Μεγαλωμένη στο πανέμορφο νησί της Πάρου, η Δήμητρα Σκανδάλη φέρει σε κάθε της εγχείρημα το στοιχείο της επαφής με τη φύση, το σύστημα σχέσεων που αναπτύσσεται μεταξύ ατόμου και ύλης. Η καλλιτεχνική της πορεία απαρτίζεται από πολλούς και διαφορετικούς σταθμούς: εκκινεί από την Ελλάδα και την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ), για να μεταβεί μετέπειτα στην Ολλανδία – στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ουτρέχτης κι από ‘κει να ταξιδέψει ως την Καλιφόρνια όπου και ολοκλήρωσε με επιτυχία το μεταπτυχιακό της στα Νέα Μέσα στο San Francisco Art Institute. Ακροβατώντας καλλιτεχνικά μεταξύ Ελλάδος και Αμερικής, έχει λάβει πληθώρα διακρίσεων. Η εικαστικός Δήμητρα Σκανδάλη έχει πραγματοποιήσει συνολικά 18 ατομικές εκθέσεις. Στην πιο πρόσφατη από αυτές, με τίτλο «Ψίθυροι στα Χέρια μου» που φιλοξενείται στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών (Γλύκωνος 4) σε επιμέλεια του Κώστα Πράπογλου, η καλλιτέχνιδα αποπειράται να φέρει τον επισκέπτη σε συνδιαλλαγή με τα στοιχεία της φύσης.
Έχοντας ανά χείρας τη φωτογραφική μηχανή, κατέφτασα γεμάτη ενθουσιασμό μπροστά από την Αίθουσα Τέχνης Αθηνών. Σε μια κυψέλη τέχνης και πολιτισμού επί της οδού Γλύκωνος, η έκθεση «Ψίθυροι στα Χέρια μου» ήρθε να μου «ξυπνήσει» επιμελώς ξεχασμένες μνήμες της παιδικής και εφηβικής μου ηλικίας. Με μια πρώτη ματιά, ο κατά τα άλλα φιλόξενος και ζεστός εκθεσιακός χώρος δίνει την αίσθηση μιας πανδαισίας χρωμάτων, υφών και συνθέσεων. Ο επισκέπτης ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Η Δήμητρα Σκανδάλη καταφέρνει να φέρει επιτυχώς στο προσκήνιο το ζήτημα της απλότητας στην Τέχνη. Τα πάντα γύρω μας μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης – από το χώμα που μοσχοβολά μετά τη βροχή, τα κυκλάμινα που φύονται στα πιο απόκρημνα μέρη, τα φύκια που κείτονται πάνω στα βράχια έπειτα από τα μεγάλα τους ταξίδια. Σε ένα ανάλογο ταξίδι μας προσκαλεί και η εικαστικός μέσα από την έκθεση «Ψίθυροι στα Χέρια μου».
Το ταξίδι αυτό απαιτεί διάθεση για παρατήρηση και ενδοσκόπηση. Χρειάστηκε να πραγματοποιήσω αρκετές γύρες στον εκθεσιακό χώρο έως ότου παρατηρήσω τα ποιήματα που είναι γραμμένα πάνω σε επιφάνειες από φύκια (ποσειδωνίες) που συλλέχθηκαν απ’ τις θάλασσες του Αιγαίου με παροιμιώδη επιμέλεια. Έργα του Τ.Σ. Έλιοτ, της Κ. Δημουλά και τόσων ακόμα, κοσμούν συνθέσεις που πηγάζουν από τον μυστηριώδη κόσμο της θάλασσας. Ακόμα και οι λέξεις έχουν υπόσταση στο μαγικό σύμπαν της εικαστικού, Δήμητρας Σκανδάλη. Μέσα σε ένα ονειρικό οικοσύστημα όπου όλα τα στοιχεία της φύσης διαπλέκονται οργανικά μεταξύ τους, ο επισκέπτης καλείται να παρακολουθήσει το δίπολο που στοιχειοθετείται ανάμεσα στη Φύση (ζωοδόχος, αέναη, τέλεια μέσα στην ατέλειά της) και την Τέχνη (μεταπλαστική, δίχως όρια, ανικανοποίητη).
