Η οικονομική σκέψη έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Στην Αρχαία Ελλάδα ο όρος «οικονομία» σημαίνει τη διαχείριση του οίκου. Ο οίκος σήμαινε, εκτός από το σπίτι, και την περιουσία του οικοδεσπότη. Η καλή διαχείριση του οίκου, δηλαδή τις περιουσίας και των εισοδημάτων, σήμαινε να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τα λιγότερα έξοδα και με τη λιγότερη προσπάθεια.
Οι πρώτες προσπάθειες διατύπωσης μιας οικονομικής θεωρίας έγιναν στην Αρχαία Ελλάδα. Στην αρχαία ελληνική σκέψη, η οικονομία δεν ήταν μια οντότητα αυθύπαρκτη και απομονωμένη από την κοινωνία και την πολιτεία. Η οικονομία αντιμετωπιζόταν ενταγμένη στο σύνολο των κοινωνικών και πολιτικών λειτουργιών της πόλης-κράτους. Τη θεώρησαν μέρος της συνολικής διαχείρισης των υποθέσεων της πόλης.
Ξενοφών (430-335 π.Χ.)
Ο Ξενοφών ασχολείται με οικονομικά θέματα σε δύο κυρίως έργα του, τον «Οικονομικό» και τους «Πόρους» (ή «περί Προσόδων») και ευκαιριακά στην «Κύρου Παιδεία». Ο «Οικονομικός» καλύπτει θέματα οικιακής οικονομίας και κυρίως θέματα που αναφέρονται στη διαχείριση της αγροτικής περιουσίας. Οι «Πόροι» αναφέρονται σε δημοσιονομικά θέματα των Αθηνών και υποδεικνύουν διάφορα μέτρα, με τα οποία οι Αθηναίοι θα μπορούσαν να αναπληρώσουν την απώλεια δημοσίων εσόδων από την άρνηση των συμμάχων τους να τους καταβάλλουν φόρους. Τέλος στην «Κύρου Παιδεία», ο Ξενοφών δίνει περιγραφή του καταμερισμού των έργων, της κατανομής δηλαδή των διαφόρων εργασιών μεταξύ των ανθρώπων.
Προκειμένου περί αγαθών, ο Ξενοφών τονίζει τη σημασία της χρησιμότητάς τους. Για να είναι, όμως, χρήσιμο ένα αγαθό για τον άνθρωπο, πρέπει αυτός να γνωρίζει πώς να το χρησιμοποιεί. Μπορεί, όμως, ένα αγαθό, το οποίο δεν είναι χρήσιμο για έναν άνθρωπο, να αποκτήσει χρησιμότητα, εφόσον μπορεί να πουληθεί και με το προϊόν της πωλήσεως να αγοραστεί άλλο χρήσιμο αγαθό. Ο Ξενοφών, επίσης, βλέπει ότι η αξία του αγαθού εξαρτάται και από την προσφερόμενη ποσότητα του και αναφέρει ότι όταν είναι άφθονη η προσφερόμενη ποσότητα, η αξία του αγαθού μειώνεται.
Ως προς το χρήμα, ο Ξενοφών βλέπει ότι η αύξηση της ποσότητας του κυκλοφορούντος αργύρου θα οδηγήσει σε αύξηση της προσφοράς των αγαθών και επομένως σε μείωση της αξίας τους. Δεν πιστεύει, όμως, ότι θα μειωθεί και η αξία του αργύρου, διότι θεωρεί ότι δεν μπορεί να υπάρξει κορεσμός στην ζήτησή του. Όσον αφορά τον καταμερισμό των έργων, ο Ξενοφών στην «Κύρου Παιδεία» τονίζει ότι αυτός αναπτύσσεται ανάλογα με το μέγεθος της πόλεως. Στις μεγάλες πόλεις είναι πλήρως αναπτυγμένος ενώ στις μικρές μόλις που υπάρχει.
