Τα μουσεία του σήμερα έχουν μια μακρόχρονη και διαρκώς εξελισσόμενη ιστορική πορεία μέσα στον χρόνο. Ο 21ος αιώνας φανερώνει πως τα μουσειακά ιδρύματα έχουν αποκτήσει διαφορετική αισθητική συγκριτικά με το παρελθόν. Χρησιμοποιούνται καινοτόμες προσεγγίσεις και ο άνθρωπος μέσα στα μουσεία μπορεί να ζήσει μοναδικές εμπειρίες, όπως: να γνωρίσει έναν διαφορετικό άγνωστο κόσμο, να ταξιδέψει στην αρχαιότητα, να συλλογιστεί, να ηρεμήσει, να αλληλεπιδράσει, να συμμετέχει σε εκπαιδευτικά και θεραπευτικά προγράμματα και να βρει τη λύτρωσή του. Τα μουσεία σίγουρα δεν είχαν ποτέ έως σήμερα αυτήν τη θέση στη ζωή του ανθρώπου και η μορφή τους διέφερε πολύ από αυτήν που έχουμε συνηθίσει.
Η ιστορική αναδρομή των μουσειακών ιδρυμάτων έχει ως αφετηρία την κυριαρχία του ανθρώπινου στοιχείου στον πλανήτη και την ανάγκη για τη συλλογή και τη διαφύλαξη των πολιτισμικών αγαθών. Αυτή η ανάγκη ικανοποιείται από την αρχαία εποχή μέσω της δημιουργίας μουσειακών χώρων – σαφώς διαφορετικούς από τους σημερινούς.
Αρχαιότητα:
Ετυμολογικά η νεοελληνική λέξη «μουσείο» είναι ένα γλωσσικό αντιδάνειο, που προέρχεται από το τη λατινική λέξη «museum», έχοντας τις ρίζες της στο αρχαίο ελληνικό «Μουσεῖον» και τις Μούσες της ελληνικής μυθολογίας. Οι εννέα Μούσες ήταν αυτές που προσέφεραν στους ανθρώπους τη δημιουργία και την τέρψη της ψυχής μέσω των τεχνών. Το Μουσεῖον αποτελούσε τον ιερό χώρο που ήταν αφιερωμένος στις Μούσες, όπου πραγματοποιούνταν τελετές προς τιμήν τους.
Μια πολύ πρώιμη μορφή μουσείου αναφέρεται από τον Παυσανία τον Περιηγητή (2ος αιώνας μ.Χ.). Ο ίδιος καταγράφει στα κείμενα του πως εντός της Αθηναϊκής Ακρόπολης των κλασικών χρόνων υπήρχε μια αίθουσα με τον τίτλο «Πινακοθήκη» και φιλοξενούσε σπουδαία έργα ζωγραφικής. Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους ιδρύεται το πρώτο πρότυπο μουσείο, το Μουσείο των Πτολεμαίων, από τον Πτολεμαίο Α’ (367- 283 π.Χ.) στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στο μουσείο υπήρχαν χώροι αφιερωμένοι στην επιστήμη της ανατομίας, στην αστρονομία, στη βοτανολογία και στη φυσική ιστορία.
Μεσαίωνας:
Πολλούς αιώνες αργότερα, κατά τη διάρκεια των μεσαιωνικών χρόνων, παρατηρείται ένα κίνημα που προτρέπει τη συγκέντρωση και τη μελέτη πολύτιμων θρησκευτικών και εκκλησιαστικών αντικειμένων ώστε να εκτεθούν στο κοινό εντός των ιερών χώρων. Οι θρησκευτικοί χώροι λατρείας είχαν μεταμορφωθεί σε μουσειακά ιδρύματα με πλήθος εκθεμάτων. Αντίθετα, στην περίοδο της Αναγέννησης συνηθιζόταν η συγκέντρωση αντικειμένων ενδιαφέροντος σε ιδιωτικές κλειστές συλλογές. Την ίδια εποχή, ο όρος «μουσείο» έλαβε νέο περιεχόμενο προσδιορίζοντας στο εξής την ιδιωτική συλλογή στο Παλάτι των Μεδίκων της Φλωρεντίας που ανήκε στον ηγέτη της, τον Λαυρέντιο τον Μεγαλοπρεπή. Το Παλάτι των Μεδίκων θεωρείται το πρώτο μουσείο της Ευρώπης γιατί αποτελείτο από ειδικά διαμορφωμένους χώρους ώστε να φιλοξενήσουν συλλογές, πολύτιμα αντικείμενα και να εμπλουτιστούν από τις γνώσεις ειδημόνων, που βρίσκονταν εντός του Παλατιού.
Από τον 16ο αιώνα έως και σήμερα:
Τον 16ο και 17ο αιώνα στην Ευρώπη αρχίζουν να εμφανίζονται πλήθος ιδιωτικών εκθέσεων με αξιοπερίεργα εκθέματα από την τέχνη, τη φύση και τις επιστήμες, τα γνωστά «Ντουλάπια Περιέργειας». Τον 18ο και 19ο αιώνα τα μουσεία σταδιακά αποκτούν νέο περιεχόμενο και κερδίζουν το ενδιαφέρον του κοινού ή και την περιέργειά τους για την ανακάλυψη, τη γνώση και την εξέλιξη. Το 1753 ιδρύεται το Βρετανικό Μουσείο και το 1793 το Μουσείου του Λούβρου στη Γαλλία, δύο από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία των μουσειακών ιδρυμάτων έως σήμερα.
Ο θεσμός του μουσείου, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, αναπτύχθηκε στην Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα με την επικράτηση κυρίως των Εθνικών Μουσείων σε κάθε χώρα. Τα ιδρύματα αυτά ακολουθώντας τις επιταγές των καιρών τους είχαν ως αποστολή τη διδασκαλία της εθνικής ιστορίας και την φύλαξη των πολιτισμικών εθνικών περιουσιών. Ο 20ος αιώνας έφερε νέες προκλήσεις και ανατροπές στην κοινωνία. Ενισχύθηκε το κίνημα της αστικοποίησης και ο άνθρωπος άρχισε να αποξενώνεται από το φυσικό περιβάλλον. Τα μουσεία αφήνουν πίσω τον ρόλο του συλλέκτη, συντηρητή, μελετητή και εκθέτη των υλικών μαρτυριών της ανθρωπότητας, διευρύνουν τη δράση τους και στρέφονται σε επιστημονικούς, κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Μουσείο, ανακτήθηκε από el.wikipedia.org
Τζώρτζη Καλή, Ο χώρος στο μουσείο: Η αρχιτεκτονική συναντά τη μουσειολογία, Αθήνα: Εκδόσεις Π.Ι.Ο.Π. (2013)
Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα, ανακτήθηκε από www.pemptousia.gr