Ο χρόνος μοιάζει να σταματά καθώς χαζεύει κανείς τις εντυπωσιακές συνθέσεις της εικαστικού. Η φαντασία οργιάζει, ο νους συνταράσσεται και η ανάκληση μνημών ξεκινά ρυθμικά. Σχεδόν υπό μορφή χορογραφίας, οι αναμνήσεις άρχισαν να κατακλύζουν το μυαλό μου καθώς παρατηρούσα με δέος και περιέργεια τα επιχαλκωμένα φυτά. Θυμάμαι σαν τώρα τις στιγμές που εξερευνούσα μαζί με το μπαμπά μου τα φυτά και βότανα στον τόπο καταγωγής του, τη Λέσβο. Ξαφνικά η φύση, ο πλούτος του Αιγαίου προσέλαβε άλλη μορφή μέσα μου. Δε μπορούσα να φανταστώ τότε, ότι τα βότανα που μελετούσαμε και αποξηραίναμε θα συνιστούσαν για έναν άλλον άνθρωπο πηγή έμπνευσης, πρώτη ύλη για τη σύσταση ενός παραμυθένιου μικρόκοσμου. Κι όμως! Συγκινήθηκα, έμεινα να παρατηρώ για ώρα τα έργα, να νοσταλγώ, να φαντάζομαι…να βιώνω. Εν τέλει, αυτό είναι το επιστέγασμα μιας επιτυχημένης έκθεσης, η μετατροπή της απλής εμπειρίας σε μεταπλαστικό βίωμα.
Χρώματα, λάμψεις, ιριδισμοί, υφές και φαινομενικά ασύμβατοι συνδυασμοί υλικών. Έχοντας ασχοληθεί για περισσότερο από μία δεκαετία με τη ζωγραφική, ένιωσα μέσα μου την ανάγκη να ξαναπιάσω πινέλο στα χέρια μου. Περιδιαβαίνοντας ανάμεσα στα έργα, πεθύμησα την επαφή μου με την πρώτη ύλη, ένιωσα μια δυναμική ώθηση, μια ξαφνική ανάγκη για δημιουργία. Αυτή μου η επιθυμία αναζωπυρώθηκε ακόμα περισσότερο έπειτα από την κουβέντα που είχα με την εικαστικό. Ευγενής, διακριτική αλλά και συνάμα δυναμική, η Δήμητρα Σκανδάλη έχει τη στόφα που καλλιτέχνη που μιλά μέσα απ’ τα έργα. Με βλέμμα καθαρό και φαντασία σμιλεμένη από τα τόσα ταξίδια, μιλά με αγάπη και μεράκι για τα στάδια που προηγούνται της υλοποίησης. Σύλληψη, συλλογή, σύνθεση…με τρία μόνο «σ» δομείται όλος ο κορμός ενός καλλιτέχνης. Πόσα βήματα όμως μεσολαβούν από το ένα στάδιο στο άλλο; Πόσα εύκολα φτάνει κανείς στη σύλληψη; Στην περίπτωση της Δήμητρας Σκανδάλη, η σύλληψη πηγάζει εν πολλοίς από τους τόπους στους οποίους έχει μεγαλώσει, ζήσει, ταξιδέψει, δραστηριοποιηθεί. Κάθε υλικό, κάθε στοιχείο της φύσης συνιστά τμήμα μιας αλυσίδας που ισοδυναμεί με την πορεία και την ταυτότητα της εικαστικού.
Μέσα σε γκρίζους τοίχους, πίσω από οθόνες και χωρίς αίσθηση του χρόνου που τρέχει με φρενήρεις ρυθμούς, ο σύγχρονος άνθρωπος έχει απωλέσει το αίσθημα που προκύπτει μέσα από την επαφή με τη φύση. Μυρωδιές σαν αυτή του άγριου θυμαριού, χρώματα σαν αυτά του μενεξέ, υφή σαν εκείνη του φυκιού που έχει μόλις ξεβραστεί στην αμμουδιά πάνω σε πέτρες και θρυμματισμένα κοχύλια. Άραγε χωρούν όλα αυτά σε μια χούφτα; Χωρά όλη η φύση στα χέρια μας; Κι όμως, χωρά! Και μέσα της εσωκλείει την ίδια τη ζωή. Τίποτα δεν πάει χαμένο, τίποτα δεν απορρίπτεται, το καθετί μπορεί να προσλάβει εκ νέου σχήμα και μορφή. Στα πλαίσια ενός κύκλου δημιουργίας τα υλικά αναγεννιόνται. Αυτού του είδους η καλλιτεχνική ανασύσταση παρουσιάζεται υπό την επιμέλεια του εξαιρετικού Κώστα Πράπογλου στην έκθεση «Ψίθυροι στα Χέρια μου». Ο άνθρωπος της νεωτερικότητας επαναπροσδιορίζει τη σχέση του με τη φύση μέσω της Τέχνης.
Πηγές Άρθρου:
Πράπογλου, Κ. (2022). Δήμητρα Σκανδάλη: Ψίθυροι στα Χέρια μου. Αθήνα.
Σκανδάλη, Δ. (2021). Dimitra Skandali. Ανάκτηση από © DIMITRA SKANDALI WEBSITE BY OTHERPEOPLESPIXELS: https://dimitraskandali.com/home.html
