Αρκετές σημερινές πόλεις ξεκίνησαν ιστορικά ως ελληνικές αποικίες. Με το πέρασμα των χρόνων όμως αποκόπηκαν από την πολιτική επιρροή της Ελλάδας και πέρασαν στην εξουσία των κρατών άλλων εθνών. Παρόλη την ανεξαρτησία που είχαν αρχικά ως αποικίες αλλά και μετέπειτα διατήρησαν το όνομά τους ακόμη και σήμερα.
Οι δέκα πιο διάσημες πόλεις που ξεκίνησαν ως ελληνικές αποικίες αλλά σήμερα υπάρχουν αυτόνομα είναι: Μίλητος, Έφεσος, Σμύρνη, Αλικαρνασσός, Πέργαμος, Λέβεδος, ‘Ασπενδος, Άσσος, Βυζάντιο, Συρακούσες.
Πώς και γιατί ιδρύθηκαν αυτές οι πόλεις; Αιτία δημιουργίας στάθηκε ο δεύτερος ελληνικός αποικισμός που πραγματοποιήθηκε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. Ήταν μια πρωτοβουλία των Ελλήνων θαλασσοπόρων αλλά και εμπόρων το να δημιοργήσουν αποικίες σε άλλα μέρη ιδρύοντας διάφορες πόλεις. Οι πόλεις αυτές ήταν εμπορικά κέντρα αλλά και ελεύθερες αγορές. Φυσικά οι αποικιακές πόλεις δεν ήταν ανεξάρτητες αλλά είχαν επικοινωνία και διασύνδεση με την μητρόπολη, η οποία βρισκόταν στην Ελλάδα.
Τα μέρη προς τα οποία κατευθύνθηκαν οι Έλληνες για τις αποικίες ήταν η Σικελία, τα παράλια της Μικράς Ασίας αλλά και διάφορες περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα. Το κριτήριο για το οποίο έγιναν γενικά οι αποικίες καθώς και το κίνητρο επιλογής για τις νέες πόλεις ήταν ότι τα μέρη αυτά διέθεταν εύφορη γη, φυσικούς πόρους και καλά λιμάνια. Αυτομάτως λοιπόν συμπεραίνουμε ότι οι πόλεις που ιδρύθηκαν στη Μικρά Ασία (Μίλητος, Έφεσος, Σμύρνη, Αλικαρνασσός, Πέργαμος, Λέβεδος, Άσπενδος, Άσσος) ήταν οι πλουσιότερες περιοχές που είχαν κατακτήσει οι Έλληνες για τις εμπορικές τους συναλλαγές αλλά και για την τροφοδότηση της μητρόπολης. Βέβαια η Μικρά Ασία στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Ιωνία και είχε γίνει πυρήνας των επιστημών (μαθηματικά, φιλοσοφία) αλλά και καλλιτεχνικών δρωμένων τα οποία είχαν έμμεση σχέση με την ανατολική αρχιτεκτονική.
Η Ιωνία (η οποία ιδρύθηκε από τα ελληνικά ιωνικά φύλα) ήταν πηγή έμπνευσης για τους Έλληνες καλλιτέχνες της μητρόπολης τόσο καλλιτεχνικά όσο και αρχιτεκτονικά. Οι πόλεις που ιδρύθηκαν εκεί υπάρχουν έως και σήμερα με την διαφορά ότι διοικητικά και εδαφικά ανήκουν στην Τουρκία.
Στη Σικελία, η διασημότερη πόλη, οι Συρακούσες, ιδρύθηκε από τις αποικιακές δυνάμεις της Κορίνθου, το 733 π.Χ.. Η ίδρυση όλων αυτών των πόλεων από τους Έλληνες έδωσε την ονομασία στην περιοχή «Μεγάλη Ελλάδα». Οι Συρακούσες ήταν η δεύτερη κατά σειρά αποικιακή πόλη (μετά την ίδρυση της Νάξου το 734 π.Χ. στην Ιταλία). Παρόλο που η Σικελία τότε ήταν υπό της ελληνικής κυριαρχίας, σήμερα ανήκει στην Ιταλία. Γενικά οι Συρακούσες ως παραθαλάσσια περιοχή, συμπεριλαμβανόταν στα λιμάνια του «Νέου Κόσμου» της Νότιας Ιταλίας και Σικελίας.
Φυσικά από τον ελληνικό αποικισμό, ο οποίος ήταν ο δεύτερος κατά σειρά, δεν έλειψε και η εκστρατεία προς τη Μαύρη Θάλσασα, όπου ιδρύθηκαν οι Αθηναϊκές αποικίες των Μεγάρων. Η διασημότερη πόλη που ιδρύθηκε εκεί ήταν το Βυζάντιο, το 664 π.Χ.. Η τοποθεσία αυτή αλλά και η πόλη θα δώσει μετέπειτα και την ονομασία στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Όλες οι περιοχές που προαναφέρθηκαν (Ιωνία, Μεγάλη Ελλάδα, Μαύρη Θάλασσα) παραμένουν και σήμερα τόποι του εμπορίου και διασύνδεσης με διάφορους λαούς αλλά και πολιτισμούς. Η στρατηγική σημασία της τοποθεσίας τους αποτελεί (όπως και στα αρχαία χρόνια) πόλο δημιουργίας μιας ταυτότητας, η οποία στηρίζεται στα δικά τους ήθη και έθιμα.
Η Ελλάδα ουσιαστικά αποίκησε για εμπορικούς λόγους δίνοντας στους λαούς αυτών των πόλεων οικονομική ανάπτυξη και μετέφερε στη μητρόπολη το πνεύμα και τα πολιτισμικά στοιχεία αλλά και ο,τιδήποτε άλλο μπορούσε η κατακτημένη περιοχή να ανταλλάξει. Φυσικά όλες αυτές οι πόλεις που είναι αρκετά διάσημες και πλούσιες έχουν τα αποτυπώματα του ελληνικού πολιτισμού. Τόσο στις τέχνες όσο και και στη γλώσσα τους. Επακόλουθο του ελληνικού ήταν και ο ιστορικός ρόλος της Ελλάδας, η οποία διεκδικούσε επί σειρά αιώνων τα εδάφη αυτά, να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο χαρακτήρα στα τεκταινόμενα των εδαφών αυτών, τα οποία σημαδεύτηκαν από κατακτητικούς και εμφύλιους πολέμους.
Τέλος παρατηρώντας τις πολιτισμικές εξελίξεις τόσο των πόλεων της αρχαίας Ιωνίας αλλά και της Ιταλίας, συνειδητοποιούμε ότι στάθηκαν η αφορμή ώστε να μοιραστεί ο ελληνικός πολιτισμός αλλά και ο τοπικός (των αυτόχθονων) σε άλλα μέρη του πλανήτη, όπου είχαν ιδρυθεί πόλεις εξαιτίας του δεύτερου ελληνικού αποικισμού με αποτέλεσμα την εμφάνιση του κοινωνικού- πολιτισμικού στοιχείου.
Πηγή
Cartwright, Mark. (2018). Ο ελληνικός αποικισμός. Ανακτήθηκε από https://www.worldhistory.org/trans/el/1-11220/u/. (τελευταία πρόσβαση 11/11/2024)
