε καταγραφεί στο προσχέδιο να επιτρέπεται σε κάθε περίπτωση η υιοθεσία σε αγάμους και σε ζευγάρια εκτός γάμου δεν έγινε τελικά δεκτή.
- Για την υιοθεσία ενός ανήλικου παιδιού απαιτείται η συναίνεση των φυσικών του γονιών η οποία δίδεται ενώπιον του δικαστηρίου και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (όταν ο γονιός είναι ψυχικά άρρωστος ή το παιδί έκθετο) η συναίνεσή του αναπληρώνεται από το δικαστήριο.
- Καταργείται η παροχή αμετάκλητης συναίνεσης των γονιών για υιοθεσία του παιδιού τους όταν το αφήνουν σε ίδρυμα ή σε κέντρο που έχει ως σκοπό την υιοθεσία. Μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανακαλέσουν τη γενική συναίνεσή τους για υιοθεσία του παιδιού τους. Αν πράγματι θέλουν να δοθεί το παιδί τους για υιοθεσία, όταν βρεθεί οικογένεια που προσφέρεται, οι φυσικοί γονείς πρέπει να πουν ότι συναινούν ενώπιον του δικαστηρίου. Ως σήμερα είχαν καταγγελθεί εκατοντάδες περιπτώσεις παιδιών που δόθηκαν για υιοθεσία ενώ οι φυσικοί τους γονείς είχαν αλλάξει στο μεταξύ γνώμη από τότε που τα άφησαν στα ιδρύματα.
- Όταν το υιοθετούμενο παιδί έχει συμπληρώσει τα 12 χρόνια του πρέπει να συναινεί και το ίδιο στην υιοθεσία του. Το δικαστήριο όμως μπορεί να λάβει υπόψη του τις απόψεις του και όταν είναι σε μικρότερη ηλικία, εκτιμώντας την ωριμότητά του. Επίσης όταν ο θετός γονιός έχει δικά του παιδιά, το δικαστήριο οφείλει να ακούσει και τις δικές τους θέσεις.
- Το θετό παιδί (σημαντική η καινοτομία) αποκτά πλήρη κληρονομικά δικαιώματα προς την οικογένεια των θετών του γονιών. Στο εξής μπορεί να κληρονομεί όχι μόνο τους θετούς γονιούς αλλά και τους παππούδες και τις γιαγιάδες αλλά και άλλους στενούς συγγενείς, όπως τα παιδιά που προέρχονται από γάμο.
- Καταργείται η υιοθεσία μεταξύ ενηλίκων. Τα «παρατράγουδα», η καταχρηστική εφαρμογή του θεσμού και οι υποκρυπτόμενες βουλήσεις που κάλυπταν άλλες σχέσεις με τον μανδύα της υιοθεσίας ενηλίκων οδήγησαν σε κατάργησή της. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται μόνον όταν υιοθετείται παιδί συζύγου.
- Για πρώτη φορά το θετό παιδί έχει το δικαίωμα μόλις ενηλικιωθεί να πληροφορηθεί ποιοι είναι οι φυσικοί του γονείς. Κατά τα άλλα η υιοθεσία καλύπτεται από μυστικότητα.
- Οι ιδιωτικές υιοθεσίες (αυτές που γίνονται όταν φυσικοί και θετοί γονείς συμφωνούν) επιτρέπονται. Οι αντιρρήσεις που διατυπώθηκαν και οι προτάσεις για απαγόρευσή τους με το επιχείρημα ότι θα «χτυπηθεί» το εμπόριο βρεφών δεν έγιναν δεκτές. Στην εισηγητική έκθεση, μάλιστα, αιτιολογείται το γιατί: «Η απαγόρευση των ιδιωτικών υιοθεσιών θα οδηγούσε στο χειρότερο στην άνθηση του φαινομένου των εικονικών τοκετών». Πάντως, με τις προτεινόμενες διατάξεις επιβάλλονται κανόνες που αποκλείουν τη μεσολάβηση τρίτων προσώπων στις ιδιωτικές υιοθεσίες, αλλά επιτρέπουν στους θετούς γονιούς να παίρνουν το παιδί στο σπίτι προτού αρχίσει η διαδικασία της υιοθεσίας.
- Καθιερώνονται ειδικές ρυθμίσεις για τις διακρατικές υιοθεσίες και για εκείνες όπου τα παιδιά ή οι θετοί γονείς διαμένουν στο εξωτερικό ή έχουν άλλη (πλην της ελληνικής) ιθαγένεια.
- Προβλέπονται αυστηρότερες ποινικές κυρώσεις για όσους εμπλέκονται σε διαδικασίες εμπορίου βρεφών και με σειρά διατάξεων περιορίζεται η ανέλεγκτη κρίση των κοινωνικών υπηρεσιών, που αναλαμβάνουν την προπαρασκευή της υιοθεσίας και συντομεύονται κατά πολύ οι σχετικές διαδικασίες.
